سکوت
سکوت، یعنی سخن نگفتن و واکنشی از خود نشان ندادن،[۱] در واقع سکوت، یعنی صحبت نکردن، با وجود قدرت تکلم،[۲]همچنین به عدم ابراز اراده، به صورت صریح یا ضمنی، سکوت گویند.[۳]
تعریف اصطلاحی سکوت در حقوق
سکوت در حقوق به معنای خودداری از سخن گفتن و عدم اعلام اراده فرد ساکت تعریف شده است. این تعریف با معنای عرفی سکوت نیز مطابقت دارد؛ با این حال، حقیقت آن است که سکوت صرفاً به معنای سخن نگفتن و خاموشی نیست. گفته شده است که «سکوت دال بر رضا نیست» و از سکوت فردی که به اختیار سکوت کرده، نمی‌توان برداشتی کرد یا قصد و رضای او را کشف نمود. برخی بر این باورند که سکوت در همه عقود به منزله رضا و اعلام اراده محسوب نمی‌شود و قولی به شخص ساکت نسبت داده نمی‌شود.
سکوت را نمی‌توان جایگزین اراده ضمنی دانست یا حتی اماره‌ای بر وجود آن تلقی کرد، زیرا سکوت حالتی سلبی و محض است و نمی‌تواند متضمن ایجاب باشد. بلکه سکوت حالتی است که مخاطب در برابر ایجاب به خود می‌گیرد و عمل ایجابی نمی‌تواند از سکوت ناشی شود، مگر اینکه طرفین به‌طور صریح اراده خود را بیان کنند یا با اعمالی ضمنی قصد و رضایتشان احراز شود. در اصطلاح حقوقی، صرف سخن نگفتن سکوت تلقی نمی‌شود و صاحب اراده می‌تواند با اراده ضمنی، قبول خود را اعلام کند. به عنوان مثال، با اشاره یا انجام عملی که مبین قصد و رضا است، معامله را انشاء نماید. حقیقت آن است که اراده ضمنی نیز سکوت محسوب نمی‌شود و سکوت با قرینه نیز سکوت تلقی نمی‌گردد، بلکه در عرف نوعی اعلام اراده ضمنی است. بر این اساس، عدم نیز می‌تواند مثبت وجود باشد.[۴]
سکوت در حقوق بین الملل
برخلاف حقوق داخلی، در برخی موارد سکوت و عدم اعتراض به منزله رضا تلقی شده است. در حقوق بین‌الملل، برخی انفعال‌ها، عدم پاسخگویی‌ها، ترک فعل‌ها یا سایر «سکوت‌ها» می‌توانند آثار حقوقی ایجاد کنند. برای مثال، ماده ۲۰ کنوانسیون ۱۹۶۹ وین در خصوص حقوق معاهدات، عدم اعتراض به رزرو را نوعی پذیرش آن رزرو تلقی می‌کند. یا طبق بند ۲ ماده ۱۹ کنوانسیون مذکور، در یک کنفرانس بین‌المللی حتی اگر یک‌سوم کشورها در آن حضور نداشته باشند یا رأی ندهند، تصویب معاهده می‌تواند صورت پذیرد. نمونه دیگر، ماده ۲۵۲ کنوانسیون بین‌المللی حقوق دریاها است که به موجب آن، در صورت سکوت دولت ساحلی، رضایت ضمنی او و ادامه پروژه علمی تحقیقاتی دریایی مستفاد می‌شود، مگر اینکه دولت ساحلی در مدت‌زمان معینی پاسخ دهد.[۴]
مواد مرتبط
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ سیدمحمد صدری. متون فقه (قسمت چهارم) (دادرسی در ترجمه لمعه) (قضا، شهادت، حدود، قصاص و دیات). چاپ 1. اندیشه‌های حقوقی، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3976844
- ↑ امید یزدی. سکوت در قراردادها. چاپ 1. آوا، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2489096
- ↑ سیدمرتضی قاسم‌زاده. حقوق مدنی اصول قراردادها و تعهدات نظری و کاربردی. چاپ 14. دادگستر، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1450268
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ توحیدی, احمدرضا; میرآخورلی, فاطمه (1403). "استناد به سکوت دولت‌ها در حل‌وفصل اختلاف‌های بین‌المللی؛ با تأکید بر رویکرد دیوان بین‌المللی دادگستری". مطالعات حقوقی. 16 (3): 161–192. doi:10.22099/jls.2023.48342.5006. ISSN 2008-7926.