۱۹۷٬۷۰۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
* {{زیتونی|[[ماده ۲۲۵ قانون مجازات اسلامی|مشاهده ماده بعدی]]}} | * {{زیتونی|[[ماده ۲۲۵ قانون مجازات اسلامی|مشاهده ماده بعدی]]}} | ||
==مواد مرتبط == | == مواد مرتبط == | ||
* [[ماده ۲۲۳ قانون مجازات اسلامی]] | |||
* [[ماده ۲۲۵ قانون مجازات اسلامی]] | |||
* [[ماده ۱۵ قانون مجازات اسلامی|ماده 15 قانون مجازات اسلامی]] | * [[ماده ۱۵ قانون مجازات اسلامی|ماده 15 قانون مجازات اسلامی]] | ||
==توضیح واژگان == | == توضیح واژگان == | ||
«محارم نسبی»، آن دسته از محارمی هستند که از طریق خونی با فرد، [[قرابت]] پیدا میکنند و طبق [[ماده ۱۰۳۲ قانون مدنی]] به سه طبقه تقسیمبندی میشوند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=دادستان و میثاق عدالت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1422016|صفحه=|نام۱=سیدمهدی|نام خانوادگی۱=حجتی|نام۲=مجتبی|نام خانوادگی۲=باری|چاپ=1}}</ref> | «محارم نسبی»، آن دسته از محارمی هستند که از طریق خونی با فرد، [[قرابت]] پیدا میکنند و طبق [[ماده ۱۰۳۲ قانون مدنی]] به سه طبقه تقسیمبندی میشوند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=دادستان و میثاق عدالت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1422016|صفحه=|نام۱=سیدمهدی|نام خانوادگی۱=حجتی|نام۲=مجتبی|نام خانوادگی۲=باری|چاپ=1}}</ref> | ||
==پیشینه== | == پیشینه == | ||
[[ماده ۸۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰]] مقرر میداشت: حد زنا در موارد زیر قتل است و فرقی بین جوان و غیرجوان و [[احصان|محصن]] و [[احصان|غیر محصن]] نیست. | [[ماده ۸۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰]] مقرر میداشت: حد زنا در موارد زیر قتل است و فرقی بین جوان و غیرجوان و [[احصان|محصن]] و [[احصان|غیر محصن]] نیست. | ||
خط ۳۳: | خط ۳۴: | ||
د) زنای به عنف و اکراه که موجب قتل زانی [[اکراه]] کننده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3872712|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> | د) زنای به عنف و اکراه که موجب قتل زانی [[اکراه]] کننده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3872712|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> | ||
==نکات | == نکات تفسیری دکترین == | ||
[[خویشاوند رضاعی|قرابت رضاعی]]، مطابق [[ماده ۱۰۴۶ قانون مدنی]]، در حکم [[قرابت نسبی]] است و اشخاصی که با یکدیگر دارای قرابت رضاعی باشند، از حیث ایجاد [[رابطه زوجیت]] بر یکدیگر [[حرمت|حرام]] هستند، با این وجود [[زنا با محارم رضاعی|زنای با محارم رضاعی]] را هرچند در حکم محارم نسبی است، نمیتوان مشمول مقررات بند الف و زنا با محارم نسبی دانست، زیرا در این بند به اشخاص در حکم محارم نسبی اشاره نکردهاست، این بند استثنائی است و در موارد استثنایی باید به [[قدر متیقن]] اکتفا کرد و از [[قیاس]] و [[تفسیر موسع قوانین کیفری|تفسیر موسع قوانین جزایی]] خودداری کرد، کما این که این موارد، [[شبهه]] است و مشمول [[قاعده درأ|قاعده درا]] در [[حدود]] میشود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=دادستان و میثاق عدالت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1422032|صفحه=|نام۱=سیدمهدی|نام خانوادگی۱=حجتی|نام۲=مجتبی|نام خانوادگی۲=باری|چاپ=1}}</ref> | [[خویشاوند رضاعی|قرابت رضاعی]]، مطابق [[ماده ۱۰۴۶ قانون مدنی]]، در حکم [[قرابت نسبی]] است و اشخاصی که با یکدیگر دارای قرابت