ماده ۸۳۴ قانون مدنی
در وصیت عهدی، قبول شرط نیست لیکن وصی می‌تواند مادام که موصی زنده است وصایت را رد کند و اگر قبل از فوت موصی رد نکرد بعد از آن حق رد ندارد اگر چه جاهل بر وصایت بوده باشد.
توضیح واژگان
به نپذیرفتن وصیت عهدی توسط وصی، در ایام حیات موصی، رد وصایت گویند.(82904)
کلیات توضیحی تفسیری دکترین
به نظر برخی از حقوقدانان، چنانچه وصی درصورت عدم تمایل به پذیرش وصیت، در دوران حیات موصی، رد وصایت را به او ابلاغ ننماید؛ بعد از فوت او، ملزم به اجرای مفاد وصیت خواهد بود.(24853) برخی دیگر معتقدند که رد وصایت قبل از مرگ موصی، دلالت بر زوال آثار آن دارد؛ حتی اگر موصی، آگاه به این رد نگردد.(3522) و وصیت عهدی، ایقاع معلق به فوت موصی است؛ و تا زمانی که موصی در قید حیات است؛ وصیت او نیز تحقق نیافته؛ و درنتیجه وصی قبل از موت موصی، می تواند وصایت را رد نماید.(3848) و اگر وصی، واقعاٌ قصد رد وصایت را داشت؛ باید پیش از موت موصی، قصد خود را اعلام می نمود. لذا با مرگ موصی، وصیت لازم می گردد. چراکه هدف قانونگذار در این مورد، حمایت از منافع موصی بوده است؛ و به عبارتی، موصی، بهتر از هر شخص دیگری می دانسته که چه کسی پس از مرگ او، به نحو شایسته تری، می تواند به خواسته هایش جامه عمل بپوشاند.(215244) و وصیت عهدی را، نمی توان یک تعهد حقوقی دانست که در آن، قبول متعهد، در ایجاد تعهد مؤثر باشد؛ بلکه وصیت مزبور، تکلیفی شرعی محسوب می گردد؛ که به موجب آن، وصی، حق سرپیچی از دستور شارع مقدس را ندارد.(50128)
مستندات فقهی
با استناد به روایتی از امام صادق، رد وصایت زمانی معتبر است؛ که به موصی ابلاغ گردیده؛ و وی از فرصت کافی برای تغییر وصی، برخوردار باشد.(428834)
سوابق فقهی
اعتبار رد وصایت در دوران حیات موصی، منوط به ابلاغ به وی شده است.(90655)
قبول وصیت عهدی توسط وصی، لازم است. (90655)
انتقادات
قانون مدنی، بدون توجه به شرایطی نظیر عدم توانایی وصی، و یا امکان ایجاد عسر و حرج برای وی، او را ملزم به اجرای مفاد وصیت عهدی دانسته است. درحالی که اینگونه مشکلات، سبب کاهش کیفیت اموری می گردد که وصی، باید به انجام برساند؛ و درنهایت، اشخاصی که وصی، باید به نفع آنها، اقدام به اجرای وصیت می نموده؛ متضرر خواهند شد.(695322)
مصادیق و نمونه ها
- درموردی که موصی، شخصی را، وصیت به انجام امور خیریه نموده باشد؛ شخص مزبور نمی تواند پس از حیات موصی، از انجام مورد وصیت خودداری کند.(51623)
- اگر موصی، وصیت نماید که شخصی پس از وفات وی، مال او را به تملیک شخص دیگری درآورد؛ چنین وصیتی، وصیت عهدی محسوب می گردد.(50132)