بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی؛ مطالعه موردی حقوق ایران

عنوان	بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی؛ مطالعه موردی حقوق ایران
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	عاطفه شیخ اسلامی
استاد راهنما	سید ابراهیم قدسی، علی حسین نجفی ابرندآبادی
استاد مشاور	کیومرث کلانتری
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۰
دانشگاه	دانشگاه مازندران

بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی؛ مطالعه موردی حقوق ایران عنوان رساله ای است که توسط عاطفه شیخ اسلامی، با راهنمایی سید ابراهیم قدسی و علی حسین نجفی ابرندآبادی و با مشاوره کیومرث کلانتری در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه مازندران دفاع گردید.

چکیده

گسترش حمایت بین المللی از هنجارهای حقوق بشری، تولد اشکال نوین بزهکاری و ضرورت های جهانی مقابله با آن ها، به تحولات عمیقی در حوزه های مختلف حقوق کیفری منجر شده است. تنظیم و تصویب اسناد بین المللی، با هدف رفع خلا و ارتقاء هماهنگی در نظام های کیفری ملی و در راستای هماهنگ سازی پاسخ های کیفری در برابر جرایم مذکور، جایگزین ساز و کارهای حقوق کیفری سنتی در حوزه بزه انگاری اعمال مقرر در اسناد بین المللی شده است. با این حال، عملکرد برخی دولت ها در جذب و ادغام قواعد و مقررات اسناد بین المللی در نظام کیفری داخلی، به دلایل و ملاحظات مختلفی، هم سو با اهداف، اصول و چهارچوب این اسناد نمی باشد. این پژوهش با هدف واکاوی و مطالعه موردی حقوق ایران در زمینه بزه انگاری در پرتو اسناد بین–المللی و موانع و ملاحظات آن در برابر بزه انگاری در پرتو این اسناد در نظام کیفری داخلی و با بهره گیری از روش تحلیلی توصیفی و استفاده از منابع کتابخانه ای، اسناد بین المللی، قوانین و مقررات کیفری ایران، طرح ها و لوایح و مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی انجام شده است. بررسی جلوه های فعال اسناد بین المللی در حقوق کیفری ایران در قالب بزه انگاری، رویکرد منفعل سیاست جنایی تقنینی در قبال قواعد و مقررات اسناد بین المللی در قوانین و مقررات داخلی و موانع بزه انگاری در پرتو اسناد مذکور در حقوق کیفری داخلی مبین این است که جریان جذب و ادغام قواعد و مقررات اسناد بین المللی در حقوق کیفری ایران در بستر خلا، اقتباس گزینشی و تاثیرپذیری غیرمستقیم، سیاست جنایی تقنینی در برابر بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی را با رویه ای غیرمنسجم، غیریکدست و بحران زده روبه رو کرده است که مهم ترین نتیجه آن تولد قوانین ضعیف یا ناکارآمد در برابر بزهکاری فراملی و اشکال نوین بزهکاری در بستر جهانی شدن حقوق کیفری است.

ساختار و فهرست رساله

فهرست مطالب بیان مسیله

پیشینه پژوهش

اهداف پژوهش

سوال های پژوهش

فرضیه های پژوهش

مبانی نظری پژوهش

روش شناسی پژوهش

سازماندهی پژوهش

فصل تمهیداتی: از مبانی بزه انگاری تا ضرورت پاسخ دهی به جهانی شدن جرم در پرتو اسناد بین المللی

