ماده ۶۱۱ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
هرگاه دو نفر یا بیشتر اجتماع و تبانی بنمایند که علیه اعراض یا نفوس یا اموال مردم اقدام نمایند و مقدمات اجرایی را هم تدارک دیده باشند ولی بدون اراده خود موفق به اقدام نشوند حسب مراتب به حبس از ششماه تا سه سال محکوم خواهند شد.
توضیح واژگان
به نظر میرسد واژه «مردم» دلالت بر رخ دادن امر تبانی و اجتماع علیه عده ای از افراد دارد و نمی توان تبانی برای ارتکاب جرم علیه یک شخص خاص را مشمول این ماده دانست.813140
نکات توضیحی تفسیری دکترین
جرم فوق را باید یکی از مصادیق توطئه های کیفری دانست. توطئه کیفری عبارت است از توافق میان افراد (دو یا چند نفر) به قصد ارتکاب جرم.1034480 به نظر می رسد این ماده در صدد جرم انگاری دسته ای خاص از رفتار های شروع به جرم بوده و صرفاً مقاصد مجرمانه را جرم انگاری ننموده است. تصریح به لزوم تدارک مقدمات اجرایی پس از اجتماع و تبانی، مؤید این مسأله است.3586788 البته گروهی معتقدند تدارک مقدمات اجرایی که خود از شرایط تحقق این جرم است، یک مرحله قبل تر از شروع به جرم بوده و آغاز مرحله شروع به جرم نیازمند گذر از این امر است.434008 اما از سوی دیگر سو، شرط دیگر برای تحقق این جرم آن است که تبانی کنندگان، بواسطه امری خارج از اراده خود موفق به اقدام نشوند.434008 از سوی دیگر لازم به تأکید مجدد است که صرف تدارک مقدمات اجرایی برای مجرمانه انگاشتن رفتار فرد کافی نبوده و چنین رفتار هایی باید مسبوق به اجتماع و تبانی با قصد اقدام علیه اعراض و نفوس یا اموال افراد باشد.614740 عطف عبارت«تدارک مقدمات اجرایی» به « اجتماع و تبانی» با حرف «و» نشانگر همین امر است.376920
یکی از سوالات مطروحه در خصوص این ماده آن است که آیا توافق با کودک برای ارتکاب جرایم مورد بحث را میتوان بر اساس همین ماده جرم انگاری نمود؟ به نظر میرسد به دلیل فقدان قدرت توافق و نیز فقدان اعتبار قانونی موافقت وی، پاسخ این سوال منفی است.1274132
در خصوص عنصر معنوی این جرم باید علاوه بر سوء نیت عام، قصد مجرمانه علیه اعراض، نفوس یا اموال مردم لازم است.376908
همچنین لازم به ذکر است که در صورت محقق شدن بزه مورد تبانی از سوی تبانی کنندگان، باید فقط قائل به مجازات همان جرم بود و نمیتوان آنان را به دلیل تبانی برای ارتکاب جرم نیز بر اساس این مقررات این ماده مجازات کرد.1429024
انتقادات
گروهی معتقدند بهتر بود در این ماده بجای اشاره به «اقدام» علیه اعراض یا نفوس یا اموال» به ارتکاب جرم علیه آنان اشاره می شد. چرا که هرگونه اقدام علیه این موارد را نمیتوان لزوماً یک رفتار مجرمانه پنداشت.434012 اما گروهی در پاسخ به این ایراد بیان نموده اند که عنوان فصل به خودی خود نمایانگر لزوم تعقیب رفتار هایی است که اقدام مجرمانه محسوب میشوند و نه هر نوع اقدام و عملی.813124 همچنین توسعه دامنه این ماده به رفتار های فاقد وصف مجرمانه، خلاف اصول جزایی است.1429036