۳٬۴۹۵
ویرایش
حقوق مالکیت فکری: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
←موضوع
(←تعریف) |
(←موضوع) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''''حقوق مالکیت فکری''''' [[حق|حقوقی]] است که [[شخص حقیقی|شخص]] نسبت به نتایج، یافته ها و آثار فکری خود دارد. حقوق مالکیت فکری قلمرو وسیعی دارد و شامل هر چیزی می‌شود که زاییده فکر و ذهن آدمی است. مخلوق ذهن و فکر ممکن است به حوزه علم، هنر، صنعت یا تجارت تعلق داشته باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ماهیت حقوق مالکیت فکری و جایگاه آنها در حقوق اموال|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=دوفصلنامه علمی پژوهشی دانش حقوق مدنی دوره 1 شماره 2 زمستان 1391|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6662832|صفحه=|نام۱=اصغر|نام خانوادگی۱=محمودی|چاپ=}}</ref> حقوق مالکیت فکری شامل دو بخش [[مالکیت صنعتی]] و [[مالکیت ادبی و هنری]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مالکیت فکری (معنوی) از منظر قوانین و مقررات داخلی و اسناد بین المللی|ترجمه=|جلد=|سال=|ناشر=فصلنامه حقوقی مجد سال چهارم شماره پانزدهم|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6664876|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=آل کجباف|چاپ=}}</ref> تاکنون نظریه ها گوناگونی در خصوص مبانی حقوق مالکیت فکری ارائه شده است که مهم ترین این نظریه ها را می توان به دو گروه، نظریه های مبتنی بر [[حقوق طبیعی]] و نظریه‌های مبتنی بر فایده گرایی تقسیم نمود.<ref name=":0" /> | '''''حقوق مالکیت فکری''''' [[حق|حقوقی]] است که [[شخص حقیقی|شخص]] نسبت به نتایج، یافته ها و آثار فکری خود دارد. حقوق مالکیت فکری قلمرو وسیعی دارد و شامل هر چیزی می‌شود که زاییده فکر و ذهن آدمی است. مخلوق ذهن و فکر ممکن است به حوزه علم، هنر، صنعت یا تجارت تعلق داشته باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ماهیت حقوق مالکیت فکری و جایگاه آنها در حقوق اموال|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=دوفصلنامه علمی پژوهشی دانش حقوق مدنی دوره 1 شماره 2 زمستان 1391|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6662832|صفحه=|نام۱=اصغر|نام خانوادگی۱=محمودی|چاپ=}}</ref> حقوق مالکیت فکری شامل دو بخش [[مالکیت صنعتی]] و [[مالکیت ادبی و هنری]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مالکیت فکری (معنوی) از منظر قوانین و مقررات داخلی و اسناد بین المللی|ترجمه=|جلد=|سال=|ناشر=فصلنامه حقوقی مجد سال چهارم شماره پانزدهم|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6664876|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=آل کجباف|چاپ=}}</ref> تاکنون نظریه ها گوناگونی در خصوص مبانی حقوق مالکیت فکری ارائه شده است که مهم ترین این نظریه ها را می توان به دو گروه، نظریه های مبتنی بر [[حقوق طبیعی]] و نظریه‌های مبتنی بر فایده گرایی تقسیم نمود.<ref name=":0" /> | ||
== تعریف == | == تعریف == | ||
