ماده ۲۴۹ قانون تجارت
ماده ۲۴۹ قانون تجارت: برات دهنده، کسی که برات را قبول کرده و ظهرنویسها در مقابل دارنده برات مسئولیت تضامنی دارند.
دارنده برات در صورت عدم تأدیه و اعتراض می‌تواند به هر کدام از آنها که بخواهد منفرداً یا به چند نفر یا به تمام آنها مجتمعاً رجوع نماید.
همین حق را هر یک از ظهرنویسها نسبت به برات دهنده و ظهرنویس‌های ماقبل خود دارد.
اقامه دعوی بر علیه یک یا چند نفر از مسئولین موجب اسقاط حق رجوع به سایر مسئولیت برات نیست. اقامه کننده دعوی ملزم نیست ترتیب ظهرنویسی را از حیث تاریخ رعایت کند.
ضامنی که ضمانت برات دهنده یا محال علیه یا ظهرنویسی را کرده فقط با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت نموده‌است.
مواد مرتبط
توضیح واژگان
ظهرنویسی: اگر دارنده سند دین، بخصوص سند تجاری، در پشت سند، خطاب به مدیون خویش، اذن یا فرمان به تأدیه وجه آن سند را، به شخص دیگری صادر نماید؛ چنین عملی را ظهرنویسی نامند. (۱۲۴۶۹۴۷)
نکات توضیحی تفسیری دکترین
به دلالت این ماده، قلمرو مسئولیت تضامنی ظهرنویس، نسبت به ضامن گسترده‌تر است. (۶۰۵۳۸۶) که البته ماده مورد بحث، نسبت به سفته نیز مُجرا است. (۶۰۵۴۷۷) (۶۱۹۵۱۰) همچنین مقررات ماده مورد بحث، چک را هم دربرمی گیرد. (۶۰۵۶۲۰) (۶۱۹۹۲۴) و دارنده برات، زمانی می‌تواند از حقوق و مزیت‌های این ماده، بهره‌مند گردد که واخواست برات، در موعد مقرر قانونی صورت پذیرفته باشد. (موضوع بند ۱۱ ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹) (۶۲۴۴۶۳) درضمن دارنده برات، در میان همه مسئولین و ظهرنویسان، حق مطالبه خسارات دادرسی را، فقط از اشخاصی دارد که در دعوا محکوم گردیده‌اند؛ و نوع و میزان مسئولیت هر یک از آنان، که در محکومیتشان نسبت به تأدیه وجه برات مؤثر است؛ در پرداخت خسارات دادرسی نیز، از همان تأثیر برخوردار می‌باشد. اما اگر قاضی همه آنها را به نحو اجتماع، و به صورت تضامنی محکوم نموده باشد؛ دارنده برات می‌تواند جهت مطالبه کل خسارات دادرسی، به هر یک از آنان مراجعه نماید. چراکه با فقدان نص قانونی صریح در این زمینه، چاره ای جز اتخاذ شیوه مزبور باقی نمی‌ماند. (۶۲۶۷۱۹)
رویه‌های قضایی
به موجب دادنامه شماره ۳۰۸ مورخه ۸/۴/۱۳۶۷ شعبه ۲۱ دیوان عالی کشور، مادامیکه اعتراض عدم تأدیه به عمل نیامده باشد؛ مراجعه به ظهرنویسان امکانپذیر نخواهد بود. (۵۴۵۸۱۳)
- رای وحدت رویه شماره ردیف 12 مورخ 1341/07/11 هیات عمومی دیوان عالی کشور (عدم اسقاط حق اقامه دعوی دارنده برات و ظهرنویسها درصورت عدم ارسال اظهارنامه)
- رای وحدت رویه شماره 597 مورخ 1374/2/12 هیات عمومی دیوان عالی کشور( ظهرنویسی برات)
- رای دادگاه درباره ادعای سفید امضاء بودن چک مابین ایادی بلافصل (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۰۰۱۰۰۱۵۲۶)
- رای دادگاه درباره آثار واخواست نکردن سفته (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۲۵۰۱۶۷۰)