آثار مستی در مسیولیت کیفری در حقوق کیفری ایران

عنوان	آثار مستی در مسیولیت کیفری در حقوق کیفری ایران
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	نبی الله مومنی گوجانی
استاد راهنما	محمدجعفر حبیب زاده
استاد مشاور	باقر شاملو
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۸۸
دانشگاه	دانشگاه تربیت مدرس

آثار مستی در مسیولیت کیفری در حقوق کیفری ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط نبی الله مومنی گوجانی، با راهنمایی محمدجعفر حبیب زاده و با مشاوره باقر شاملو در سال ۱۳۸۸ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس دفاع گردید.

چکیده

از منظر حقوقی مجازات زمانی بر مرتکب جرم تحمیل می شود که از لحاظ کیفری، مسوول شناخته شود. برای تحقق مسوولیت کیفری، صرف انجام رفتار مادی، کفایت نمی کند، بلکه رفتار مرتکب باید ناشی از اراده آزاد و خودآگاه او باشد. در این میان توجه ویژه به مستی به عنوان یکی از علل مانع مسوولیت کیفری– که نیروی آگاهی و اراده (عقل و اختیار) را مخدوش می کند– ضروری است. در نظام حقوقی ایران، به رغم شناسایی و تصدیق مستی به عنوان یکی از علل مانع مسوولیت کیفری، ابعاد و زوایا و نحوه ی تاثیر آن بر مسوولیت کیفری مرتکب جرم چندان روشن نیست و ملاک، ضابطه و مرجع تشخیص مستی مشخص نیستند. قانون گذار قتل در حال مستی را با سه شرط مستوجب قصاص نمی داند: اول، قتل در حال مستی واقع شده باشد. دوم، مست به کلی مسلوب الاراده شده باشد. سوم، خود را برای ارتکاب قتل مست نکرده باشد. لیکن در موارد دیگر از جمله ارتکاب جنایات کم تر از قتل و سایر جرایم(همچون حدود و تعزیرات) در حال مستی، سکوت اختیار نموده است. ماده ۵۳ قانون مجازات اسلامی، مسوولیت کیفری مست را پذیرفته است، در صورتی که شرب خمر به منظور ارتکاب جرم باشد، مرتکب به مجازات شرب خمر و جرم ارتکابی محکوم می گردد، لیکن اگر شرب خمر به منظور ارتکاب جرم نباشد، سکوت اختیار نموده است. با توجه به مفهوم مخالف ماده مذکور، شرب خمر می تواند رافع مسوولیت کیفری باشد ولی مانع اجرای مجازات شرعی به دلیل مصرف مواد سکرآور نخواهد بود. این موضوع، موجب شده است که نظام حقوقی ایران در مواجهه با چالش های قانونی، نظری و عملی فرا روی در باب مستی– به عنوان یکی از عوامل مانع از مسوولیت کیفری – با مشکل مواجه شود. راه حل برون رفت از این مشکل، توجه قانون گذار به آثار ایراد خلل به اراده و اختیار و قوه ی تمییز در نتیجه ی مستی و اتخاذ رویکرد حقوقی در خصوص تعیین ضابطه و مرجع تشخیص مستی و اهتمام ویژه نسبت به مسایل مستحدثه و داروهای روان گردان جدید است و به طور کلی تدوین مقررات جامع و مانع در خصوص ارتکاب قتل و به طور کلی سایر جرایم در حال مستی است.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحه

