۳٬۴۹۵
ویرایش
حقوق مالکیت فکری: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
←تعریف
(←تعریف) |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''''حقوق مالکیت فکری''''' [[حق|حقوقی]] است که [[شخص حقیقی|شخص]] نسبت به نتایج، یافته ها و آثار فکری خود دارد. حقوق مالکیت فکری قلمرو وسیعی دارد و شامل هر چیزی می‌شود که زاییده فکر و ذهن آدمی است. مخلوق ذهن و فکر ممکن است به حوزه علم، هنر، صنعت یا تجارت تعلق داشته باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ماهیت حقوق مالکیت فکری و جایگاه آنها در حقوق اموال|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=دوفصلنامه علمی پژوهشی دانش حقوق مدنی دوره 1 شماره 2 زمستان 1391|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6662832|صفحه=|نام۱=اصغر|نام خانوادگی۱=محمودی|چاپ=}}</ref> حقوق مالکیت فکری شامل دو بخش [[مالکیت صنعتی]] و [[مالکیت ادبی و هنری]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مالکیت فکری (معنوی) از منظر قوانین و مقررات داخلی و اسناد بین المللی|ترجمه=|جلد=|سال=|ناشر=فصلنامه حقوقی مجد سال چهارم شماره پانزدهم|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6664876|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=آل کجباف|چاپ=}}</ref> تاکنون نظریه ها گوناگونی در خصوص مبانی حقوق مالکیت فکری ارائه شده است که مهم ترین این نظریه ها را می توان به دو گروه، نظریه های مبتنی بر [[حقوق طبیعی]] و نظریه‌های مبتنی بر فایده گرایی تقسیم نمود.<ref name=":0" /> | '''''حقوق مالکیت فکری''''' [[حق|حقوقی]] است که [[شخص حقیقی|شخص]] نسبت به نتایج، یافته ها و آثار فکری خود دارد. حقوق مالکیت فکری قلمرو وسیعی دارد و شامل هر چیزی می‌شود که زاییده فکر و ذهن آدمی است. مخلوق ذهن و فکر ممکن است به حوزه علم، هنر، صنعت یا تجارت تعلق داشته باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ماهیت حقوق مالکیت فکری و جایگاه آنها در حقوق اموال|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=دوفصلنامه علمی پژوهشی دانش حقوق مدنی دوره 1 شماره 2 زمستان 1391|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6662832|صفحه=|نام۱=اصغر|نام خانوادگی۱=محمودی|چاپ=}}</ref> حقوق مالکیت فکری شامل دو بخش [[مالکیت صنعتی]] و [[مالکیت ادبی و هنری]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مالکیت فکری (معنوی) از منظر قوانین و مقررات داخلی و اسناد بین المللی|ترجمه=|جلد=|سال=|ناشر=فصلنامه حقوقی مجد سال چهارم شماره پانزدهم|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6664876|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=آل کجباف|چاپ=}}</ref> تاکنون نظریه ها گوناگونی در خصوص مبانی حقوق مالکیت فکری ارائه شده است که مهم ترین این نظریه ها را می توان به دو گروه، نظریه های مبتنی بر [[حقوق طبیعی]] و نظریه‌های مبتنی بر فایده گرایی تقسیم نمود.<ref name=":0" /> | ||
== تعریف == | == تعریف == | ||
