ماده ۵۵۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
ماده ۵۵۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): هر کس شخصی را که قانوناً دستگیر شده و فرار کرده یا کسی را که متهم است به ارتکاب جرمی و قانوناً امر به دستگیری او شده است مخفی کند یا وسایل فرار او را فراهم کند به ترتیب ذیل مجازات خواهد شد:
چنانچه کسی که فرار کرده محکوم به اعدام یا رجم یا صلب یا قصاص نفس و اطراف یا قطع ید بوده مجازات مخفی کننده یا کمک کننده او در فرار، حبس از یک تا سه سال است و اگر محکوم به حبس دائم یا متهم به جرمی بود که مجازات آن اعدام یا صلب است محکوم به شش ماه تا دو سال حبس خواهد شد و در سایر حالات مجازات مرتکب یک ماه تا یک سال حبس خواهد بود.
تبصره - در صورتی که احراز شود فرد فراری دهنده یا مخفی کننده یقین به بی گناهی فرد متهم یا زندانی داشته و در دادگاه نیز ثابت شود از مجازات معاف خواهد شد.
مواد مرتبط
- ماده ۵۵۴ قانون مجازات اسلامی تعزیرات
- ماده ۲۱ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب ۱۳۷۶
- ماده ۲۲ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب ۱۳۷۶
- ماده ۱۲۳ قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۰۴
توضیح واژگان
- شخص: موجودی است که دارای حق و تکلیف میباشد.[۱]
- قانون: به ضابطهای کلی گفته میشود که بر افرادی منطبق و حکم همه آن افراد از آن ضابطه شناخته میشود.[۲]
- دستگیری: عمل متوقف کردن یا محروم کردن موقت از آزادی آمد و شد هر شخص مظنون یا متهم به ارتکاب جرم است، به قصد بازجویی، بازرسی یا توقیف در آینده نزدیک.[۳]
- متهم: کسی است که فاعل جرم تلقی شده ولی هنوز انتساب جرم به او ثابت نشده است.[۴]
- جرم: هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل است که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است.[۵]
- مجازات: آزاری است که قاضی به علت ارتکاب جرم به نشانه نفرت جامعه از عمل مجرمانه و مرتکب آن برای شخص مقصر، مطابق قانون تعیین میکند.[۶]
- اعدام: شدیدترین نوع مجازات که توسط قانونگذار مقرر شدهاست و به موجب آن حیات مجرم بهطور کامل سلب میشود.[۷]
- رجم: به معنای سنگسار کردن است.[۸]
- صلب: منظور از مجازات «صلب»، به دار آویختن محکوم است که در جرائمی مانند افساد فی الارض و محاربه پیشبینی شده است.[۹]
- حبس: به معنای محدود کردن فرد از رفت و آمد و جلوگیری از تصرفات او، آنگونه که خودش میخواهد، است.[۱۰]
- حبس دائم: حبسی است که زمان اتمام آن به اندازه طول عمر مجرم است.[۱۱]
- زندانی: شخصی است که به موجب حکم قطعی در راستای اجرای مجازات خود، در زندان است.[۱۲]
- دادگاه: مرجعی است که به تجویز قانون برای رسیدگی به شکایات و دعاوی امور حسبی تشکیل میشود.[۱۳]
- معافیت از مجازات: قانونگذار در راستای تحقق اصل موقعیت داشتن و مناسب بودن تعقیب و با هدف فردی کردن مجازاتها، در صورت احراز شرایط مندرج در ماده ۳۹ قانون مجازات اسلامی، امکان معافیت متهم از کیفر را پیشبینی کرده است.[۱۴]
پیشینه
سابقاَ قانونگذار در ماده ۱۲۳ قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۰۴، مخفی کردن شخص فراری را مورد جرم انگاری قرار داده بود.[۱۵]
نکات تفسیری دکترین ماده ۵۵۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
مرتکب این جرم میتواند فرد عادی یا مستخدم و مامور دولت باشد، در فرضی که مأمور دولت مرتکب این رفتار شده، حسب مورد میتواند مشمول این ماده یا ماده ۵۵۰ (اهمال در دستگیری متهم) قرار گیرد.[۱۶] عنصر معنوی این جرم شامل سوءنیت عام (اطلاع از فراری بودن) است و سوءنیت خاص یعنی «قصد فراری دادن یا مخفی کردن»، برای تحقق جرم موضوع این ماده، شرط نیست.[۱۷] برای برخورداری از معافیت مندرج در تبصره ماده ۵۵۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) نیز تحقق دو شرط ضروری است: ۱- احراز اینکه فرد مخفی کننده یا فراری دهنده، یقین به بی گناهی شخص داشته ۲- اثبات بی گناهی و صدور حکم برائت در دادگاه.[۱۸]
نکات توضیحی ماده ۵۵۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
در ماده ۵۵۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، قانونگذار، مساعدت به شخصی که فرار نموده یا امر به دستگیری او شده را مورد جرم انگاری قرار داده است.[۱۹] عنصر مادی این جرم، شامل مخفی کردن یا فراهم نمودن وسایل فرار است که هم در خصوص فرد فراری و هم فرد تحت تعقیب میتواند مصداق پیدا کند.[۲۰] منظور از «قانوناً» در این ماده، رعایت مقررات شکلی و ظاهری قانونی است.[۲۱]
نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۵۵۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
 | محتوای مندرج در این قسمت توسط هوش مصنوعی تولید شده است. |
- مخفی کردن یا کمک به فرار شخص دستگیر شده یا متهم به جرم، جرم تلقی میشود.