رضاعی باشند، از حیث ایجاد [[رابطه زوجیت]] بر یکدیگر [[حرمت|حرام]] هستند، با این وجود [[زنا با محارم رضاعی|زنای با محارم رضاعی]] را هرچند در حکم محارم نسبی است، نمیتوان مشمول مقررات بند الف و زنا با محارم نسبی دانست، زیرا در این بند به اشخاص در حکم محارم نسبی اشاره نکردهاست، این بند استثنائی است و در موارد استثنایی باید به [[قدر متیقن]] اکتفا کرد و از [[قیاس]] و [[تفسیر موسع قوانین کیفری|تفسیر موسع قوانین جزایی]] خودداری کرد، کما این که این موارد، [[شبهه]] است و مشمول [[قاعده درأ|قاعده درا]] در [[حدود]] میشود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=دادستان و میثاق عدالت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1422032|صفحه=|نام۱=سیدمهدی|نام خانوادگی۱=حجتی|نام۲=مجتبی|نام خانوادگی۲=باری|چاپ=1}}</ref> | ||
همچنین تبصره ۲ '''ماده ۲۲۴ قانون مجازات اسلامی'''، تجاوز به زن هنگامی که زن، تمایل و [[رضایت|رضای]] واقعی به رفتار مجرمانه زنا را نداشته باشد، زنای به عنف تلقی کرده و قربانی تجاوز را مشمول [[معافیت از مجازات]] میداند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون مجازات اسلامی بر مبنای قانون مصوب 1/2/1392 به همراه مفاهیم جدید و قوانین جزایی پیشین|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4172396|صفحه=|نام۱=ایرج|نام خانوادگی۱=گلدوزیان|چاپ=1}}</ref> ضمناً طبق این ماده، اکراه رافع عنوان زناست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره متوسط حقوق مدنی (حقوق خانواده)|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=139356|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref> | همچنین تبصره ۲ '''ماده ۲۲۴ قانون مجازات اسلامی'''، تجاوز به زن هنگامی که زن، تمایل و [[رضایت|رضای]] واقعی به رفتار مجرمانه زنا را نداشته باشد، زنای به عنف تلقی کرده و قربانی تجاوز را مشمول [[معافیت از مجازات]] میداند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون مجازات اسلامی بر مبنای قانون مصوب 1/2/1392 به همراه مفاهیم جدید و قوانین جزایی پیشین|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4172396|صفحه=|نام۱=ایرج|نام خانوادگی۱=گلدوزیان|چاپ=1}}</ref> ضمناً طبق این ماده، اکراه رافع عنوان زناست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره متوسط حقوق مدنی (حقوق خانواده)|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=139356|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref> | ||
== | == سوابق و مستندات فقهی == | ||
===سوابق فقهی === | === سوابق و مستندات فقهی === | ||
برخی از [[فقیه|فقها]]، زنای با محارم را در صورتی مشمول مجازات خاص میدانند که محرمیت از راه حلال به دست آمده باشد، پس اگر کسی از راه زنا با کسی محرم شود، مشمول آن نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3888312|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> | برخی از [[فقیه|فقها]]، زنای با محارم را در صورتی مشمول مجازات خاص میدانند که محرمیت از راه حلال به دست آمده باشد، پس اگر کسی از راه زنا با کسی محرم شود، مشمول آن نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3888312|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> | ||