مالکیت فکری که با خلقت انسان به وجود آمد و قدرت تعقل و اندیشه قدرت لاینفک از اشرف مخلوقات «انسان» می باشد که برای ارتقاء سطح زندگی خود همواره از قدرت تفکر خود بهره برداری نموده است برخلاف [[مالکیت فکری]] که بحث نوین نمی باشد، | مالکیت فکری که با خلقت انسان به وجود آمد و قدرت تعقل و اندیشه قدرت لاینفک از اشرف مخلوقات «انسان» می باشد که برای ارتقاء سطح زندگی خود همواره از قدرت تفکر خود بهره برداری نموده است برخلاف [[مالکیت فکری]] که بحث نوین نمی باشد، حقوق مالکیت فکری مفهوم حقوقی نوینی است که چگونگی حفاظت و استفاده از آفرینش های فکری بشری را در یک دوره زمانی تعیین می کند و حقوقی است که در راستای حمایت از ایده در زمینه های علمی، صنعتی، ادبی، هنری می باشد که دامنه شمول یک اثر و حقوق مادی و معنوی که به پدیدآورنده اثر تعلق می گیرد را حمایت می نماید. قوانین و مقررات در خصوص انتقال و اجرا را تبیین می نماید. | ||
تعریفی که سازمان جهانی مالکیت فکری از حقوق مالکیت فکری ارائه داده عبارت است از: حقوق قانونی است که افراد به واسطه فعالیت هایی که در زمینه هایی از قبیل صنعتی، علمی، ادبی، هنری و غیره به دست می آورند را می گویند. | تعریفی که سازمان جهانی مالکیت فکری از حقوق مالکیت فکری ارائه داده عبارت است از: حقوق قانونی است که افراد به واسطه فعالیت هایی که در زمینه هایی از قبیل صنعتی، علمی، ادبی، هنری و غیره به دست می آورند را می گویند. | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۳: | ||
==== مقطع کارشناسی ارشد ==== | ==== مقطع کارشناسی ارشد ==== | ||
دانشگاه های دارای این رشته، بر اساس دفترچه راهنمای کنکور ارشد 1402 به شرح زیر است: | دانشگاه های دارای این رشته، بر اساس دفترچه راهنمای کنکور ارشد 1402 به شرح زیر است:<ref>[https://www8.sanjesh.org/download/1402/arshad/NOTECSArshad1402_V1.pdf راهنمای انتخاب رشته آزمون ورودی مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته]، سازمان سنجش آموزش کشور</ref> | ||
{| class="wikitable sortable center" | |||
! colspan="5" |کارشناسی ارشد<ref>[[راهنمای انتخاب رشته آزمون ورودی کارشناسی ارشد ناپیوسته]]https://www8.sanjesh.org/download/1402/arshad/NOTECSArshad1402_V1.pdf<nowiki/>،سازمان سنجش آموزش کشور</ref> | |||
|- | |||
| bgcolor="#fcda6c" | ردیف | |||
| bgcolor="#fcda6c" |دانشگاه | |||
| bgcolor="#fcda6c" |گرایش | |||
|ظرفیت | |||
| bgcolor="#fcda6c" |دوره تحصیلی | |||
|- | |||
|1 | |||
|دانشگاه تربیت مدرس | |||
|حقوق مالکیت فکری | |||
|5 | |||
|روزانه | |||
|- | |||
|2 | |||
|دانشگاه تهران | |||
|حقوق مالکیت فکری | |||
|5 | |||
| روزانه | |||
|- | |||
|3 | |||
|دانشگاه تهران (محل تحصیل پردیس فارابی قم) | |||
|حقوق مالکیت فکری | |||
|8 | |||
|روزانه | |||
|- | |||
|4 | |||
|دانشگاه شهید بهشتی - تهران | |||
|حقوق مالکیت فکری | |||
|4 | |||
| روزانه | |||
|- | |||
|5 | |||
|دانشگاه علامه طباطبایی - تهران | |||
|حقوق مالکیت فکری | |||
| 4 | |||
|روزانه | |||
|- | |||
|6 | |||
|دانشگاه قم | |||
| حقوق مالکیت فکری | |||
|10 | |||
|روزانه / فقط زن | |||
|- | |||
|7 | |||
|دانشگاه قم | |||
|حقوق مالکیت فکری | |||
|10 | |||
|روزانه/ فقط مرد | |||
|- | |||
|8 | |||
|دانشگاه تهران | |||
|حقوق مالکیت فکری | |||
| 4 | |||
|نوبت دوم | |||
|- | |||
|9 | |||
|دانشگاه تهران (محل تحصیل پردیس فارابی قم) | |||
|حقوق مالکیت فکری | |||
|4 | |||
|نوبت دوم | |||
|- | |||
|10 | |||
|دانشگاه علامه طباطبایی - تهران | |||
| حقوق مالکیت فکری | |||
|3 | |||
