ماده ۸۷۲ قانون مدنی

اموال غائب مفقودالاثر تقسیم نمی‌شود مگر بعد از ثبوت فوت او یا انقضای مدتی که عادتاً چنین شخصی زنده نمی‌ماند.

توضیح واژگان

فوت فرضی یعنی اینکه مرگ کسی، معلوم و قطعی نبوده؛ ولی قانونگذار او را مرده فرض نماید.(265583)

پیشینه

مستنبط از ماده 31 آیین نامه زرتشتیان، اموال غایب مفقودالاثر تا پنج سال، نگهداری گردیده و پس از آن، قابل تقسیم خواهدبود.(767507) و در ادیان یهود و مسیحیت، درصورتیکه عرف، دلالت بر زنده نماندن شخص غایب پس از سپری شدن مدت زمانی از غیبت او نماید؛ اموال وی بین ورثه اش تقسیم خواهد شد.(767511)

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در موت فرضی نیز همانند مرگ حقیقی، اموال متوفی، بین ورثه او تقسیم خواهدشد؛(24993) با این تفاوت که درصورت اثبات حیات غایب و یا بازگشت وی، آنچه از اموال او که باقی مانده است؛ باید به وی رد گردد.(24993) (24995) و از تاریخ صدور حکم قطعی لازم الاجرا مبنی بر موت فرضی غایب، اموال او بین ورثه اش تقسیم خواهدشد.(428681) (359958) و اموال غایب، به وراثی که به هنگام صدور حکم موت فرضی، زنده هستند تعلق خواهدیافت؛ نه به کسانی که پیش از صدور این حکم، مرده اند.(893645) و حاکم باید عوامل مختلفی را جهت تشخیص حیات یا ممات غایب درنظربگیرد و یا درصورت لزوم، این موضوع را به شخص خبره ارجاع دهد.(265583) و اگر مدتی که برای اثبات موت فرضی غایب لازم است؛ به درازا بکشد؛ و شخصی که مسئولیت نگهداری از اموال وی را برعهده دارد؛ دچار عسروحرج گردد؛ دراینصورت حاکم می تواند ترتیبی اتخاذ نماید تا از شخص مزبور رفع حرج گردد.(428685)

سوابق فقهی

اموال شخصی که ظاهراً در سانحه هوایی، مرحوم گردیده است؛ تا وقتی که یقین به فوت او حاصل نشده؛ باید برای وی حفظ شود.(8386) و اموال کسی که توسط بیگانگان دستگیر شده است؛ تا روزی که فوت او محرز نشده؛ باید توسط حاکم شرع یا نماینده او حفظ شود و درصورت احراز ممات وی، ورثه ایشان می توانند در اموالش تصرف نمایند.(13524)