ماده ۴۵ قانون آیین دادرسی کیفری

جرم در موارد زیر مشهود است: الف - در مرئی و منظر ضابطان دادگستری واقع شود یا مأموران یاد شده بلافاصله در محل وقوع جرم حضور یابند یا آثار جرم را بلافاصله پس از وقوع مشاهده کنند. ب - بزه دیده یا دو نفر یا بیشتر که ناظر وقوع جرم بوده‌اند، حین وقوع جرم یا بلافاصله پس از آن، شخص معینی را به عنوان مرتکب معرفی کنند. پ - بلافاصله پس از وقوع جرم، علائم و آثار واضح یا اسباب و ادله جرم در تصرف متهم یافت شود یا تعلق اسباب و ادله یاد شده به متهم محرز گردد. ت - متهم بلافاصله پس از وقوع جرم، قصد فرار داشته یا در حال فرار باشد یا بلافاصله پس از وقوع جرم دستگیر شود. ث - جرم در منزل یا محل سکنای افراد، اتفاق افتاده یا در حال وقوع باشد و شخص ساکن، در همان حال یا بلافاصله پس از وقوع جرم، ورود مأموران را به منزل یا محل سکنای خود درخواست کند. ج - متهم بلافاصله پس از وقوع جرم، خود را معرفی کند و وقوع آن را خبر دهد. چ - متهم ولگرد باشد و در آن محل نیز سوء شهرت داشته باشد. تبصره ۱ ماده ۴۵: چنانچه جرائم موضوع بندهای (الف)، (ب)، (پ) و (ت) ماده (۳۰۲) این قانون به صورت مشهود واقع شود، در صورت عدم حضور ضابطان دادگستری، تمام شهروندان می‌توانند اقدامات لازم را برای جلوگیری از فرار مرتکب جرم و حفظ صحنه جرم به عمل آورند. تبصره ۲ ماده ۴۵: ولگرد کسی است که مسکن و مأوای مشخص و وسیله معاش معلوم و شغل یا حرفه معینی ندارد.

توضیح واژگان

جرم مشهود آن هنگامی است که در شرف وقوع است یا زمان اندکی از وقوع آن گذشته‌است. چنان‌که آثار و ادله جرم اثبات و انتساب آن را به فاعل ممکن می‌کند. درحالی که جرم غیرمشهود به جرایمی گفته می‌شود که از زمان ارتکاب آن مدتی گذشته‌است و برای اثبات آن به شهود آنی دسترسی نیست.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

از نظر مدت فاصله زمانی مان وقوع جرم و کشف آن، جرام به دو دسته مشهود و غیر مشهود تقسیم می‌شوند. در این باره در بندهای هفت‌گانه این ماده تنها قسمت اول بند الف مشهود واقعی بوده و سایر موارد در حکم مشهود است.ضمناً مصادیق جرایم غیرمشهود قابل احصا نیست. در واقع هرجرمی که مشهود نباشد، غیرمشهود است. گفتنی است کلمه بلافاصله که در غالب بندهای این ماده به کار رفته‌است عرفی بوده نه اینکه پس از گذشت دو یا چند روز بعد از وقوع جرم، موضوع را به ضابطین اطلاع دهند. ضمناً جرم ارتکاب یافته توسط شخص ولگرد به دلیل آنکه دستگیری چنین متهمی با طی کردن مراحل و تشریفات دادرسی با مانع رو به رو می‌شود، براین فرض است که مشهود است و چاره ای جز دستگیری متهم نیست.همچنین هرچند در تبصره این ماده شهروندان عادی به‌طور محدود برخی اختیارات ضابطان دادگستری را دارند، ولی گزارش امر توسط آنان، اعتبار گزارش ضابطان را ندارد.

منابع

{{پانویس|۲}}