|نوبت دوم | |||
|- | |||
|11 | |||
|دانشگاه تربیت مدرس | |||
|حقوق مالکیت فکری | |||
|1 | |||
|پردیس خودگردان / محل تحصیل پردیس خودگردان دانشگاه | |||
|- | |||
|12 | |||
|دانشگاه تهران | |||
|حقوق مالکیت فکری | |||
|5 | |||
|پردیس خودگردان / محل تحصیل پردیس خودگردان البرز کرج صرفا ورودی های امسال در تهران | |||
|- | |||
|13 | |||
|دانشگاه شهید بهشتی - تهران | |||
|حقوق مالکیت فکری | |||
|4 | |||
|پردیس خودگردان / محل تحصیل پردیس خودگردان دانشگاه | |||
|- | |||
|14 | |||
|موسسه غیر انتفاعی طلوع مهر - قم | |||
|حقوق مالکیت فکری | |||
|8 | |||
|فقط زن | |||
|- | |||
|15 | |||
|موسسه غیر انتفاعی طلوع مهر - قم | |||
|حقوق مالکیت فکری | |||
|8 | |||
|فقط مرد | |||
|} | |||
==== مقطع دکتری ==== | ==== مقطع دکتری ==== | ||
تاکنون این رشته در مقطع دکتری ارائه نشده است. | تاکنون این رشته در مقطع دکتری ارائه نشده است. | ||
| خط ۴۸: | خط ۱۳۷: | ||
==== حق اختراع ==== | ==== حق اختراع ==== | ||
مقصود از اختراع راه حلی است که در حوزه فن آور برای مساله ای خاص ارائه می شود، اعم از اینکه این راه حل مربوط به یک فرآورده یا یک فرایند باشد. برخی از حقوق دانان اختراع را کشف قابلت های ذاتی اشیاء دانسته اند. در تعرف [[حق اختراع]] هم گفته اند حقی است انحصاری که از سو دولت برای یک مخترع در ازای افشای اختراعش به رسمیت شناخته می شود تا بتواند دیگران را از بهره بردار تجاری از اختراع خود برا مدتی محدود محروم کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فلسفه مالکیت فکری (بررسی تحلیلی تاریخچه، مبانی، مفهوم و مالکیت فکری)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6664804|صفحه=|نام۱=محسن|نام خانوادگی۱=خدمتگزار|چاپ=2}}</ref> | مقصود از اختراع راه حلی است که در حوزه فن آور برای مساله ای خاص ارائه می شود، اعم از اینکه این راه حل مربوط به یک فرآورده یا یک فرایند باشد. برخی از حقوق دانان اختراع را کشف قابلت های ذاتی اشیاء دانسته اند. در تعرف [[حق اختراع]] هم گفته اند حقی است انحصاری که از سو [[دولت]] برای یک مخترع در ازای افشای اختراعش به رسمیت شناخته می شود تا بتواند دیگران را از بهره بردار تجاری از اختراع خود برا مدتی محدود محروم کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فلسفه مالکیت فکری (بررسی تحلیلی تاریخچه، مبانی، مفهوم و مالکیت فکری)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6664804|صفحه=|نام۱=محسن|نام خانوادگی۱=خدمتگزار|چاپ=2}}</ref> | ||
==== علائم تجاری و خدماتی ==== | ==== علائم تجاری و خدماتی ==== | ||
| خط ۶۹: | خط ۱۵۸: | ||
حق مالکیت فکری، موضوع جدیدی است. در سال 1690 جان لاک در کتاب «دو رساله» در مورد حکومت مذهبی تلاش کرد که مالکیت یک اثر هنری را به مولف آن نسبت دهد. اما اولین قوانین با پیشرفت صنعت چاپ و حمایت از مولفان در برابر مساله نسخ غیرمجاز وضع گردید. اولین قانون مربوط به حق مولف در دنیا در سال 1710 میلادی توسط پارلمان انگلیس وضع گردید که مولف را به عنوان دارنده حق صدور جواز نسخه برداری به رسمیت شناخت. | حق مالکیت فکری، موضوع جدیدی است. در سال 1690 جان لاک در کتاب «دو رساله» در مورد حکومت مذهبی تلاش کرد که مالکیت یک اثر هنری را به مولف آن نسبت دهد. اما اولین قوانین با پیشرفت صنعت چاپ و حمایت از مولفان در برابر مساله نسخ غیرمجاز وضع گردید. اولین قانون مربوط به حق مولف در دنیا در سال 1710 میلادی توسط پارلمان انگلیس وضع گردید که مولف را به عنوان دارنده حق صدور جواز نسخه برداری به رسمیت شناخت. | ||