۱– جهانی شدن خطرات، ارزش ها و نیازها

۱–۱–خطرات جهانی شدن در حوزه حقوق بشر

۱–۱–۱–چهارچوب حمایت بین المللی از حقوق بشر در بستر جهانی شدن

۲–۱–۱ اسناد بین المللی حقوق بشری در بستر جهانی شدن جرم

۲–۱ خطرات جهانی شدن در حوزه سلامت اداری و فساد

۱–۲–۱ ضرورت تلاش بین المللی در مقابله با جهانی شدن فساد

۲–۲–۱ اقدامات بین المللی در مقابله با فساد و پیشگیری از آن

۳–۱ خطرات جهانی شدن در حوزه سلامت انسان و ضرورت پاسخ فراملی در مقابله با آن

۴–۱ جهانی شدن خطرات در حوزه فن آوری اطلاعات و ضرورت پاسخ فراملی در مقابله با آن

۵–۱ خطرات جهانی شدن در حوزه محیط زیست و ضرورت پاسخ فراملی در مقابله با آن

۲ مبانی حقوقی، سیاسی و اقتصادی بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی ۵۰ ۱–۲ مبانی حقوقی بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی

۱–۱–۲ مقابله با بی کیفری جرایم فراملی در بستر حقوق کیفری بین المللی

۱–۱–۱–۲ چهارچوب مفهومی و موضوعی مقابله با بی کیفری در حقوق کیفری بین المللی

۲–۱–۱–۲ توسعه اصل اطمینان از عدم بی کیفرمانی مرتکبان جرایم بین المللی به جرایم فراملی

۳–۱–۱–۲ توسعه اصل اطمینان از عدم بی کیفرمانی بزهکاران جرایم فراملی در پرتو اصل صلاحیت جهانی

۴–۱–۱–۲–مقابله با بی کیفری مرتکبان جرایم فراملی

۲–۲ مبانی سیاسی–اقتصادی بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی

۱–۲–۲ باز تعریف مفهوم نظم سیاسی در پرتو جهانی شدن تروریسم

۱–۱–۲–۲ ضرورت حفظ نظم سیاسی داخلی و بین المللی در برابر بزهکاری تروریستی

۲–۱–۲–۲ لزوم فراملی شدن سیاست جنایی تقنینی در برابر بزهکاری تروریستی

۲–۲–۲ باز تعریف مفهوم نظم اقتصادی در پرتو جهانی شدن جرم

۱–۲–۲–۲ مقتضیات تغییر چهارچوب مقابله با بزهکاری فراملی در پرتو جهانی شدن اقتصاد

۲–۲–۲–۲ فراملی شدن سازوکارهای مقابله با مناطق امن بزهکاری فراملی

۳–۲–۲–۲–تاثیر عملکرد گروه ویژه اقدام مالی (FATF) در بزه انگاری جرایم فراملی

۳– ضرورت حمایت و پاسخ دهی به جهانی شدن جرم در پرتو اسناد بین المللی

۱–۳ تحولات بزه انگاری در نظام های کیفری ملی در پرتو اسناد بین المللی

۱–۱–۳ تغییر روش های هنجارسازی یا حمایت از هنجارها در بستر حقوق کیفری بین المللی

۱–۱–۱–۳ همسویی با اسناد بین المللی در پرتو اصل مراقبت مقتضی

۲–۱–۱–۳ همسویی با اسناد بین المللی در پرتو تکلیف و مسیولیتِ حمایت دولت

۳–۱–۱–۳ همسویی با اسناد بین المللی در پرتو اصل همکاری در حقوق کیفری بین المللی

۲–۱–۳ تغییر ارزش های دولتی به ارزش های حقوق بشری در پرتو اسناد بین المللی

۲–۳ تاثیرپذیری نظام های کیفری ملی از اسناد بین المللی در فرایند قانونگذاری

۱–۲–۳ همگرایی در فرایند قانونگذاری کیفری داخلی

۲–۲–۳ فراملی سازی در فرایند قانونگذاری کیفری داخلی

بخش اول–جلوه های فعال و منفعل اسناد بین المللی در حقوق کیفری ایران در زمینه بزه انگاری

۱–۱ بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی حقوق بشری در قوانین و مقررات ایران