مالکیت فکری که با خلقت انسان به وجود آمد و قدرت تعقل و اندیشه قدرت لاینفک از اشرف مخلوقات «انسان» می باشد که برای ارتقاء سطح زندگی خود همواره از قدرت تفکر خود بهره برداری نموده است برخلاف [[مالکیت فکری]] که بحث نوین نمی باشد، حقوق مالکیت فکری مفهوم حقوقی نوینی است که چگونگی حفاظت و استفاده از آفرینش های فکری بشری را در یک دوره زمانی تعیین می کند و حقوقی است که در راستای حمایت از ایده در زمینه های علمی، صنعتی، ادبی، هنری می باشد که دامنه شمول یک اثر و حقوق مادی و معنوی که به پدیدآورنده اثر تعلق می گیرد را حمایت می نماید. قوانین و مقررات در خصوص انتقال و اجرا را تبیین می نماید. | مالکیت فکری که با خلقت انسان به وجود آمد و قدرت تعقل و اندیشه قدرت لاینفک از اشرف مخلوقات «انسان» می باشد که برای ارتقاء سطح زندگی خود همواره از قدرت تفکر خود بهره برداری نموده است برخلاف [[مالکیت فکری]] که بحث نوین نمی باشد، حقوق مالکیت فکری مفهوم حقوقی نوینی است که چگونگی حفاظت و استفاده از آفرینش های فکری بشری را در یک دوره زمانی تعیین می کند و حقوقی است که در راستای حمایت از ایده در زمینه های علمی، صنعتی، ادبی، هنری می باشد که دامنه شمول یک اثر و حقوق مادی و [[حقوق معنوی|معنوی]] که به پدیدآورنده اثر تعلق می گیرد را حمایت می نماید. قوانین و مقررات در خصوص انتقال و اجرا را تبیین می نماید. | ||
تعریفی که سازمان جهانی مالکیت فکری از حقوق مالکیت فکری ارائه داده عبارت است از: حقوق قانونی است که افراد به واسطه فعالیت هایی که در زمینه هایی از قبیل صنعتی، علمی، ادبی، هنری و غیره به دست می آورند را می گویند. | تعریفی که [[سازمان جهانی مالکیت فکری]] از حقوق مالکیت فکری ارائه داده عبارت است از: حقوق [[قانون|قانونی]] است که افراد به واسطه فعالیت هایی که در زمینه هایی از قبیل صنعتی، علمی، ادبی، هنری و غیره به دست می آورند را می گویند. | ||
برخی نیز در تعریف حقوق مالکیت فکری آورده اند که عبارت است از حقوقی که دارای ارزش اقتصادی و قابل دادوستد بوده، اما موضوع آن ها شی معین عادی نیست بلکه فعالیت و اثر فکری انسان است. | برخی نیز در تعریف حقوق مالکیت فکری آورده اند که عبارت است از حقوقی که دارای ارزش اقتصادی و قابل دادوستد بوده، اما موضوع آن ها شی معین عادی نیست بلکه فعالیت و اثر فکری انسان است. | ||
هم چنین می توان گفت که حقوق مالکیت معنوی در معنای وسیع کلمه عبارت است از حقوق ناشی از آفرینش ها و خلاقیت فکری در زمینه های علمی، صنعتی، ادبی و هنری همچنان که مشاهده می شود در برخی از آثار بزرگان این حقوق، حقوق مالکیت فکری را حقوق مالکیت معنوی بیان می نمایند، لذا باتوجه به اینکه کلمه معنوی مقابل کلمه مادی است لذا در تفسیر لغوی معنوی شاید با معنای لغوی فکر به تعارضاتی برخورد نمایید. در عصر جهانی شدن پیشرفت، فکر و اندیشه کاملا قابل خرید و فروش و تجارت است و حقوقی بر آن بار می شود. لذا اصطلاح مالکیت فکری بسیار شایسته تر است و اصطلاح حقوق [[مالکیت معنوی]] دارای شمول و عموم بیشتری است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مالکیت فکری و حمایت از صنایع دستی در نظام بین الملل|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6662864|صفحه=|نام۱=نیره|نام خانوادگی۱=غلامحسین|چاپ=1}}</ref> | هم چنین می توان گفت که حقوق