در خصوص زنای مرد [[کافر]] و زن کافر برخی به استناد [[آیه ۴۲ سوره مائده]] و روایات شرعی، [[حاکم]] اسلامی را مخیر دانستهاند که بر اساس احکام اسلامی حکم کند یا آنان را به حاکمشان تحویل دهد. برخی هم به استناد روایتی از امام کاظم بیان کردهاند که اگر در قلمرو سرزمین اسلامی، زنا صورت گرفته باشد یا حداقل به حاکم اسلامی مراجعه شده باشد حدود [[اجرای حد|اجرا]] میشود که با [[ماده ۳ قانون مجازات اسلامی]] ایران نیز منطبق است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3874944|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref>ضمناً گرچه در روایات آمدهاست که زدن یک شمشیر برای مجازات زانی کافی است، هرچند کشته نشود اما هیچیک از فقها آن را نپذیرفتهاند و کشتن را (هرچند با وسایل دیگر) لازم میدانند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3881272|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> | در خصوص زنای مرد [[کافر]] و زن کافر برخی به استناد [[آیه ۴۲ سوره مائده]] و روایات شرعی، [[حاکم]] اسلامی را مخیر دانستهاند که بر اساس احکام اسلامی حکم کند یا آنان را به حاکمشان تحویل دهد. برخی هم به استناد روایتی از امام کاظم بیان کردهاند که اگر در قلمرو سرزمین اسلامی، زنا صورت گرفته باشد یا حداقل به حاکم اسلامی مراجعه شده باشد حدود [[اجرای حد|اجرا]] میشود که با [[ماده ۳ قانون مجازات اسلامی]] ایران نیز منطبق است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3874944|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref>ضمناً گرچه در روایات آمدهاست که زدن یک شمشیر برای مجازات زانی کافی است، هرچند کشته نشود اما هیچیک از فقها آن را نپذیرفتهاند و کشتن را (هرچند با وسایل دیگر) لازم میدانند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3881272|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> | ||
== | |||
== نکات توصیفی هوش مصنوعی == | |||
{{هوش مصنوعی (ماده)}} | |||
# زنا با محارم نسبی موجب اعدام است. | |||
# زنا با زن پدر موجب اعدام زانی است. | |||
# زنای مرد غیرمسلمان با زن مسلمان موجب اعدام زانی است. | |||
# زنای به عنف یا اکراه از سوی زانی موجب اعدام زانی است. | |||
# در زنای به عنف، هرگونه زنا بدون رضایت زن به معنای زنای به عنف تلقی شده و مجازات سنگین دارد. | |||
# اگر زنی در حالت بیهوشی، خواب یا مستی باشد و زنا انجام شود، این عمل در حکم زنای به عنف است. | |||
# استفاده از اغفال، فریب دادن دختر نابالغ، ربایش، تهدید یا ترساندن برای زنا نیز حکم زنای به عنف دارد. | |||
# مجازات زانیه در زنای با زن پدر و زنای مرد غیرمسلمان با زن مسلمان بسته به شرایط متفاوت است و تابع سایر احکام مربوط به زنا میباشد. | |||
== رویه های قضایی == | |||
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره شرط استناد به علم قاضی]] | |||
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره برائت از زنای به عنف و محکومیت به زنای اکراهی]] | |||
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره اعلام رضایت رسمی شاکی در فرض عدم احراز عنف در زنا]] | |||
* [[نظریه شماره 7/97/2926 مورخ 1398/02/02 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]] | |||
* [[نظریه شماره 7/1401/774 مورخ 1401/08/10 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]] | |||
