ابعاد حقوقی سیاست رقابتی در صنعت برق

عنوان	ابعاد حقوقی سیاست رقابتی در صنعت برق
رشته	حقوق انرژی
دانشجو	حسین عرفاتی
استاد راهنما	ابراهیم رهبری، مهراب داراب پور
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	دانشگاه شهید بهشتی

ابعاد حقوقی سیاست رقابتی در صنعت برق عنوان پایان نامه ای است که توسط حسین عرفاتی، با راهنمایی ابراهیم رهبری و مهراب داراب پور در سال ۱۴۰۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.

چکیده

بازار عمده فروشی برق تحولات مختلفی را در طول تاریخ تجربه کرده است. در سه دهه اخیر، این بازار با سیاست های آزادسازی دولت ها مواجه شده است. این سیاست ها سعی در ایجاد رقابت آزاد و انگیزه برای جذب سرمایه گذار خصوصی دارند. بازار اروپا با چهار بسته آزادسازی در حوزه برق و گاز، در این مسیر پرچم دار است. ایران نیز، سیاست های آزادسازی خود را از سال ۱۳۸۲ به صورت جدی با تشکیل بازار برقِ ایران آغاز کرد و همچنین با ادامه این مسیر، در سال ۱۳۹۲ بورس انرژی را به عنوان بستری رقابتی برای مبادلات برق تاسیس نمود. برق کالای خاص با ویژگی های منحصر به فردی است که آزادسازی و رقابتی کردن بازار آن در سطح عمده فروشی، اقتضایات خاصی دارد. لذا سیاست هایی که در این زمینه تنظیم می گردد باید این اقتضایات را در نظر بگیرد. ازآنجاکه این بازار در گذشته به موجب قوانین کشورها، انحصار شدیدی را تجربه کرده است، همچنان شرکت هایی که در آن وجود دارند، از قدرت بازاری بالایی برخوردارند که شکل گیری یک بازار رقابتی سالم را با مشکل مواجه می کنند. به دلیل ویژگی های خاص بازار برق، برای محاسبه قدرت بازار، نمی توان از شاخص های سنتی که معمولا برای کالاهای دیگر استفاده می شود، در بازار عمده فروشی برق استفاده کرد و باید شاخص هایی که متناسب با این ویژگی های خاص ایجاد شده اند مورداستفاده قرار گیرند. این شاخص ها نشان می دهند که در بازارهای برق، شرکت هایی که دارای قدرت بازار هستند، وجود دارد و رفتارهای ضدرقابتی یک جانبه توسط این شرکت ها اعمال می شود. این رفتارهای ضدرقابتی به دو دسته رفتاضدرقابتی برداشت فیزیکی و رفتار ضد رقابتی اقتصادی تقسیم می شوند. این رفتارها می توانند تحت نظام حقوق رقابتی ایران نیز به عنوان رفتارهای ضد رقابتی شناسایی گردند. توافقات ضدرقابتی نیز در بازار عمده فروشی برق باید به صورت خاص مورد ارزیابی قرار گیرد. توافقات بلندمدت و انحصاری که در بازار برق رواج بسیاری دارد، می تواند از آن جهت که مانع ورود رقبای بالقوه به بازار می شود، به عنوان یک توافق ضد رقابتی شناسایی گردد. اما از طرف دیگر این توافقات، می تواند در جهت کاهش ریسک های بازار برق، مانند تغییر قیمت سوخت یا تغییرات بسیار زیاد قیمت لحظه ای برق، باعث سهولت در جذب سرمایه در این بازار شود. با این حال اگر این قراردادها به نحوی باعث ایجاد ممانعت عمودی شود که ورود رقبای بالقوه به بازار را محدود کند، تحت قوانین رقابتی ایران می تواند ممنوع اعلام شود. ادغام ها نیز می تواند در بازار عمده فروشی برق به عنوان یک توافق ضد رقابتی در نظر گرفته شود. ادغام ها در صورتی که باعث ایجاد قدرت بازار (بر اساس شاخص های مربوطه) در بازار برق شوند، ممنوع خواهند بود که این ممنوعیت در نظام حقوق ایران به صراحت موجود نیست. همچنین این ادغام ها در صورتی که به صورت عمودی رخ دهد، به نحوی که مانع این امر شود که سایر رقبا به شبکه های توزیع، انتقال و یا تامین برق دسترسی داشته باشند، یک توافق ضد رقابتی می باشد.

