ماده ۴۹ قانون مدنی

مخارج لازمه برای نگاهداری مالی که موضوع انتفاع است بر عهدهٔ منتفع نیست مگر اینکه خلاف آن شرط باشد.

توضیح واژگان

حقی که به موجب آن، دارنده حق بدون تملک منفعت مال، می‌تواند از عین مال غیر بهره‌مند گردد؛ حق انتفاع گویند. (۲۰۹۰۳)

پیشینه

به موجب قانون مدنی اتیوپی، مالک، متعهد به تعمیر مورد انتفاع نیست. (۴۶۴۹۰)

به موجب قانون مدنی آلمان، مخارج معمولی و هزینه‌های استیفای از مورد انتفاع، بر عهده منتفع است. (۴۶۴۹۰)

به موجب ماده ۱۳۱۴ قانون مدنی اتیوپی، عوارض و مالیات مورد انتفاع، بر عهده منتفع است. (۴۶۴۹۰)

به موجب ماده ۹۸۹ قانون مدنی مصر، منتفع، در مدت انتفاع، مکلف به پرداخت هزینه‌های معمولی مورد انتفاع، و نیز مخارج لازم جهت حفظ مال خواهدبود. و مالک نیز باید هزینه‌های غیرعادی، و نیز مخارج تعمیرات ضروری را، که ناشی از تخلف منتفع نباشد؛ تأدیه نماید. (۱۳۳۳۶۲۱)

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

مخارج نگهداری مال، اصولاً بر عهده مالک بوده؛ اما او، نسبت به تأمین هزینه‌های کمال انتفاع از عین، وظیفه ای ندارد. (۳۲۴۸)

هزینه‌های تسهیل و کمال بهره‌برداری از مورد انتفاع، بر عهده منتفع است. (۲۲۷۹۱) و هزینه‌های مربوط به انتفاع از ملک، و نیز مخارج لازم برای کمال انتفاع، به عهده منتفع است. (۱۳۱۲۵۶)

تعمیر مورد انتفاع، بر عهده مالک نیست؛ حتی اگر استیفای از مال مزبور، متوقف بر تعمیر آن باشد. (۴۲۷۰۹۰)

به دلالت قاعده «اذن در شیئ، اذن در لوازم آن است» ، منتفع می‌تواند جهت استیفای از مورد انتفاع، نسبت به تعمیر آن اقدام نماید. (۴۲۷۰۹۱)

تعمیرات منتفع و مالک در مورد انتفاع، نباید به ضرر یکدیگر باشد. (۴۲۷۰۹۲)

مخارجی که برای انتفاع از عین، یا سهولت انتفاع، یا افزایش منافع ملک ضروری است؛ بر عهده منتفع می‌باشد. چراکه هرکس از استیفای مال، سود ببرد؛ باید ضررهای ناشی از آن را نیز، تحمل نماید. (۷۳۵۷۴۵)

سوابق فقهی

مخارج حیوان مورد انتفاع، بر عهده منتفع است. (۴۲۷۰۹۳)

مصادیق و نمونه‌ها

• مخارج تعمیر سقف، دیوار، و لوله‌های آب ملک مورد انتفاع، بر عهده مالک است. (۴۳۶۳۵۰)
• مالک، موظف به نقاشی، یا ایجاد تغییراتی در نمای داخلی و خارجی ساختمان نیست. (۳۲۴۸) (۷۳۵۷۴۵) و سفیدکاری و نقاشی داخل خانه، و نظافت آن، بر عهده منتفع است. (۷۳۵۷۴۵)