سپس در فرانسه، به فرمان لویی شانزدهم در سال 1977 و در آمریکا ابتدا با وضع قانون محلی در سال 1783 شروع و سپس در سال 1789 به صورت یکی از اصول قانون اساسی متجلی شد. اولین باری که اصطلاح مالکیت فکری مورد استفاده قرار گرفت در دادگاه ماساچوسته در مورد قضیه ثبت اختراعات بود. | سپس در فرانسه، به فرمان لویی شانزدهم در سال 1977 و در آمریکا ابتدا با وضع قانون محلی در سال 1783 شروع و سپس در سال 1789 به صورت یکی از اصول [[قانون اساسی]] متجلی شد. اولین باری که اصطلاح مالکیت فکری مورد استفاده قرار گرفت در دادگاه ماساچوسته در مورد قضیه ثبت اختراعات بود. | ||
برخی دیگر از نویسندگان معتقدند که اصطلاح مالکیت فکری به قبل از سال 1845 بر می گردد. در فصل 1 قانون فرانسه مصوب سال 191 نوشته شده بود: تمامی اختراعات جدید از حقوق نویسنده و مخترع محسوب می گردند و تمام حقوق آن اختراع از 15-5 سال برای وی محفوظ خواهد بود. | برخی دیگر از نویسندگان معتقدند که اصطلاح مالکیت فکری به قبل از سال 1845 بر می گردد. در فصل 1 قانون فرانسه مصوب سال 191 نوشته شده بود: تمامی اختراعات جدید از حقوق نویسنده و مخترع محسوب می گردند و تمام حقوق آن اختراع از 15-5 سال برای وی محفوظ خواهد بود. | ||
| خط ۷۶: | خط ۱۶۵: | ||
=== در حقوق ایران === | === در حقوق ایران === | ||
در ایران اولین قرارداد مالکیت ادبی میان ایران و آلمان در سال 1309 منعقد شد و نخستین رویکردهای قانونی آن نیز در فصل 11 قانون جزا مبحث دسیسه و تقلب در کسب مصوب 1310 می باشد. در سال 1348 قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان در سال 1352، نیز قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات حقوقی به تصویب مجلس شورای ملی رسید و در سال 1337 ایران به کنوانسیون پاریس در زمینه حمایت از مالکیت صنعتی پیوست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=تحلیل تزاحم حقوق صاحبان مالکیت معنوی با حقوق اشخاص ثالث در فضای مجازی|ترجمه=|جلد=|سال=1400|ناشر=دادبخش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6662968|صفحه=|نام۱=مریم|نام خانوادگی۱=قاسمی|چاپ=1}}</ref> | در ایران اولین قرارداد مالکیت ادبی میان ایران و آلمان در سال 1309 منعقد شد و نخستین رویکردهای قانونی آن نیز در فصل 11 قانون جزا مبحث دسیسه و تقلب در کسب مصوب 1310 می باشد. در سال 1348 قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان در سال 1352، نیز قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات حقوقی به تصویب مجلس شورای ملی رسید و در سال 1337 ایران به [[کنوانسیون پاریس]] در زمینه حمایت از مالکیت صنعتی پیوست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=تحلیل تزاحم حقوق صاحبان مالکیت معنوی با حقوق اشخاص ثالث در فضای مجازی|ترجمه=|جلد=|سال=1400|ناشر=دادبخش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6662968|صفحه=|نام۱=مریم|نام خانوادگی۱=قاسمی|چاپ=1}}</ref> | ||
== مبانی == | == مبانی == | ||
| خط ۸۲: | خط ۱۷۱: | ||
=== نظریه هایی که مبتنی بر حقوق طبیعی هستند === | === نظریه هایی که مبتنی بر حقوق طبیعی هستند === | ||