ساختار و فهرست پایان نامه

چکیده

مقدمه

۱) تعریف مساله و طرح موضوع

۲) سوالات تحقیق

۳) فرضیات تحقیق

۴) سابقه مطالعات و تحقیقات پیشین

۵) ضرورت انجام تحقیق

۶) اهداف و کاربردهای تحقیق

۷) روش تحقیق و پژوهش

فصل اول) بررسی ماهیت برق و بازارهای آن

مبحث اول) ویژگی های خاص مربوط به ماهیت برق

گفتار اول) عدم قابلیت ذخیره سازی

گفتار دوم) حمل و نقل برق

گفتار سوم) برق به مثابه کالا یا خدمت

گفتار چهارم) برق به مثابه خدمت یا کالای عمومی

گفتار پنجم) همگن بودن

گفتار ششم) عدم امکان تشخیص مالک برق تولید شده

گفتار هفتم) عدم کشسانی تقاضا

مبحث دوم) بازار برق به طور کلی

گفتار اول) تقسیم اول بازار برق به بازار خرده فروشی و عمده فروشی

گفتار دوم) تقسیم بازار برق به بازار مالی و بازار فیزیکی

گفتار سوم) تقسیم بر اساس نوع یا مکان تجارت برق (بازار متمرکز و غیرمتمرکز)

مبحث سوم) فرآیند آزادسازی بازارهای برق

گفتار اول) تاریخچه بازار برق تا دهه

میلادی

گفتار دوم) اتحادیه اروپا

گفتار سوم) آمریکا

گفتار چهارم) ایران

فصل دوم: اعمال یکجانبه ضد رقابتی

مبحث اول) اعمال یکجانبه ضد رقابتی و سوء استفاده از قدرت بازار

گفتار اول) شکل گیری قیمت در بازار لحظه ای

گفتار دوم) رویه های ضد رقابتی برداشت ظرفیت

گفتار سوم) بررسی قدرت بازار در بازار عمده فروشی برق

گفتار چهارم) قدرت بازار در بازار عمده فروشی برق تحت حقوق رقابت

گفتار پنجم) مشکلات اثبات حقوقی اعمال ضد رقابتی در نهادهای ذی صلاح علیه شرکت های دارای قدرت بازار

گفتار ششم) پرونده E ON در خصوص رفتار ضد رقابتی در بازار عمده فروشی

مبحث دوم) بررسی اعمال ضد رقابتی یکجانبه در بازار برق ایران

گفتار اول) شکل گیری قیمت در بازار لحظه ای ایران

گفتار دوم) بررسی قدرت بازار و رفتار ضد رقابتی در بازار عمده فروشی برق ایران

گفتار سوم) بررسی رفتارهای ضد رقابتی تحت نظام حقوقی ایران

مبحث اول) مدل های تجاری و توافقات رایج برای تولید و عرضه برق

گفتار اول) نیروگاه تجاری

گفتار دوم) قراردادهای بلند مدت تامین

گفتار سوم) نیروگاه مبتنی بر قرارداد خرید تضمینی برق (PPA)

گفتار چهارم) قرارداد عوارض (Tolling)

گفتار پنجم) مدل سهم از تولید

گفتار ششم) توافقات تجاری نیروگاه مجازی

مبحث دوم) ویژگی ها و کارکردهای ضد رقابتی توافقات

گفتار اول) قراردادهای بلند مدت

مبحث سوم) ادغام

مبحث چهارم) توافقات ضد رقابتی در بازار برق ایران

گفتار اول) بررسی توافقات ضد رقابتی بازار برق بر اساس قانون اجرای سیاست های کلی اصل

قانون اساسی

گفتار دوم) قراردادهای بلند مدت عمده فروشی صنعت برق ایران (قرارداد خرید تضمینی برق)

گفتار سوم) ادغام در بازار برق ایران

نتیجه گیری

فهرست منابع و مآخذ

منابع فارسی

کتب:

پایان نامه:

مقالات:

سایت ها:

مصاحبه تخصصی:

مصوبات و قوانین:

منابع خارجی

Books and Ebooks:

These:

Articles

Discussion Papers, research papers and conference papers :

Documents, rules and regulations:

Reports:

Cases:

Websites and blog posts:

پیوست شماره یک

کلیدواژه ها

• حقوق رقابت
• بازار برق