۶٬۲۷۵
ویرایش
حقوق جزا: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''حقوق جزا''' یکی از گرایش‌های رشته حقوق است که با سایر رشته‌های حقوق ارتباط تنگاتنگ دارد و به تعیین برخی [[فعل|افعال]] و [[ترک فعل|ترک فعل‌هایی]] که از نظر قانونی [[جرم]] تلقی می‌شوند و با تعیین واکنش‌های متناسب قانونی ([[اقدامات تامینی و تربیتی|اقدامات تأمینی و تربیتی]]) برای مرتکبان این اعمال و همچنین با تعیین [[قاعده|قواعد]] حاکم بر نحوه [[تعقیب]] و [[محاکمه]] آنان، سعی در جلوگیری از ارتکاب جرم را دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آشنایی با حقوق جزا و جرم شناسی|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6656368|صفحه=|نام۱=اسماعیل|نام خانوادگی۱=رحیمی نژاد|چاپ=1}}</ref> حقوق جزا به لحاظ منشأ پیدایش خود، یا ناشی از [[اراده]] خداوند و [[شارع مقدس]] است که حقوق جزای شرعی و یا ناشی از اراده [[دولت]] و نمایندگان [[ملت]] است که حقوق جزای عرفی نام دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی (اسلام و حقوق موضوعه) (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1396|ناشر=پژوهشگاه حقوه و دانشگاه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6656380|صفحه=|نام۱=جلال الدین|نام خانوادگی۱=قیاسی|نام۲=حمید|نام خانوادگی۲=دهقان|نام۳=قدرت اله|نام خانوادگی۳=خسروشاهی|چاپ=5}}</ref> حقوق جزای ماهوی ناظر به اصل جرم و [[مجازات]] و [[مسئولیت کیفری]] است. اما حقوق جزای شکلی در واقع راه‌های اعمال و اجرای حقوق جزای ماهوی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای عمومی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6656376|صفحه=|نام۱=علیرضا|نام خانوادگی۱=میلانی|چاپ=1}}</ref> | '''حقوق جزا''' یکی از گرایش‌های رشته حقوق است که با سایر رشته‌های حقوق ارتباط تنگاتنگ دارد و به تعیین برخی [[فعل|افعال]] و [[ترک فعل|ترک فعل‌هایی]] که از نظر قانونی [[جرم]] تلقی می‌شوند و با تعیین واکنش‌های متناسب قانونی ([[اقدامات تامینی و تربیتی|اقدامات تأمینی و تربیتی]]) برای مرتکبان این اعمال و همچنین با تعیین [[قاعده|قواعد]] حاکم بر نحوه [[تعقیب]] و [[محاکمه]] آنان، سعی در جلوگیری از ارتکاب جرم را دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آشنایی با حقوق جزا و جرم شناسی|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6656368|صفحه=|نام۱=اسماعیل|نام خانوادگی۱=رحیمی نژاد|چاپ=1}}</ref> حقوق جزا به لحاظ منشأ پیدایش خود، یا ناشی از [[اراده]] خداوند و [[شارع مقدس]] است که حقوق جزای شرعی و یا ناشی از اراده [[دولت]] و نمایندگان [[ملت]] است که حقوق جزای عرفی نام دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی (اسلام و حقوق موضوعه) (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1396|ناشر=پژوهشگاه حقوه و دانشگاه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6656380|صفحه=|نام۱=جلال الدین|نام خانوادگی۱=قیاسی|نام۲=حمید|نام خانوادگی۲=دهقان|نام۳=قدرت اله|نام خانوادگی۳=خسروشاهی|چاپ=5}}</ref> از لحاظ شکلی و ماهوی نیز، حقوق جزای ماهوی ناظر به اصل جرم و [[مجازات]] و [[مسئولیت کیفری]] است. اما حقوق جزای شکلی در واقع راه‌های اعمال و اجرای حقوق جزای ماهوی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای عمومی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6656376|صفحه=|نام۱=علیرضا|نام خانوادگی۱=میلانی|چاپ=1}}</ref> موضاعات این رشته عبارتند از [[جرم]]، [[مجرم]] و [[مجازات]].<ref name=":0" /> اهداف اصلی این رشته عبارتند از برقراری [[عدالت]]، امنیت در جامعه و حمایت از ارزش های جامعه و مصالح اجتماعی.<ref name=":1" /> منابع حقوق جزا عبارتند از [[قانون اساسی]] و [[قوانین عادی]]، [[رویه قضایی]]، [[عرف]] و [[دکترین حقوقی]].<ref name=":2" /> | ||