۱–۱–۱ بزه انگاری هرنوع تبعیض نژادی در حقوق کیفری ایران در پرتو اسناد بین المللی

۱–۱–۱–۱ رویکرد منفعل سیاست جنایی تقنینی ایران در برابر رفع هرنوع تبعیض نژادی

۲–۱–۱–۱ رویکرد منفعل سیاست جنایی تقنینی در برابر کنوانسیون رفع هر نوع تبعیض نژادی

۲–۱–۱ جلوه های بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی در زمینه شکنجه و اِعمال مجازات فراقانونی

۱–۲–۱– ۱ بزه انگاری منع شکنجه در سیاست جنایی تقنینی ایران در پرتو اسناد بین المللی

۱–۱–۲– ۱– ۱ جلوه های اسناد بین المللی در حقوق کیفری ایران در زمینه منع شکنجه

۱–۱–۱–۲– ۱– ۱ بزه انگاری شکنجه و آزار و اذیت بدنی در نظام کیفری ایران

۲–۱–۱– ۲–۱–۱ بزه انگاری اعمال وحشیانه، غیرانسانی و تحقیرکننده خارج از تعریف شکنجه

۳–۱–۱– ۲–۱– ۱ بزه انگاری نقض چهارچوب مشروعیت تحصیل دلیل بواسطه شکنجه

۲–۱–۲– ۱– ۱ رویکرد منفعل سیاست جنایی تقنینی ایران در برابر شکنجه

۱–۲–۱– ۲– ۱–۱ شکنجه و آزار و اذیت روحی و روانی

۲–۲–۱– ۲– ۱–۱ حق شکایت فرد شکنجه شده در جریان دادرسی

۲–۲–۱– ۱ بزه انگاری تعیین و اِعمال مجازات فراقانونی در پرتو اسناد بین المللی

۳–۱–۱ جلوه های بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی در حقوق کیفری اطفال و نوجوانان

۱–۳–۱–۱ رویه سیاست جنایی تقنینی ایران در حمایت کیفری از اطفال و نوجوانان

۱–۱–۳–۱–۱ سوءاستفاده و آزار جنسی اطفال و نوجوانان

۲–۱–۳–۱–۱ خشونت جسمی و روحی، آسیب رسانی یا سوءاستفاده، بی توجهی ، بدرفتاری یا استثمار

۳–۱–۳–۱–۱ قاچاق اطفال و نوجوانان

۴–۱–۳–۱–۱ معامله و فروش کودک

۵–۱–۳–۱–۱ نقض رفاه و ترک تحصیل کودکان

۶–۱–۳–۱–۱ حمایت کیفری از کودک دربرابر مواد مخدر و دخانیات

۷–۱–۳–۱–۱ انتقال، خرید، فروش یا قاچاق اعضاء و جوارح کودک

۸–۱–۳–۱–۱ اقدامات تقنینی حمایتی از کودک در برابر بهره کشی اقتصادی

۹–۱–۳–۱–۱ حمایت از کودکان ناتوان ذهنی و یا دارای نقص ذهنی

۲–۳–۱–۱ حمایت کیفری از کودک و نوجوان در برابر نقض قوانین مربوط به ازدواج

۳–۳–۱–۱ سیاست جنایی افتراقی در برابر اطفال و نوجوانان بزهکار

۴–۱–۱ سیاست جنایی تقنینی ایران در برابر قاچاق انسان در پرتو اسناد بین المللی

۱–۴–۱–۱ جلوه های فعال اسناد بین المللی در حقوق کیفری ایران در زمینه جرم انگاری قاچاق انسان

۱–۱–۴–۱–۱ جرم انگاری قاچاق انسان

۲–۱–۴–۱–۱ مقاصد مورد نیاز در تحقق جرم قاچاق انسان

۲–۴–۱–۱ رویکرد منفعل سیاست جنایی تقنینی ایران دربرابر قاچاق انسان

۱–۲–۴–۱–۱ عدم توجه به سایر اشکال بهره کشی جنسی

۲–۲–۴–۱–۱ عدم توجه به کار اجباری بعنوان یکی از مقاصد مورد نیاز تحقق جرم قاچاق انسان