مالکیت معنوی در معنای وسیع کلمه عبارت است از حقوق ناشی از آفرینش ها و خلاقیت فکری در زمینه های علمی، صنعتی، ادبی و هنری همچنان که مشاهده می شود در برخی از آثار بزرگان این حقوق، حقوق مالکیت فکری را حقوق مالکیت معنوی بیان می نمایند، لذا باتوجه به اینکه کلمه معنوی مقابل کلمه مادی است لذا در تفسیر لغوی معنوی شاید با معنای لغوی فکر به تعارضاتی برخورد نمایید. در عصر جهانی شدن پیشرفت، فکر و اندیشه کاملا قابل خرید و فروش و [[تجارت]] است و حقوقی بر آن بار می شود. لذا اصطلاح مالکیت فکری بسیار شایسته تر است و اصطلاح حقوق [[مالکیت معنوی]] دارای شمول و عموم بیشتری است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مالکیت فکری و حمایت از صنایع دستی در نظام بین الملل|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6662864|صفحه=|نام۱=نیره|نام خانوادگی۱=غلامحسین|چاپ=1}}</ref> | ||
== معرفی رشته == | == معرفی رشته == | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
نظام حقوق مالكیت فكری نیز با هدف حمایت حداكثری از خالقان و تولیدكنندگان دانش و اطلاعات، حق انحصاری بهره‌برداری از آفریده‌های فكری را به نفع خالقان آنها پیش‌بینی كرده است. با وجود این، مصرف و اشاعه دانش و اطلاعات نیز از دیگر اهداف اصلی این نظام حقوقی به شمار می‌رود كه همین امر پیش‌بینی برخی استتثنائات و محدودیت‌ها بر حق انحصاری خالقان اثر را موجب شده است. از همین روست كه فلسفه اصلی نظام حقوق مالكیت فكری، ایجاد تعادل و توازن میان منافع تولیدكنندگان و مصرف‌كنندگان دانش و اطلاعات عنوان شده است. | نظام حقوق مالكیت فكری نیز با هدف حمایت حداكثری از خالقان و تولیدكنندگان دانش و اطلاعات، حق انحصاری بهره‌برداری از آفریده‌های فكری را به نفع خالقان آنها پیش‌بینی كرده است. با وجود این، مصرف و اشاعه دانش و اطلاعات نیز از دیگر اهداف اصلی این نظام حقوقی به شمار می‌رود كه همین امر پیش‌بینی برخی استتثنائات و محدودیت‌ها بر حق انحصاری خالقان اثر را موجب شده است. از همین روست كه فلسفه اصلی نظام حقوق مالكیت فكری، ایجاد تعادل و توازن میان منافع تولیدكنندگان و مصرف‌كنندگان دانش و اطلاعات عنوان شده است. | ||
ایران به عنوان یک كشور در حال توسعه، هر چند كه در سطح محدود، تولیدكننده دانش و اطلاعات محسوب می‌شود، در سطح وسیع‌تر مصرف‌كننده دانش و اطلاعات به شمار می رود. علاوه بر این، كشور ما، ایران دارای ذخایر خدادادی و موهبت‌های الهی است كه مؤثرترین راه حمایت از آنان در برابر دستبرد كشورهای دیگر، استفاده از ظرفیت‌های نظام حقوق مالكیت فكری است. | ایران به عنوان یک [[كشور]] در حال توسعه، هر چند كه در سطح محدود، تولیدكننده دانش و اطلاعات محسوب می‌شود، در سطح وسیع‌تر مصرف‌كننده دانش و اطلاعات به شمار می رود. علاوه بر این، كشور ما، ایران دارای ذخایر خدادادی و موهبت‌های الهی است كه مؤثرترین راه حمایت از آنان در برابر دستبرد كشورهای دیگر، استفاده از ظرفیت‌های نظام حقوق مالكیت فكری است. | ||