حقوق طبیعی که به حقوق فطری نیز مشهور است، به حقوقی اشاره دارد که همیشگی بوده و ناشی از اراده دولت نیست. بلکه این حقوق ریشه در فطرت بشری، طبیعت و عقل انسان دارد. این حقوق از سوی دستگاه حاکمیت، وضع نمی گردد و لذا تلاش قانون | حقوق طبیعی که به حقوق فطری نیز مشهور است، به حقوقی اشاره دارد که همیشگی بوده و ناشی از اراده دولت نیست. بلکه این حقوق ریشه در فطرت بشری، طبیعت و عقل انسان دارد. این حقوق از سوی دستگاه حاکمیت، وضع نمی گردد و لذا تلاش [[قانون گذار]]<nowiki/>ان بشر، باید یافتن و الهام گرفتن از این حقوق طبیعی باشد تا آن حقوق را به حقوق موضوعه تبدیل نمایند.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مالکیت فکری در گمرک|ترجمه=|جلد=|سال=1398|ناشر=مسیر دانشگاه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6662912|صفحه=|نام۱=مسعود|نام خانوادگی۱=ولی زاده|چاپ=1}}</ref> | ||
نظریه طبیعی بودن حقوق مالکیت فکری به چند گروه تقسیم می گردد که در ادامه مورد مطالعه قرار می گیرد. | نظریه طبیعی بودن حقوق مالکیت فکری به چند گروه تقسیم می گردد که در ادامه مورد مطالعه قرار می گیرد. | ||
| خط ۹۲: | خط ۱۸۱: | ||
==== نظریه شخصیت ==== | ==== نظریه شخصیت ==== | ||
برخلاف نظریه کار که در آن آفریده فکری یا کار، نقش اصلی را ایفا می کرد. در نظریه | برخلاف نظریه کار که در آن آفریده فکری یا کار، نقش اصلی را ایفا می کرد. در نظریه شخصیت، شخصیت پدیدآورنده اثر ادبی یا مخترع، نقش محوری را دارد. چرا که در نظریه شخصیت، اعتقاد بر این است که آثار فکری، ناشی از شخصیت پدیدآورنده است. نظریه شخصیت، توسط «هگل» فیلسوف آلمانی مطرح گردید و به نظر می رسد که مبنای مناسب تری برای مالکیت فکری پدیدآورندگان آثار فکری نسبت به نظریه آر، ارائه می دهد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مالکیت فکری در گمرک|ترجمه=|جلد=|سال=1398|ناشر=مسیر دانشگاه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6662916|صفحه=|نام۱=مسعود|نام خانوادگی۱=ولی زاده|چاپ=1}}</ref> | ||
=== نظریه های که مبتنی بر منفعت گرایی هستند === | === نظریه های که مبتنی بر منفعت گرایی هستند === | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۹۲: | ||
فایده گرایان معتقدند که قانونگذاران در هنگام تبیین حقوق مالکانه باید بیش از هر چیز، افزایش رفاه اجتماعی را مدنظر داشته باشند. در چهارچوب مالکیت فکری این مقصود قانونگذاران را وا می دارد که میان برقراری حقوق انحصاری برای تشویق مخترعان و مولفان و هنرمندان از یک طرف و تبعات برقراری چنین حقوقی در کاهش استفاده گسترده ی عمومی از این آثار از طرف دیگر، تعادل برقرار نمایند. | فایده گرایان معتقدند که قانونگذاران در هنگام تبیین حقوق مالکانه باید بیش از هر چیز، افزایش رفاه اجتماعی را مدنظر داشته باشند. در چهارچوب مالکیت فکری این مقصود قانونگذاران را وا می دارد که میان برقراری حقوق انحصاری برای تشویق مخترعان و مولفان و هنرمندان از یک طرف و تبعات برقراری چنین حقوقی در کاهش استفاده گسترده ی عمومی از این آثار از طرف دیگر، تعادل برقرار نمایند. | ||