== تعریف == | == تعریف == | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
== موضوع == | == موضوع == | ||
موضوع حقوق جزا 3 چیز است: [[جرم]]، [[مجرم]] و [[مجازات]].<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=جرم شناسی و مسئولیت کیفری|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6669084|صفحه=|نام۱=رضا|نام خانوادگی۱=فرج الهی|چاپ=1}}</ref> | موضوع حقوق جزا 3 چیز است: [[جرم]]، [[مجرم]] و [[مجازات]].<ref name=":0">{{یادکرد کتاب۲||عنوان=جرم شناسی و مسئولیت کیفری|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6669084|صفحه=|نام۱=رضا|نام خانوادگی۱=فرج الهی|چاپ=1}}</ref> | ||
== اهمیت == | == اهمیت == | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
# حمایت از ارزش ها و مصالح اجتماعی: جوامع انسانی همواره با کشمکش [[حق|حقوق]] افراد با یکدیگر روبرو بوده زیرا انسان موجودی زیاده خواه است که برای رسیدن به آرزوهای خود، ابائی از تعرض به حقوق دیگران ندارد، اما این تعرض، نوعی ضد ارزش است و ارزش های اجتماعی اقتضا می کند که انسان ها از [[حق حیات]]، [[آزادی]]، [[مالکیت]]، سلامت جسمانی و غیره بهره مند باشند و جامعه از حقوق آنان دفاع کند و اگر کسی متعرض آن ها شود با واکنش جامعه که همان [[مجازات]] است مواجه خواهد شد. بنابر این یکی از اهداف حقوق جزا حمایت از ارزش های اجتماعی است. | # حمایت از ارزش ها و مصالح اجتماعی: جوامع انسانی همواره با کشمکش [[حق|حقوق]] افراد با یکدیگر روبرو بوده زیرا انسان موجودی زیاده خواه است که برای رسیدن به آرزوهای خود، ابائی از تعرض به حقوق دیگران ندارد، اما این تعرض، نوعی ضد ارزش است و ارزش های اجتماعی اقتضا می کند که انسان ها از [[حق حیات]]، [[آزادی]]، [[مالکیت]]، سلامت جسمانی و غیره بهره مند باشند و جامعه از حقوق آنان دفاع کند و اگر کسی متعرض آن ها شود با واکنش جامعه که همان [[مجازات]] است مواجه خواهد شد. بنابر این یکی از اهداف حقوق جزا حمایت از ارزش های اجتماعی است. | ||
# اجرای [[عدالت]]: از نظر اخلاقی می توان گفت که عدالت اقتضا می کند که هر مجرمی به سزای عمل خود برسد و از مجازات فرار نکند. پس پاسخ بدی را جز با بدی و مجازات نمی توان داد. در این راستا باید همه انسان ها در مقابل قانون جزا یکسان باشند و فقط کسانی مجازات شوند که در ارتکاب [[جرم]] دخالت داشته اند و از آن جا که انسان با اراده ای آزاد و سالم، مرتکب جرم می شود پس سزا دادن وی، اخلاقی و عادلانه است. | # اجرای [[عدالت]]: از نظر اخلاقی می توان گفت که عدالت اقتضا می کند که هر مجرمی به سزای عمل خود برسد و از مجازات فرار نکند. پس پاسخ بدی را جز با بدی و مجازات نمی توان داد. در این راستا باید همه انسان ها در مقابل قانون جزا یکسان باشند و فقط کسانی مجازات شوند که در ارتکاب [[جرم]] دخالت داشته اند و از آن جا که انسان با اراده ای آزاد و سالم، مرتکب جرم می شود پس سزا دادن وی، اخلاقی و عادلانه است. | ||
# برقراری [[امنیت]] در جامعه: همه افراد جامعه باید نسبت به جان، [[مال]] و آبروی خود احساس امنیت کنند و گرچه [[قانون اساسی]]، [[قانون مدنی ایران|مدنی]]، [[قانون تجارت|تجاری]] و غیره حقوقی را برای افراد به رسمیت شناخته اند اما این قوانین، اجرای حقوق مدنی و اجتماعی مردم را به شکل کاملی تضمین نمی کنند بلکه تضمین این حقوق بر عهده حقوق جزا و قوانین کیفری است و قانون کیفری با توجه به [[اصل قانونی بودن جرم و مجازات|اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها]] باید از قبل، جرایم و مجازات ها را تعیین کند تا مردم، تکلیف خود را بدانند. هر شهروندی حق دارد وقتی سر بر بالین استراحت و آسایش می گذارد احساس کند که جان و مال و ناموس وی در امنیت است و تامین بخش مهمی از این امنیت بر عهده قانون جزا است بنابراین می توان آن را یکی از اهداف مهم حقوق جزا دانست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای عمومی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6668908|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=2}}</ref> | # برقراری [[امنیت]] در جامعه: همه افراد جامعه باید نسبت به جان، [[مال]] و آبروی خود احساس امنیت کنند و گرچه [[قانون اساسی]]، [[قانون مدنی ایران|مدنی]]، [[قانون تجارت|تجاری]] و غیره حقوقی را برای افراد به رسمیت شناخته اند اما این قوانین، اجرای حقوق مدنی و اجتماعی مردم را به شکل کاملی تضمین نمی کنند بلکه تضمین این حقوق بر عهده حقوق جزا و قوانین کیفری است و قانون کیفری با توجه به [[اصل قانونی بودن جرم و مجازات|اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها]] باید از قبل، جرایم و مجازات ها را تعیین کند تا مردم، تکلیف خود را بدانند. هر شهروندی حق دارد وقتی سر بر بالین استراحت و آسایش می گذارد احساس کند که جان و مال و ناموس وی در امنیت است و تامین بخش مهمی از این امنیت بر عهده قانون جزا است بنابراین می توان آن را یکی از اهداف مهم حقوق جزا دانست.<ref name=":1">{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای عمومی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6668908|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=2}}</ref> | ||
== ویژگی == | == ویژگی == | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
# [[رویه قضایی]] | # [[رویه قضایی]] | ||
# [[دکترین حقوقی|دکترین]] یا [[دکترین حقوقی|عقیده علمای حقوق]] | # [[دکترین حقوقی|دکترین]] یا [[دکترین حقوقی|عقیده علمای حقوق]] | ||
# [[عرف]] و عادت<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون مجازات اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6668900|صفحه=|نام۱=ایرج|نام خانوادگی۱=گلدوزیان|چاپ=5}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره حقوق جزای عمومی (جلد اول) (کلیات حقوق جزا)|ترجمه=|جلد=|سال=1382|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6668936|صفحه=|نام۱=مرتضی|نام خانوادگی۱=محسنی|چاپ=3}}</ref> | # [[عرف]] و عادت<ref name=":2">{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون مجازات اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6668900|صفحه=|نام۱=ایرج|نام خانوادگی۱=گلدوزیان|چاپ=5}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره حقوق جزای عمومی (جلد اول) (کلیات حقوق جزا)|ترجمه=|جلد=|سال=1382|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6668936|صفحه=|نام۱=مرتضی|نام خانوادگی۱=محسنی|چاپ=3}}</ref> | ||
== ارتباط با سایر رشته ها == | == ارتباط با سایر رشته ها == | ||