- مجازات بستگی به نوع جرم فرد فراری دارد.
- اگر فرد فراری محکوم به اعدام، رجم، صلب، قصاص نفس یا اطراف، یا قطع ید باشد، مجازات مخفی کننده یا کمک کننده حبس از یک تا سه سال است.
- اگر فرد فراری محکوم به حبس دائم یا متهم به جرمی با مجازات اعدام یا صلب باشد، مجازات مخفی کننده یا کمک کننده حبس از شش ماه تا دو سال است.
- در سایر موارد، مجازات مخفی کننده یک ماه تا یک سال حبس است.
- در صورت اثبات یقین به بی گناهی فرد متهم یا زندانی توسط مخفی کننده یا کمک کننده در دادگاه، از مجازات معاف خواهد شد.
رویههای قضایی
- اداره حقوقی قوه قضائیه در نظریه مشورتی شماره ۷/۶۲۹۰ مورخ ۶۹/۱۱/۳۰ بیان داشته: «رسیدگی به اتهام فراری یا پناه دادن مجرمان یا متهمان در جرائم مربوط به قاچاق یا مواد مخدر، از مصادیق قاچاق یا بزههای مربوط به مواد مخدر نبوده و در صلاحیت دادگاه عمومی خواهد بود.»[۲۲]
- نظریه شماره 7/97/2836 مورخ 1396/11/17 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
مقالات مرتبط
- نقد سیاست جنایی تقنینی در قبال تأثیر روابط خانوادگی
- مطالعه تطبیقی معاونت در جرم در حقوق کیفری ایران، آمریکا و اسکاتلند
منابع
- ↑ سیدابراهیم حسینی و احسان سامانی. وقف از سوی اشخاص حقوقی. فصلنامه اندیشه های حقوق عمومی (معرفت حقوقی سابق) شماره 3 بهار و تابستان 1391، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6655624
- ↑ علی محمد فلاح زاده. تفکیک تقنین و اجرای تحلیل مرزهای صلاحیت تقنینی در روابط قوای مقننه و مجریه. چاپ 1. معاونت تدوین تنقیح و انتشار قوانین و مقررات، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4952532
- ↑ عباس ایمانی و امیررضا قطمیری. قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه ها، قوانین. چاپ 1. نامه هستی، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4460324
- ↑ محمود آخوندی اصل. آیین دادرسی کیفری (جلد پنجم) (مباحث کاربردی حقوق). چاپ 1. سازمان چاپ و انتشارات، 1386. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6402836
- ↑ ماده ۲ قانون مجازات اسلامی
- ↑ مهدی شهرکی. تحولات کیفرشناسی در قانون جزایی ایران. فصلنامه قانونیار شماره 6 تابستان 1397، 1397. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6656432
- ↑ اصغر احمدی موحد. اجرای احکام کیفری. چاپ 3. میزان، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6654128
- ↑ محمدصالح ولیدی. بایستههای حقوق جزای عمومی (اول، دوم و سوم). چاپ 1. جنگل، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2349140
- ↑ عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 717172
- ↑ احسان داودیان. حقوق زندانی در ایران و اسناد بین المللی. چاپ 1. مجد، 1395. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6656592
- ↑ فهیمه ملک زاده. دانشنامه حقوقی (حقوق مدنی) (جلد دوم). چاپ 1. مجد، 1395. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6656476
- ↑ عباس زراعت. شرح قانون مجازات اسلامی (جلد اول) (بخش تعزیرات). چاپ 2. فیض، 1377. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 857964
- ↑ یوسف نوبخت. نگاهی به آیین دادرسی مدنی. چاپ 1. رادنواندیش، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6405480
- ↑ محمد مصدق. شرح قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با رویکرد کاربردی (چاپ چهارم). چاپ 4. جنگل، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6232348
- ↑ عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 717208
- ↑ هوشنگ شامبیاتی. حقوق کیفری اختصاصی (جلد سوم) (جرایم بر ضد مصالح عمومی کشور شامل جرایم امنیتی، اقتصادی، اجتماعی، اخلاق و عفت عمومی). چاپ 9. مجد، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1506924
- ↑ عباس زراعت. شرح قانون مجازات اسلامی (جلد اول) (بخش تعزیرات). چاپ 2. فیض، 1377. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 389132
- ↑ عباس زراعت. شرح قانون مجازات اسلامی (جلد اول) (بخش تعزیرات). چاپ 2. فیض، 1377. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 389144
- ↑ محمد یکرنگی. جرایم علیه اجرای عدالت قضایی (مطالعه تطبیقی). چاپ 2. خرسندی، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3173316
- ↑ محمد یکرنگی. جرایم علیه اجرای عدالت قضایی (مطالعه تطبیقی). چاپ 2. خرسندی، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3173324
- ↑ محمد یکرنگی. جرایم علیه اجرای عدالت قضایی (مطالعه تطبیقی). چاپ 2. خرسندی، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3173332
- ↑ ایرج گلدوزیان. محشای قانون مجازات اسلامی. چاپ 5. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 668064