نظریه منفعت گرایی در قرن هجدهم و پس از اینکه حق پدیدآورندگان آثار فکری در حقوق برخی کشورها و به ویژه کشورهای اروپایی وارد شده بود، مطرح گردید. در این نظریه هدف از حمایت از حقوق مالکیت فکری به حداکثر رساندن سرمایه، رفاه و نظم است. | نظریه منفعت گرایی در قرن هجدهم و پس از اینکه [[حق]] پدیدآورندگان آثار فکری در حقوق برخی کشورها و به ویژه کشورهای اروپایی وارد شده بود، مطرح گردید. در این نظریه هدف از حمایت از حقوق مالکیت فکری به حداکثر رساندن سرمایه، رفاه و نظم است. | ||
نظریه منفعت، تاثیر زیادی از افکار «جرمی بنتام» و «جان استوارت» گرفته است، طرفداران این نظریه، مالکیت را یک حق طبیعی ندانسته بلکه آن را یک حق قراردادی، تلقی می نمایند که تعیین این حق، همچون حمایت از آن، توسط [[دولت]] انجام می پذیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مالکیت فکری در گمرک|ترجمه=|جلد=|سال=1398|ناشر=مسیر دانشگاه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6662928|صفحه=|نام۱=مسعود|نام خانوادگی۱=ولی زاده|چاپ=1}}</ref> | نظریه منفعت، تاثیر زیادی از افکار «جرمی بنتام» و «جان استوارت» گرفته است، طرفداران این نظریه، مالکیت را یک حق طبیعی ندانسته بلکه آن را یک حق قراردادی، تلقی می نمایند که تعیین این حق، همچون حمایت از آن، توسط [[دولت]] انجام می پذیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مالکیت فکری در گمرک|ترجمه=|جلد=|سال=1398|ناشر=مسیر دانشگاه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6662928|صفحه=|نام۱=مسعود|نام خانوادگی۱=ولی زاده|چاپ=1}}</ref> | ||
| خط ۱۳۰: | خط ۲۱۹: | ||
=== نظریه حق انتفاع === | === نظریه حق انتفاع === | ||
احمد سهنوری با مطرح کردن اشکالات نظریه مال بودن آفرینش های فکری ، ماهیت مالکیت فکری را به حق انتفاع نزدیک تر می داند با این تفاوت که حق انتفاع با [[فوت]] صاحب حق مقتضی می شود. اما حق بهره مندی از آفرینش فکری برای مدتی پس از مرگ پدیدآورنده باقی می ماند. | احمد سهنوری با مطرح کردن اشکالات نظریه مال بودن آفرینش های فکری ، ماهیت مالکیت فکری را به حق انتفاع نزدیک تر می داند با این تفاوت که [[حق انتفاع]] با [[فوت]] صاحب حق مقتضی می شود. اما حق بهره مندی از آفرینش فکری برای مدتی پس از مرگ پدیدآورنده باقی می ماند. | ||
حق انتفاع اگرچه با مبنای نظریه کار و شخصیت ناسازگار نیست، با نظریه منفعت گرایی دارای پیوند وثیق است، چون اساس نظریه منفعت گرایی از این امر حکایت می کند که صاحب پدیده فکری مدتی از اثر خود به صورت انحصاری بهره مند شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مسئولیت مدنی ناشی از اضرار به مالکیت فکری|ترجمه=|جلد=|سال=91|ناشر=نامه مفید مرداد و شهریور 1383 شماره 43|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6662948|صفحه=|نام۱=محمود|نام خانوادگی۱=حکمت نیا|چاپ=}}</ref> | حق انتفاع اگرچه با مبنای نظریه کار و شخصیت ناسازگار نیست، با نظریه منفعت گرایی دارای پیوند وثیق است، چون اساس نظریه منفعت گرایی از این امر حکایت می کند که صاحب پدیده فکری مدتی از اثر خود به صورت انحصاری بهره مند شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مسئولیت مدنی ناشی از اضرار به مالکیت فکری|ترجمه=|جلد=|سال=91|ناشر=نامه مفید مرداد و شهریور 1383 شماره 43|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6662948|صفحه=|نام۱=محمود|نام خانوادگی۱=حکمت نیا|چاپ=}}</ref> | ||
== اهمیت == | == اهمیت == | ||