* طبق [[دادنامه|رای]] شماره ۱۳۱۵۱–۱۳۷۳/۱۲/۱۵ [[دیوان عالی کشور]]: اگر زنای به عنف موجب [[ازاله بکارت]] بشود، زانی علاوه بر تحمل مجازات باید [[مهرالمثل]] هم بپردازد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3873476|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> | * طبق [[دادنامه|رای]] شماره ۱۳۱۵۱–۱۳۷۳/۱۲/۱۵ [[دیوان عالی کشور]]: اگر زنای به عنف موجب [[ازاله بکارت]] بشود، زانی علاوه بر تحمل مجازات باید [[مهرالمثل]] هم بپردازد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3873476|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> | ||
خط ۵۲: | خط ۷۰: | ||
* رای شماره ۴۰–۱۳۷۴/۱/۲۱ شعبه ۱۶ دیوان عالی کشور در تأیید این مطلب است که گرچه روایات شمشیر را وسیله قتل برای این مورد قرار دادهاند اما از ظاهر '''ماده ۲۲۴ قانون مجازات اسلامی''' استنباط میشود که قتل به طریقه متداول که همان اعدام به صورت حلق آویز است محقق میشود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3873408|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> | * رای شماره ۴۰–۱۳۷۴/۱/۲۱ شعبه ۱۶ دیوان عالی کشور در تأیید این مطلب است که گرچه روایات شمشیر را وسیله قتل برای این مورد قرار دادهاند اما از ظاهر '''ماده ۲۲۴ قانون مجازات اسلامی''' استنباط میشود که قتل به طریقه متداول که همان اعدام به صورت حلق آویز است محقق میشود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3873408|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> | ||
== مصادیق و | == مصادیق و نمونه ها == | ||
* کسی که با زن پدر خود مرتکب زنا شود، هرچند غیر محصن باشد، مجازاتش قتل است و مجازات زانیه نیز چون [[زنای محصنه]] است، [[رجم|سنگسار]] میباشد اما اگر عکس این حالت اتفاق بیفتد، یعنی دختری با ناپدری خود مرتکب زنا شود و غیرمحصنه باشد، مجازات او قتل نیست و تنها به [[حد جلد|صد ضربه شلاق]] محکوم میشود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق زن در قوانین ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1385|ناشر=گنچ دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1274800|صفحه=|نام۱=شیرین|نام خانوادگی۱=عبادی|چاپ=2}}</ref> | |||
* | == پایان نامه و رساله های مرتبط == | ||
* [[مطالعه تطبیقی جرایم جنسی علیه اطفال در حقوق ایران و انگلستان]] | |||
* [[تحلیل موارد و مقررات اجرای مجازات اعدام در حقوق ایران]] | |||
== مقالات مرتبط == | == مقالات مرتبط == | ||
* [[بررسی تطبیقی جرم تجاوز جنسی در نظام حقوقی ایران و حقوق بین الملل کیفری]] | * [[بررسی تطبیقی جرم تجاوز جنسی در نظام حقوقی ایران و حقوق بین الملل کیفری]] | ||
* [[ارزیابی انتقادی مستندات حکم اعدام در زنا با همسر پدر (بند ب ماده 224 قانون مجازات اسلامی 1392)]] | * [[ارزیابی انتقادی مستندات حکم اعدام در زنا با همسر پدر (بند ب ماده 224 قانون مجازات اسلامی 1392)]] | ||
* [[بزهدیدگی جنسی در پرتو نظریه شتابدهندگی بزهدیده: با نمونهپژوهی برخی از پروندههای جرایم جنسی]] | * [[بزهدیدگی جنسی در پرتو نظریه شتابدهندگی بزهدیده: با نمونهپژوهی برخی از پروندههای جرایم جنسی]] | ||
* [[تحلیل علتشناختی جرم تجاوز به عنف از منظر روانشناسی]] | * [[تحلیل علتشناختی جرم تجاوز به عنف از منظر روانشناسی]] | ||
* [[تحلیل حقوقی ـ جرمشناختی تجاوز به عنف]] | * [[تحلیل حقوقی ـ جرمشناختی تجاوز به عنف]] | ||
* [[اکراه به ارتکاب جرم در حقوق ایران و قانون کیفری نمونه ایالات متحده (مطالعه تطبیقی)]] | * [[اکراه به ارتکاب جرم در حقوق ایران و قانون کیفری نمونه ایالات متحده (مطالعه تطبیقی)]] | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{مواد قانون مجازات اسلامی}} | {{مواد قانون مجازات اسلامی}} |