فصل اول: مفاهیم مقدماتی ۱

۱–۱– کلیات تحقیق ۲

۱–۱–۱–مقدمه ۲

۱–۱–۲–بیان مساله و کلیات تحقیق: ۵

۱–۱–۳–سابقه و ضرورت انجام تحقیق و پیشینه مقررات کیفری در زمینه مستی ۹

۱–۱–۴–اهداف کلی تحقیق ۱۲

۱–۱–۵– روش تحقیق و ابزار گردآوری اطلاعات ۱۴

۱–۲– واژه شناسی ۱۵

۱–۲–۱– مفهوم لغوی ۱۵

۱–۲–۲– مفهوم اصطلاحی ۱۶

۱–۲–۲–۱– تعریف به اعتبار منشاء ۱۷

۱–۲–۲–۲– تعریف به اعتبار آثار ۱۸

۱–۳ انواع مستی ۱۹

۱–۳–۱ مستی به اعتبار میزان اثر ۱۹

۱–۳–۲ مستی به اعتبار وصف ماده ۲۰

۱–۳–۲–۱ مستی با مشروبات الکلی (مستی تر): ۲۰

۱–۳–۲–۲– مستی با مواد مخدر و داروهای روان گردان( مستی خشک) ۲۲

۱–۳–۲–۲–۱ مواد خواب آور یا سستی زا ۲۳

۱–۳–۲–۲–۲ مواد توهم زا ۲۵

۱–۳–۲–۲–۳ مواد توان زا یا محرک ۲۶

۱–۳–۲–۲–۴ مواد آرام بخش ۲۸

۱–۳–۳ مستی ارادی و غیر ارادی ۲۸

۱–۴ مستی ناشی از الکل و مواد مخدر و داروهای روان گردان ۳۰

۱–۵ تشخیص مستی ۳۴

۱–۵–۱ تشخیص مستی از منظر علمی (پزشکی) ۳۴

۱–۵–۲ تشخیص مستی از منظر فقه و قوانین کیفری ۳۶

۱–۵–۲–۱ از منظر فقه کیفری ۳۷

۱–۵–۲–۲ قوانین کیفری ایران ۳۸

فصل دوم: مسوولیت کیفری و شرایط زوال آن در اثر مستی ۴۱

۲–۱ مسوولیت کیفری ۴۳

۲–۱–۱ مسوولیت کیفری نسبی و مسوولیت کیفری مطلق ۴۶

۲–۲ مبانی مسوولیت کیفری ۵۱

۲–۲–۱ مبنای قانونی ۵۱

۲–۲–۲ مبنای اخلاقی ۵۳

۲–۳ اهلیت جنایی ۵۴

۲–۳–۱ ارکان اهلیت جنایی ۵۵

۲–۳–۱–۱ علم (آگاهی) ۵۵

۲–۳–۱–۱–۱ علم حکمی ۵۶

۲–۳–۱–۱–۲ علم موضوعی ۵۷

۲–۳–۱–۲ اراده ۵۹

۲–۴ زوال مسوولیت کیفری بر مبنای اخلال در شرایط مسوولیت کیفری ۶۰

۲–۴–۱ اخلال در اراده ۶۰

۲–۴–۱–۱ مستی ارادی ۶۱

۲–۴–۱–۱–۱ مستی ارادی به منظور ارتکاب جرم ۶۲

۲–۴–۱–۱–۱–۱ به منظور ارتکاب جرم خاص و ارتکاب جرم منظور ۶۴

۲–۴–۱–۱–۱–۲ به منظور ارتکاب جرم خاص و ارتکاب جرم غیر منظور ۶۵

۲–۴–۱–۱–۲مستی ارادی بدون منظور ارتکاب جرم ۶۶

۲–۴–۱–۱–۲–۱ بدون منظور ارتکاب جرم خاص و قطع و یقین بر ارتکاب جرم ۶۸

۲–۴–۱–۱–۲–۲ بدون منظور ارتکاب جرم خاص با احتمال ارتکاب جرم ۶۹

۲–۴–۱–۲ مستی غیر ارادی ۶۹

۲–۴–۱–۲–۱ ناشی از اجبار ۷۱

۲–۴–۱–۲–۲ ناشی از اضطرار و درمان ۷۲

۲–۴–۱–۲–۳ ناشی از اشتباه ۷۲

۲–۴– ۲ اخلال در عقل(مست لایعقل) ۷۳

۲–۴–۳ زوال مسوولیت کیفری بر مبنای اخلال در شرایط تحقق جرم ۷۵

۲–۴–۳–۱ اخلال در رکن روانی ۷۶

۲–۴–۱– ۱ اخلال در سوءنیت عام ۷۷

۲–۴–۳–۱–۲ اخلال در سوءنیت خاص ۷۸

فصل سوم: جلوه هایی از احکام مستی در مقررات کیفری ایران ۸۰

۳–۱ قتل عمد در حالت مستی ۸۱

۳–۱–۱ شرایط رفع قصاص ۸۲

۳–۱–۱–۱ ماهیت و شرایط مسلوب الارادگی ۸۷

۳–۱–۲ بررسی ماده

قانون مجازات اسلامی ۸۹

۳–۲ ارتکاب سایر جرایم ۹۵

۳–۲–۱ ارتکاب سایر جنایات عمدی مستوجب قصاص ۹۶

۳–۲–۲ مستی مرتکب در جرایم مستوجب دیه ۹۸

۳–۲–۳ جرایم مستوجب حد ۹۹

۳–۲–۴ جرایم مشمول عنوان تعزیر و مجازات بازدارنده ۱۰۲

۳–۳ ضمانت اجرای ارتکاب جرم در حالت مستی ۱۰۲

۳–۳–۱ ضمانت اجرای کیفری ۱۰۳

۳–۳–۱–۱ ضمانت اجرای کیفری ساده ۱۰۴

۳–۳–۱–۲ ضمانت اجرای کیفری مشدد ۱۱۱

۳–۳–۱–۲–۱ تشدید مجازات در فرض مستی به منظور ارتکاب جرم ۱۱۲

۳–۳–۱–۲–۱–۱ شرایط تشدید مجازات ۱۱۳

۳–۳–۱–۲–۲ رانندگی در حال مستی ۱۱۶

۳–۳–۲ ضمانت اجرای مدنی ۱۱۸

نتیجه گیری ۱۲۲

پیشنهادات ۱۲۵

فهرست منابع ۱۲۷

۱ فارسی ۱۲۷

۱–۱ کتاب ها ۱۲۷

۱–۲ مقالات ۱۳۰

۲ منابع عربی ۱۳۲

۳ منابع اینترنتی ۱۳۳

پیوست ۱۳۴

چکیده انگلیسی ۱۴۳

کلیدواژه ها

• نظام حقوقی
• ایران
• شراب ها
• جرم
• مستی
• مسوولیت کیفری
• مسلوب الارادگی
• مستی
• مسیولیت کیفری
• حقوق جزا