همان گونه که ساختار نظام قانونی به زندگی فرهنگی و اجتماعی نظم می بخشد مقررات و قوانین حق مولف می تواند حلقه ارتباطی دنیای افکار و اندیشه های انسان باشد. بدون وجود این حق برای آثار مولفان و نویسندگان؛ آنها دیگر اقدام به خلق اثر نخواهند کرد و در بی نظمی به وجود آمده خلاقیت ذهنی انسان به تباهی کشیده می شود. بنابراین در قانون مالکیت فکری فرض بر آن است که اندیشه های خلاق هنگامی برانگیخته و رشد می یابد که صاحبان حق انحصاری اثر بتوانند از نظر مالی از کار خود بهره ببرند و حقی بر کنترل نسخه برداری از اثر خود را داشته باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=تحلیل تزاحم حقوق صاحبان مالکیت معنوی با حقوق اشخاص ثالث در فضای مجازی|ترجمه=|جلد=|سال=1400|ناشر=دادبخش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6662992|صفحه=|نام۱=مریم|نام خانوادگی۱=قاسمی|چاپ=1}}</ref> | همان گونه که ساختار نظام قانونی به زندگی فرهنگی و اجتماعی نظم می بخشد مقررات و قوانین حق مولف می تواند حلقه ارتباطی دنیای افکار و اندیشه های انسان باشد. بدون وجود این حق برای آثار مولفان و نویسندگان؛ آنها دیگر اقدام به خلق اثر نخواهند کرد و در بی نظمی به وجود آمده خلاقیت ذهنی انسان به تباهی کشیده می شود. بنابراین در [[قانون]] مالکیت فکری فرض بر آن است که اندیشه های خلاق هنگامی برانگیخته و رشد می یابد که صاحبان حق انحصاری اثر بتوانند از نظر مالی از کار خود بهره ببرند و حقی بر کنترل نسخه برداری از اثر خود را داشته باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=تحلیل تزاحم حقوق صاحبان مالکیت معنوی با حقوق اشخاص ثالث در فضای مجازی|ترجمه=|جلد=|سال=1400|ناشر=دادبخش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6662992|صفحه=|نام۱=مریم|نام خانوادگی۱=قاسمی|چاپ=1}}</ref> | ||
== دیدگاه فقها == | == دیدگاه فقها == | ||
| خط ۱۴۳: | خط ۲۳۲: | ||
==== دلایل نقلی ==== | ==== دلایل نقلی ==== | ||
در میان [[دلیل نقلی|ادله نقلی]]، آیات و احادیثِ دالّ بر [[حرمت]] استفاده کردن از مال مردم بدون رضایت آنها، وجوب وفای به پیمان‌ها، اهمیت کسب علم، حرمت [[غصب]] و تجاوز به حقوق دیگران، نفی ضرر و عسر و حرج با این فرض که این حق نوعی مال به شمار می‌رود، از جمله مهم‌‌ترین مستندات موافقانِ مشروعیت حق مالکیت فکری است. از دیگر مستندات موافقان از میان فقهای اهل سنّت، به ویژه از منظر مقاصد شریعت، دلیل [[مصالح مرسله]] و نیز [[عرف]] است که به‌ویژه درخصوص مشروعیت حق مؤلف به آنها استناد شده و آن را موافق اهداف و مقاصد شرع در حفظ حرمت اموال و حقوق دیگران و نشر دانش دانسته‌اند. | در میان [[دلیل نقلی|ادله نقلی]]، آیات و احادیثِ دالّ بر [[حرمت]] استفاده کردن از مال مردم بدون رضایت آنها، وجوب وفای به پیمان‌ها، اهمیت کسب علم، حرمت [[غصب]] و تجاوز به حقوق دیگران، نفی [[ضرر]] و [[عسر و حرج]] با این فرض که این حق نوعی مال به شمار می‌رود، از جمله مهم‌‌ترین مستندات موافقانِ مشروعیت حق مالکیت فکری است. از دیگر مستندات موافقان از میان فقهای اهل سنّت، به ویژه از منظر مقاصد شریعت، دلیل [[مصالح مرسله]] و نیز [[عرف]] است که به‌ویژه درخصوص مشروعیت حق مؤلف به آنها استناد شده و آن را موافق اهداف و مقاصد شرع در حفظ حرمت اموال و حقوق دیگران و نشر دانش دانسته‌اند. | ||
==== دلیل عقل ==== | ==== دلیل عقل ==== | ||