ماده ۵۵۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): تفاوت میان نسخه‌ها

هر کس شخصی را که قانوناً دستگیر شده و فرار کرده یا کسی را که متهم است به ارتکاب جرمی و قانوناً امر به دستگیری او شده است ‌مخفی کند یا وسایل فرار او را فراهم کند به ترتیب ذیل مجازات خواهد شد:  

چنانچه کسی که فرار کرده محکوم به [[اعدام]] یا [[رجم]] یا [[صلب]] یا [[قصاص نفس]] و [[قصاص عضو|اطراف]] و یا [[قطع ید]] بوده مجازات مخفی‌ کننده یا کمک ‌کننده او در فرار،‌حبس از یک تا سه سال است و اگر محکوم به حبس دائم یا متهم به جرمی بود که مجازات آن اعدام یا صلب است محکوم به شش ماه تا دو سال حبس‌ خواهد شد و در سایر حالات مجازات مرتکب یک ماه تا یک سال حبس خواهد بود.  

در این ماده، قانونگذار، مساعدت به شخصی که فرار نموده یا امر به دستگیری او شده را مورد جرم انگاری قرار داده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=جرایم علیه اجرای عدالت قضایی (مطالعه تطبیقی)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3173316|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=یکرنگی|چاپ=2}}</ref> [[عنصر مادی]] این جرم، شامل مخفی کردن یا فراهم نمودن وسایل فرار است که هم در خصوص فرد فراری و هم فرد تحت تعقیب، میتواند مصداق پیدا کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=جرایم علیه اجرای عدالت قضایی (مطالعه تطبیقی)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3173324|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=یکرنگی|چاپ=2}}</ref> منظور از «قانوناً» در این ماده، رعایت مقررات شکلی و ظاهری قانونی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=جرایم علیه اجرای عدالت قضایی (مطالعه تطبیقی)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3173332|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=یکرنگی|چاپ=2}}</ref> مرتکب این جرم میتواند فرد عادی یا مستخدم و مامور دولت باشد، در فرضی که مامور دولت مرتکب این رفتار شده حسب مورد میتواند مشمول این ماده یا [[ماده ۵۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)|ماده 550]] ([[غفلت|اهمال]] در دستگیری متهم) قرار گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جلد سوم) (جرایم بر ضد مصالح عمومی کشور شامل جرایم امنیتی، اقتصادی، اجتماعی، اخلاق و عفت عمومی)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1506924|صفحه=|نام۱=هوشنگ|نام خانوادگی۱=شامبیاتی|چاپ=9}}</ref> [[عنصر معنوی]] این جرم شامل [[سوءنیت عام]] (اطلاع از فراری بودن) است و [[سو نیت خاص|سوءنیت خاص]] یعنی قصد فراری دادن یا مخفی کردن، برای تحقق جرم موضوع این ماده، شرط نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مجازات اسلامی (جلد اول) (بخش تعزیرات)|ترجمه=|جلد=|سال=1377|ناشر=فیض|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=389132|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=2}}</ref> برای برخورداری از معافیت مندرج در تبصره این ماده نیز تحقق دو شرط ضروری است: 1- احراز اینکه فرد مخفی کننده یا فراری دهنده یقین به بی گناهی شخص داشته 2- اثبات بی گناهی و صدور حکم [[برائت]] در دادگاه.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مجازات اسلامی (جلد اول) (بخش تعزیرات)|ترجمه=|جلد=|سال=1377|ناشر=فیض|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=389144|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=2}}</ref>

[[اداره حقوقی قوه قضائیه]] در نظریه مشورتی شماره 7/6290 مورخ 69/11/30 بیان داشته: «رسیدگی به اتهام  فراری یا پناه دادن مجرمان یا متهمان در جرائم مربوط به قاچاق یا مواد مخدر از مصادیق قاچاق یا بزه های مربوط به مواد مخدر نبوده و در صلاحیت [[دادگاه عمومی]] خواهد بود.»<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون مجازات اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=668064|صفحه=|نام۱=ایرج|نام خانوادگی۱=گلدوزیان|چاپ=5}}</ref>