ماده ۱۲ قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸

ماده ۱۲ قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان (اصلاحی 1389/05/31): مدت استفاده از حقوق مادی پدیدآورنده موضوع این قانون که به موجب وصایت یا وراثت منتقل می شود، از تاریخ مرگ پدیدآورنده پنجاه سال است و اگر وارثی وجود نداشته باشد یا بر اثر وصایت به کسی منتقل نشده باشد، برای همان مدت به منظور استفاده عمومی در اختیار حاکم اسلامی (ولی فقیه) قرار می گیرد.

تبصره ـ(اصلاحی 1389/05/31) مدت حمایت اثر مشترک موضوع ماده (6) این قانون پنجاه سال بعد از فوت آخرین پدیدآورنده خواهد بود.

مواد مرتبط

• ماده 7 کنوانسیون برن
• ماده 12 موافقتنامه تریپس

توضیح واژگان

دوره حمایت از کپی رایت عبارت است از دوره زندگی پدیدآورنده به علاوه پنجاه سال پس از مرگ او.

مطالعات تطبیقی

به موجب بند 1 ماده 7 کنوانسیون برن و همچنین موافقتنامه تریپس و کنوانسیون جهانی حق مولف نیز مدت حمایت پنجاه سال پس از مرگ پدیدآورنده است. درواقع به موجب اصلاح این ماده، مدت حمایت در ایران، با مدت حمایت در قوانین بین المللی هم گام شد. پیش از این اصلاح، مدت حمایت از آثار ادبی و هنری، سی سال پس از مرگ پدیدآورنده بود که به موجب این اصلاح، به پنجاه سال تغییر یافت.

فلسفه و مبانی نظری ماده

غرض از ایجاد آثار ادبی و هنری و در نظر گرفتن حقوق انحصاری برای پدیدآورنده، النهایه انتفاع جامعه از آن آثار است. لذا حقوق مادی پدیدآورنده محدود در نظر گرفته شده است تا پس از استفاده پدیدآورنده و بازماندگان او برای مدت مشخصی، آن اثر وارد قلمرو عمومی شده و به تدریج جزء دارایی های فکری جامعه قرار گیرد و همگان بتوانند از آن برخوردار شوند.

نکات توضیحی

منظور از مدت حمایت در انواع آفرینش های فکری، مدت زمانی است که اثر فکری، در قلمرو مالکیت خصوصی قرار دارد و در آن زمان، حق بهره برداری مادی اثر، در زمان حیات پدیدآورنده، متعلق به او و پس از فوت او، بسته به قانون هر کشوری، برای مدت زمان مشخصی متعلق به وارث یا موصی له یا انتقال گیرنده می باشد.  پس از گذشت این مدت زمان مشخص (که در حقوق ایران پنجاه سال از فوت پدیدآورنده است)، اثر وارد حوزه مالکیت عمومی می شود و به دنبال آن، هر شخصی می تواند هرگونه استفاده ای از آن اثر، اعم از چاپ، عرضه، نمایش و... نماید.

سیاق عبارات اخیر این ماده بیانگر این مساله است که منظور قانون گذار، برقراری مالکیت دولتی بر این آثار فکری نبوده. در واقع برخورد دولت با آثار فکری، نمی تواند مانند برخورد با سایر اموال دولتی و به مثابه ملک خصوصی دولت باشد.

در خصوص انتقال قهری ناشی از ارث، تفاوتی میان اموال فکری با سایر اموال وجود ندارد، مگر در بحث محدودیت های زمانی که ویژه اموال فکری است.

مقالات مرتبط

• مبانی حمایت از مالکیت فکری با مطالعه موردی حق مولف
• وصیت و ارث نسبت به حقوق مادی اثر ادبی و هنری
• استثنای‌ مهم‌ حق‌ مؤلف‌: «استفاده‌ منصفانه» از اثر دیگری
• بیع اموال فکری
• اعتبار بین المللی حقوق مکتسبه در حقوق‌ایران با تأکید بر رویه ی قضایی