۳–۲–۴–۱–۱ عدم اتخاذ سیاست جنایی تقنینی افتراقی در برابر اطفال

۴–۲–۴–۱–۱ محدودیت در بی تاثیری رضایت بزه دیده و عدم رویکرد مطلق به آن

۵–۲–۴–۱–۱ عدم جرم انگاری جعل اسناد هویتی در تحقق جرم قاچاق انسان

۶–۲–۴–۱–۱ تحدید جرم انگاری قاچاق انسان به خارج کردن بزه دیدگان از مرز

۵–۱–۱ سیاست جنایی تقنینی ایران در برابر نقض آزادی های مشروع و حقوق شهروندی در پرتو اسناد بین المللی

۶–۱–۱ سیاست جنایی تقنینی ایران در برابر جرایم بین المللی

۲–۱ بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی غیر حقوق بشری در نظام کیفری ایران

۱–۲–۱ بز ه انگاری در پرتو اسناد بین المللی در زمینه فساد و سلامت اداری

۱–۱–۲–۱ جلوه های فعال اسناد بین المللی در سیاست جنایی تقنینی ایران در زمینه فساد و سلامت اداری

۲–۱–۲–۱–رویکرد منفعل سیاست جنایی تقنینی ایران در زمینه فساد و سلامت اداری

۲–۲–۱ بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی در زمینه جرایم سایبری

۱–۲–۲– ۱ رویکرد فعال سیاست جنایی تقنینی ایران در بزه انگاری جرایم سایبری

۲–۲–۲– ۱ رویکرد منفعل سیاست جنایی تقنینی ایران در زمینه مقابله با جرایم سایبری

۱–۲–۲– ۲–۱ شروع به جرم (در برخی) جرایم

۲–۲–۲– ۲–۱ عدم جرم انگاری هرزه نگاری کودکان به عنوان یک جرم خاص در سیاست جنایی تقنینی داخلی

۳–۲–۲– ۲–۱ عدم جرم انگاری نقض حق نشر و حقوق مرتبط با آن به وسیله سیستم های رایانه ای

۳–۲–۱ جلوه های بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی در زمینه امنیت و مقابله با تروریسم

۱–۳–۲–۱ جلوه های فعال اسناد و کنوانسیون های مرتبط با تروریسم در سیاست جنایی تقنینی ایران

۲–۳–۲–۱ رویکرد منفعل سیاست جنایی تقنینی ایران در برابر اسناد بین المللی در زمینه تروریسم

۴–۲–۱ بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی در زمینه مواد مخدر و روانگردان در حقوق کیفری ایران

۱–۴–۲–۱ جلوه های فعال اسناد بین المللی در زمینه بزه انگاری قاچاق مواد مخدر و روانگردان

۲–۴–۲–۱ رویکرد منفعل سیاست جنایی تقنینی ایران در زمینه بزه انگاری قاچاق مواد مخدر و روانگردان

۵–۲–۱ بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی زیست محیطی در حقوق کیفری ایران

۱–۵–۲–۱ بزه انگاری نقض هنجارهای محیط زیستی در پرتو اسناد بین المللی در حقوق ایران

۱–۱–۵–۲–۱ بزه انگاری آلودگی محیط زیست در پرتو اسناد بین المللی در حقوق ایران

۱–۱–۱–۵–۲–۱–بزه انگاری دفع و مدیریت غیرقانونی زباله ها و مواد زاید در پرتو اسناد بین المللی

۲–۱–۵–۲–۱ بزه انگاری آلودگی آب در پرتو اسناد بین المللی در حقوق ایران

۳–۱–۵–۲–۱ بزه انگاری آلودگی هوا در پرتو اسناد بین المللی در حقوق ایران

۴–۱–۵–۲–۱ بزه انگاری در زمینه آلودگی خاک (حفاظت از تنوع زیستی و مقابله با خشکسالی) در پرتو اسناد بین المللی در حقوق ایران

