حقوق بشر دوستانه: تفاوت میان نسخه‌ها

پرش به ناوبری پرش به جستجو
خط ۱: خط ۱:
لید!
== تعریف ==
== تعریف ==
حقوق بشردوستانه، شاخه یا بخشی از حقوق جنگ یا حقوق بین الملل مخاصمات مسلحانه است که امروزه با توجه به توسعه، تحول و تکامل مقررات و قواعد بشردوستانه باید آن را شاخه ای مستقل از شاخه های حقوق بین الملل و سیستمی جامع قلمداد نمود. حقوق بشر دوستانه، مجموعه مقررات و قواعد بین الملل است که ضمن تعیین حقوق حمایت از افراد انسانی ( اعم از رزمنده یا غیر رزمنده و غیر نظامی) و اموال غیر نظامی و حقوق طرف های متخاصم در مخاصمات مسلحانه (اعم از بین المللی یا غیر بین المللی) تکالیف افراد انسانی و طرف های متخاصم را نیز در آن مخاصمات مشخص می کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق بین الملل بشردوستانه|ترجمه=|جلد=|سال=1396|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6669864|صفحه=|نام۱=محمدرضا|نام خانوادگی۱=ضیایی بیگدلی|چاپ=4}}</ref>
حقوق بشردوستانه، شاخه یا بخشی از حقوق جنگ یا حقوق بین الملل مخاصمات مسلحانه است که امروزه با توجه به توسعه، تحول و تکامل مقررات و قواعد بشردوستانه باید آن را شاخه ای مستقل از شاخه های حقوق بین الملل و سیستمی جامع قلمداد نمود. حقوق بشر دوستانه، مجموعه مقررات و قواعد بین الملل است که ضمن تعیین حقوق حمایت از افراد انسانی ( اعم از رزمنده یا غیر رزمنده و غیر نظامی) و اموال غیر نظامی و حقوق طرف های متخاصم در مخاصمات مسلحانه (اعم از بین المللی یا غیر بین المللی) تکالیف افراد انسانی و طرف های متخاصم را نیز در آن مخاصمات مشخص می کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق بین الملل بشردوستانه|ترجمه=|جلد=|سال=1396|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6669864|صفحه=|نام۱=محمدرضا|نام خانوادگی۱=ضیایی بیگدلی|چاپ=4}}</ref>
خط ۱۶: خط ۱۸:


== پیشینه ==
== پیشینه ==
ریشه قوانین و عرف های تنظیم کننده جنگ را در زمان های باستان می توان جستجو کرد. هرچند هنجارهایی از این نوع بین تمدن ها و قرن ها متفاوت بوده اند و در معیار های معاصر به طور شگفت انگیزی سهل گیرانه بوده اند اما آنچه حایز اهمیت است این است که فرهنگ های مختلف در سراسر جهان توافق ها، فرامین مذهبی و دستورالعمل های نظامی را ثبت کرده اند که قوانینی برای مخاصمه نظامی مطرح می کنند. در قرون اخیر قوانین نظامی (مثل قانون لایبر که در زمان جنگ داخلی آمریکا منتشر شد) این عرف ها را تنقیح کرده و توسعه داده اند.
تدوین و توسعه پیشرو عرف های جنگی در سطح بین المللی تا حدی مرهون تلاش های یک نفر است. در سال 1859 هنری دونانت، تاجر اهل ژنو، وقایع پس از جنگ سولفرنیو را مشاهده کرد و از وحشت مشاهده سربازان مجروحی که در میدان نبرد به حال خود رها شده و در حال جان دادن بودند، هراسان شد. او شرحی دردناک و تاثر برانگیز از این خونریزی منتشر کرد و مصرانه خواستار اقداماتی برای کاهش این درد و رنج های غیر ضروری شد. این درخواست فورا به ایجاد کمیته بین المللی صلیب سرخ در سال 1863 و پذیرش اولین کنوانسیون ژنو راجع به التیام وضعیت مجروحان ارتش در میدان جنگ به سال 1864 منجر شد.
از آن زمان معاهدات زیادی وجود داشته اند که حقوق بین الملل بشر دوستانه را توسعه داده اند. اینها گاهی به «حقوق ژنو»، که غالبا بر حمایت از غیر نظامیان و جنگجویان غیر فعال (مانند مجروحان، بیماران، کشتی شکسته گان و اسرای جنگی) تمرکز می کند و «حقوق لاهه» که ابزارها و روش های ویژ] جنگ را با رویکرد کاهش تخریب و درد و رنج غیر لازم تنظیم می کند، تقسیم می شوند. از میان مهم ترین موارد در مقوله اخیر، می توان به مقررات 1907 لاهه اشاره کرد که »نامحدود نبودن حق طرف های متخاصم در اتخاذ ابزار ها و شیوه های آسیب رسانی به دشمن» را مورد شناسایی قرار داد و مقررات زیادی را درباره ابزارها و شیوه های جنگ مطرح کرد که هم اکنون به عنوان حقوق عرفی شناخته می شوند.
کنوانسیون های چهارگانه 1949 ژنو، که در واکنش به اعمال غیر انسانی جنگ جهانی دوم پذیرفته شدند، به طور قابل توجهی کنوانسیون های پیشین ژنو را، تکمیل و به روز کردند. کنوانسیون های 1949 به افراد بیمار و مجروح در میدان نبرد (کنوانسیون اول ژنو) افراد مجروح، بیمار و کشتی شکستگان در دریا (کنوانسیون دوم ژنو) اسرای جنگی (کنوانسیون سوم ژنو) و غیر نظامیان (کنوانسیون چهارم ژنو) می پردازند. در سال 1977 این قواعد بار دیگر توسط دو پروتکل الحاقی به روز شدند. که اولی به مخاصمه های مسلحانه بین المللی (پروتکل الحاقی اول) و دومی به مخاصمه های مسلحانه غیر بین المللی (پروتکل الحاقی دوم) می پرداختند. ( از این پس به خاطر رعایت اختصار از عبارت «داخلی» به جای غیر بین المللی  استفاده خواهد شد.) پروتکل الحاقی اول عناصر «حقوق لاهه» و «حقوق ژنو» را ترکیب کرده و این تفکیک ستنی را کم رنگ می کند.
سایر پیشرفت های معاهداتی مهم، حمایت از اموال فرهنگی، منع یا تنظیم سلاح های خاص (مثل سلاح های بیولوژیکی و شیمیایی و مین های ضد نفر) و منع استفاده از سربازان خردسال را تحکیم کرده اند. یکی از مهم ترین پیشرفت ها در دهه های اخیر توسعه تدریجی اصول قابل اعمال در مخاصمه های مسلحانه بین المللی به مخاصمه های مسلحانه داخلی است که در این فصل مورد بحث قرار خواهد گرفت.
قوانین مندرج در مقررات 1907 لاهه و نیز بیشتر کنوانسیون های 1949 ژنو به عنوان حقوق عرفی شناخته شده اند، بنابراین آنها بدون توجه به اینکه آیا طرفین مخاصمه ها این کنوانسیون ها را تصویب کرده اند یا نه، اعمال می شوند. برخی ، اما نه همه مقررات پروتکل های الحاقی، به عنوان حقوق عرفی شناخته شده اند.


== قلمرو ==
== قلمرو ==
۳٬۴۹۵

ویرایش

منوی ناوبری