تعارض اصل و ظاهر حال در دعوای کیفری

عنوان	تعارض اصل و ظاهر حال در دعوای کیفری
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	حنانه یزدان پناهی
استاد راهنما	رحیم نوبهار
استاد مشاور	جعفر کوشا
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	دانشگاه شهید بهشتی

تعارض اصل و ظاهر حال در دعوای کیفری عنوان پایان نامه ای است که توسط حنانه یزدان پناهی، با راهنمایی رحیم نوبهار و با مشاوره جعفر کوشا در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.

چکیده

هدف از آیین دادرسی کیفری احقاق حقوق انسان ها و تحقق عدالت است. تعارض میان اصل و ظاهر حال از مسایل پیچیده در ادله اثبات دعوا و مسیر دادرسی است. قاضی در مقام ارزیابی ادله طرفین ناچار به ترجیح یکی از آن ها بر دیگری است. اصل و ظاهر در معانی اصطلاحی مختلفی به کار می روند، اما آنچه در این تحقیق موردنظر ما است؛ اصل به معنای آن چیزی است که شرعا معتبر و موافق با طبیعت اولیه اشیاء است. به عبارتی اصل شامل تمام اصول فقهی و حقوقی مانند فرض برایت و اصول عملیه عام و خاص می گردد. مقصود از ظاهر نیز ظاهرحالی است که از قراین، عرف، عادت و غلبه فهمیده می شود و صرفا افاده ظن و گمان می کند و دلیل قطعی بر حجیت آن وجود ندارد. اگر از ظاهر حال علم حاصل نشود، با توجه به اصل عدم حجیت ظن، چنین ظنی نمی تواند مستند حکم کیفری قرار گیرد. در این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی و با مطالعه آثار فقهی و حقوقی و بررسی آراء و رویه قضایی به دنبال بررسی این امر هستیم که آیا ظاهرحال تاب ایستادگی در برابر اصل را دارد؟ فقها و حقوق دانان از دیرباز تعارض اصل و ظاهر را در آثار خود موردتوجه قرار داده اند و نظریاتی دراین باره مطرح کرده اند؛ عده ای از فقها قاعده اولیه را تقدم اصل بر ظاهر می دانند، چراکه ظاهر افاده ظن و می کند و بنای عقلا و عرف متشرعه نیز مطابق با تقدم اصل به معنای قاعده فقهی است. برای مثال اصل اولیه در اشیاء و اعمال، عدم است. در مقابل گروهی دیگر قایل به تقدم ظاهر بر اصل هستند و باتوجه به اعتبار اماره قضایی، ظهور عرفی را نیز معتبر می دانند. اگر ظاهر مورد تایید شارع باشد، مانند بینه و اقرار، در تقدم آن تردیدی نیست. اما درباره تقدم ظاهرحالی که حاصل از قراین و عرف و عادت و غلبه است تردید وجود دارد. تعارض زمانی واقع می شود که هریک از اصل و ظاهر شرعا حجت باشند. جایگاه هر دلیلی بر مبنای حالت معرفتی که در انسان ایجاد می کند تعیین می شود، براین اساس دلیل یقین آور بر دلیل ظنی مقدم و دلیلی که ایجاد ظن می کند بر دلیل شکی مقدم است. به نظر می رسد با توجه به اختلاف نظرهای موجود، قاعده اولیه مبنی بر تقدم اصل یا ظاهر و رویه چندان روشنی در این زمینه وجود ندارد و در هر مورد باید به طور جداگانه قوت و ضعف هرکدام سنجیده شود. بنابراین به تبع تفکیک میان دعوای کیفری و دعوی مدنی، در تعارض میان اصل و ظاهر حال در این دو حوزه نیز باید قایل به تفصیل شویم؛ زیرا یکی از اصول بنیادین حقوق جزا، فرض برایت است که در سایه آن همه انسان ها از گزند اتهامات ناروا درامان اند. در مقام قاعده ای کلی فرض برایت متهم در عرصه حقوق کیفری حاکمیت مطلق دارد اما ما با پرونده هایی مواجه هستیم که باید اطمینان بخشی هریک از اصل و ظاهر حال در آن ها بررسی شود و درجه قوت هرکدام موجب تقدم بر دیگری شود. واژگان کلیدی: اصل،ظاهرحال،تعارض،فرض برایت،ادله اثبات دعوا

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه

۱–بیان مسیله:

۲–اهمیت موضوع:

۳–سوالات تحقیق:

۴–فرضیه های تحقیق:

۵–سابقه مطالعات و تحقیقات پیشین:

۶– ضرورت انجام تحقیق:

۷–اهداف و کاربردهای تحقیق:

۸–نوآوری تحقیق:

۹–روش تحقیق:

۱۰– استفاده کنندگان مستقیم از نتیجه تحقیق:

۱۱–ساختار و سامان دهی تحقیق:

فصل اول:

کلیات؛ مباحث مقدماتی و مفهوم شناسی

مبحث اول: مفاهیم و اصطلاحات

گفتار اول: اصل

گفتار دوم: ظاهر

گفتارسوم: تعارض

مبحث دوم: تفاوت اصل و ظاهر و جایگاه آن ها در دعوای کیفری

گفتار اول: اصول

الف: فرض برایت

ب: اصل عدم

پ: اصل استصحاب

ت: اصل صحت

گفتاردوم: معرفت شناسی دلیل و ارتباط آن با ظاهر حال

الف: قطع و یقین

ب: اماره

فصل دوم:

مبانی، ادله و آثار تقدم فرض برایت بر ظاهر حال

مبحث اول: مبانی تقدم فرض برایت بر ظاهرحال

گفتار اول: ضرورت حکم به محکومیت کیفری بر مبنای علم و اطمینان

گفتار دوم: عدم کفایت ظن ناشی از ظاهر حال برای حکم به محکومیت

مبحث دوم: ادله تقدم فرض برایت بر ظاهر حال

مبحث سوم: آثار تقدم فرض برایت بر ظاهر حال

گفتار اول: لزوم اثبات بزهکاری متهم توسط شاکی و مقام تعقیب

گفتار دوم: تفسیر شک به نفع متهم

فصل سوم:

تعارض اصل و ظاهر در نظام عدالت کیفری ایران

مبحث اول: جرایم علیه اشخاص

گفتار اول: دعوت شبانه و مسیولیت کیفری دعوت کننده

گفتار دوم: قسامه

گفتار سوم: زنای به عنف و نقش بزه دیده به عنوان شاهد

مبحث دوم: جرایم علیه امنیت و جامعه

گفتار اول: پول شویی

گفتار دوم: عضویت در گروه مجرمانه

مبحث سوم: جرایم علیه اموال

گفتار اول: اوراق کردن وسیله نقلیه موتوری

گفتار دوم: عدم گزارش سرقت یا مفقود شدن وسیله نقلیه یا پلاک آن

گفتار سوم: قانون صدور چک

مبحث چهارم: جرایم حوزه مواد مخدر

گفتار اول: کشت خشخاش و کوکا

گفتار دوم: ضبط وسیله حمل ونقل

نتیجه گیری

ضمایم:

منابع:

کلیدواژه ها

• اصل
• ظاهر حال
• تعارض
• فرض برایت
• ادله اثبات دعوا