۵–۱–۵–۲–۱ بزه انگاری آلودگی صوتی در پرتو اسناد بین المللی در حقوق ایران

۲–۱–۵–۲–۱ بزه انگاری مرتبط با تخریب محیط زیست در پرتو اسناد بین المللی در حقوق ایران

۲–۵–۲–۱ رویکرد منفعل سیاست جنایی تقنینی ایران به قواعد و مقررات اسناد بین المللی محیط زیستی

بخش دوم–موانع بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی در نظام کیفری ایران

۱–۲ موانع سیاسی و حقوقی بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی در حقوق ایران

۱–۱–۲ موانع سیاسی بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی در حقوق ایران

۱–۱–۱–۲ رویکرد هم آهنگ سازی نظام های کیفری ملی بر وزن جهانی سازی

۲–۱–۱–۲ تضعیف اصل حاکمیت ملی

۱–۲–۱–۱–۲ تاثیر سازوکارها و نهادهای نظارتی و بین دولتی در پس زنی بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی

۱–۱–۲–۱–۱–۲– کمیته های نظارتی مقرر در اسناد بین المللی حقوق بشری

۲–۱–۲–۱–۱–۲ عملکرد گروه ویژه اقدام مالی(FATF)

۳–۱–۱–۲ تاثیر شرایط و سیاست های منطقه ای ایران در بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی

۲–۱–۲ موانع حقوقی بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی در حقوق ایران

۱–۲–۱–۲– بزه انگاری هرگونه تبعیض علیه زنان

۲–۲–۱–۲ منع اجرای کیفرهای بدنی و بزه انگاری نقض آن در پرتو کنوانسیون منع شکنجه

۲–۲–موانع فرهنگی و مذهبی در بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی در حقوق ایران

۱–۲–۲ ملاحظات مذهبی و ایدیولوژیک

۱–۱–۲–۲ جایگاه قاعده نفی سبیل در سیاست جنایی اسلام و ایران

۲–۱–۲–۲ تاثیر ملاحظات مذهبی در بزه انگاری قواعد و مقررات اسناد بین المللی حقوق بشری

۱–۲–۱–۲–۲– حذف همه اشکال عدم تحمل و تبعیض بر اساس دین یا عقیده

۱–۱–۲–۱–۲–۲ موانع مرتبط با مقتضیات ذاتی دینی در خصوص حق بر آزادی انتخاب و تغییر دین

۲–۱–۲–۱–۲–۲– موانع حقوقی و مرتبط با قانون اساسی در خصوص حق بر آزادی انتخاب و تغییر دین

۲–۲–۱–۲–۲ تاثیر ملاحظات مذهبی در اصلاح قوانین مرتبط با حقوق زنان و رفع تبعیض جنسیتی

۳–۲–۱–۲–۲– تاثیر ملاحظات مذهبی در اصلاح قوانین مرتبط با تعیین حداقل سن ازدواج

۳–۱–۲–۲– تاثیر ملاحظات مذهبی در نحوه بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی در حقوق ایران

۲–۲–۲–موانع فرهنگی بزه انگاری در پرتو اسناد بین المللی در حقوق ایران

۲–۲–۲–۱–ملاحظات فرهنگی در زمینه بزه انگاری در پرتو سند توسعه پایا

۲–۲–۲–۲–ملاحظات در تصویب لایحه تامین امنیت زنان در برابر خشونت در پرتو هدف پنجم سند ۲۰۳۰

برآمد

راهکارها و پیشنهادات

منابع

کلیدواژه ها

• بزه انگاری
• اسناد بین المللی
• حقوق ایران
• سیاست جنایی
• جهانی شدن حقوق کیفری