همین امور، ضرورت تربیت متخصصان و نظریه‌پردازانی در حوزه حقوق مالكیت فكری را ایجاد كرده است تا هم بتوانند از یک سو در سطح داخلی یاری رسان مراجع سیاست گذار و اجرایی كشور باشند و از سوی دیگر بتوانند در سطح بین‌المللی، مدافع حقوق و منافع ملی باشند. | همین امور، ضرورت تربیت متخصصان و نظریه‌پردازانی در حوزه حقوق مالكیت فكری را ایجاد كرده است تا هم بتوانند از یک سو در سطح داخلی یاری رسان مراجع سیاست گذار و اجرایی كشور باشند و از سوی دیگر بتوانند در سطح بین‌المللی، مدافع حقوق و منافع ملی باشند. | ||
دروس تدریس شده در این مقطع، حوزه‌های متنوعی را شامل می‌شود كه از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره كرد: حقوق مالكیت ادبی و | دروس تدریس شده در این مقطع، حوزه‌های متنوعی را شامل می‌شود كه از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره كرد: [[حقوق مالكیت ادبی و هنری]]، [[حقوق مالكیت صنعتی]]، فلسفه و مبانی نظری حقوق مالكیت فكری، [[حقوق رایانه]] و ارتباطات جدید، [[حقوق تجارت بین‌الملل]] و مالکیت فکری، ضمانت اجرای مالکیت فکری، تعارض قوانین در زمینه مالکیت فکری، [[حقوق اینترنت]] و [[حقوق تجارت الکترونیک|تجارت الکترونیک]]، [[داوری بین المللی (خارجی)|داوری‌های بین‌المللی]] و حل و فصل اختلافات مالکیت فکری و حقوق انتقال تکنولوژی و دانش فنی از جمله درس‌هایی است كه در مقطع كارشناسی‌ارشد با استفاده از توان علمی اعضای هیأت علمی و همچنین اساتید و صاحب نظران تدریس می‌شود.<ref>[https://www.modares.ac.ir/law/departments/intellectual-property حقوق مالکیت فکری] ، دانشگاه تربیت مدرس</ref> | ||
=== دانشگاه ها === | === دانشگاه ها === | ||
| خط ۲۴۷: | خط ۲۴۷: | ||
در برابر، مشروعیت حقوق مالكیت فكرى در میان فقها مخالفانى جدّى دارد. | در برابر، مشروعیت حقوق مالكیت فكرى در میان فقها مخالفانى جدّى دارد. | ||
# از جمله استدلال هاى مخالفان، این است كه حق مؤلف، حق مخترع و حق انحصار تجارى | # از جمله استدلال هاى مخالفان، این است كه حق مؤلف، حق مخترع و حق انحصار تجارى یک كالا مستند شرعى ندارد و به صرف درج عبارت «حق چاپ محفوظ» مالكیت یا سلطه‌اى به سود مؤلف و تكلیفى برعهده دیگران پدید نمی‌آید. بر این اساس، افراد می‌توانند هر كتابى را پس از تملك، چاپ و تكثیر كنند و كسى حق ممانعت آنها را از این كار ندارد. | ||
# استدلال دیگر این است که در مصادیق حقوق فکری مانند حق تألیف یا اختراع عقدی ایجاد نشده تا بتوان از ادله وجوب التزام به عقود و پیمان‌ها استفاده عموم یا اطلاق کرد. | # استدلال دیگر این است که در مصادیق حقوق فکری مانند حق تألیف یا اختراع عقدی ایجاد نشده تا بتوان از ادله وجوب التزام به عقود و پیمان‌ها استفاده عموم یا اطلاق کرد. | ||
# همچنین نمی‌توان این حق را مانند حق سَبْق یا حق تحجیر حقی عرفی دانست و بدین استناد مشروع شمرد، زیرا تمسک به عرف و بنای عقلا در جایی درست است که شرع روش عرف را امضا کرده باشد، درصورتی که به‌رغم وجود مؤلف، مبتکر و مخترع در عصر شارع، برای آنان حقی مقرر نشده است. | # همچنین نمی‌توان این حق را مانند حق سَبْق یا حق تحجیر حقی عرفی دانست و بدین استناد مشروع شمرد، زیرا تمسک به عرف و بنای عقلا در جایی درست است که شرع روش عرف را امضا کرده باشد، درصورتی که به‌رغم وجود مؤلف، مبتکر و مخترع در عصر شارع، برای آنان حقی مقرر نشده است. | ||