تنظیم گری محتوای فضای مجازی با تاکید بر نظام حقوقی ایران
 | |
| عنوان | تنظیم گری محتوای فضای مجازی با تاکید بر نظام حقوقی ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق عمومی |
| دانشجو | سعیده مزینانیان |
| استاد راهنما | محمدحسین زارعی |
| استاد مشاور | محمد جلالی، اسداله یاوری |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۹ |
| دانشگاه | دانشگاه شهید بهشتی |
تنظیم گری محتوای فضای مجازی با تاکید بر نظام حقوقی ایران عنوان رساله ای است که توسط سعیده مزینانیان، با راهنمایی محمدحسین زارعی و با مشاوره محمد جلالی و اسداله یاوری در سال ۱۳۹۹ و در مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.
چکیده
امروزه فناوری نوین اطلاعات و ارتباطات، نقشی پایه در امور اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جوامع ایفا کرده است و به عنوان نیروی محرک در رشد و توسعه جوامع بشری بشمار می آیدکه این فناوری نوین زمینهساز نوعی رسانه اجتماعی شده است. این رسانه با دارا بودن ویژگی تعاملی، فضای نوینی به نام فضای مجازی را در عرصه کنشگری ایجاد نموده است. از آنجا که فضای مجازی یک رسانه ارتباطی منحصر به فرد است، شهروندان نه صرفا مصرف کنندگان محتوا بلکه خالقان محتوا نیز هستند. بنابراین محتوای فضای مجازی به همان اندازه که تفکر انسانی متفاوت است، متنوع شده است. تاثیر دسترسی و استفاده از این رسانه تعاملی جهانی، ارتقا و دفاع از حقوق مدنی –سیاسی و حقوق اقتصادی در سراسر جهان می باشد. از این رو ارتباط حیاتی بین فضای مجازی و حقوق بشر وجود دارد. ازآنجاکه حقوق بشر، حقوقی غیرقابل نقض و ذاتی هر انسان شمرده می شود، این حقوق نیز باید در فضای مجازی همانند فضای فیزیکی ترویج و حمایت شوند. بدیهی است برخورد بالقوه ای بین قوانین حمایت از حقوق بشر و اصل جریان نامحدود اطلاعات در فضای مجازی وجود دارد. مهم ترین حقوق بشرِ متاثر از ارتباط اینترنتی آزادی بیان، حریم خصوصی و حقوق مالکیت فکری می باشد، لذا اتخاذ مدل تنظیم گری مطلوب در جهت حمایت از حقوق مذکور از ضروریات موضوع مورد بحث است. در این رساله، استدلال می گردد که مدل مطلوب تنظیم گری محتوای فضای مجازی، مدل تنظیم گری مشارکتی است. این مدل از تنظیمگری بر یک چارچوب قانونی استوار است که بر پایه آن نهادهای خصوصی امور خود را به وسیله ی کدهای رفتاری یا مجموعه ای از قوانین سامان می دهند که می توان از رابطه ی هم زیستی قانون، هنجارهای اجتماعی و معماری اینترنت در این مدل از تنظیم گری بهره برداری نمود تا نتیجهای هم افزایانه قابل تحقق باشد.
ساختار و فهرست رساله
مقدمه
فصل اول: مفاهیم و مبانی تحقیق
مبحث نخست: فضای مجازی
گفتار نخست: سیر تاریخ مفهوم فضای مجازی
بند نخست: فضای مجازی، تولد و نمو
بند دوم: از آرپانت به اینترنت
بند سوم: شبکهی جهانی وب
گفتار دوم: ساختار فضای مجازی
بند نخست: ساختار کنونی فضای مجازی
بند دوم: فضای مجازی به عنوان تنظیم کننده فعالیت ها
گفتار سوم: ضرورت یا عدم ضرورت تنظیم گری
بند نخست: نظریه ی منفعت عمومی
بند دوم: مکتب شیکاگو
بند سوم: نظریه ی انتخاب عمومی
بند چهارم: نظریه ی نهاد گرا یی
بند پنجم: نظریه ی اسارت
مبحث دوم: الگوهای تنظیم گری فضای مجازی
گفتار نخست : الگو های تنظیم گری محتوا فضای مجازی
بند نخست: الگوی کلاسیک تنظیم گری محتوای فضای مجازی
الف: تنظیم گری کنترل – دستوری
ب: خودتنظیمی
ج: تنظیم گری مشارکتی
بند دوم: روش های نوین تنظیم گری محتوای فضای مجازی
الف: تنظیمگری محتوا فضای مجازی از طریق سخت افزار؛ تنظیمگری بر روتر
ب: تنظیمگری محتوا فضای مجازی از طریق نرم افزار؛ تنظیم گری بر مبنای کد
گفتار دوم: رویکرد اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا و ایران در تنظیم گری فضای مجازی
بند نخست: تنظیم گری کنترل–دستوری، رویکرد منتخب تنظیم گری محتوا فضای مجازی در ایران
الف: شورای عالی فضای مجازی
ب: شورای عالی انقلاب فرهنگی
پ: شورای عالی امنیت ملی
ت: کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه ۵۰ ث: کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات
بند دوم: خودتنظیمی، رویکرد منتخب تنظیم گری محتوا در ایالات متحده آمریکا
بند سوم: تنظیمگری مشارکتی، رویکرد اتحادیه اروپا در تنظیم گری محتوا فضای مجازی
مبحث سوم: نهادهای تنظیم گر محتوای فضای مجازی
گفتار نخست: نهادهای تنظیم گر بینالمللی دولتی
بند نخست: ایتلاف آزادی آنلاین
بند دوم: اتحادیه بین المللی ارتباطات از راه دور
بند سوم:انجمن حکمرانی اینترنت
بند چهارم: سازمان همکاری و توسعه اقتصادی
گفتار دوم: نهادهای تنظیم گر غیردولتی
بند نخست: سازمانهای تجاری
بند دوم: سازمانهای غیرانتفاعی
الف: مرکز دموکراسی و فناوری
ب: کمیسیون جهانی حکمرانی فضای مجازی
ج:آیکان
رهیافت
فصل دوم: تنظیم گری حریم خصوصی در فضای مجازی
مبحث نخست: حریم خصوصی در فضای مجازی
گفتار نخست: تاریخ مفهوم حق بر حریم خصوصی
گفتار دوم: انواع حریم خصوصی
بند نخست: حریم خصوصی ارضی
بند دوم: حریم خصوصی جسمانی
بند سوم: حریم خصوصی ارتباطاتی و اطلاعاتی
گفتار سوم: اصول حاکم بر حریم خصوصی در فضای مجازی
بند نخست: اصل محدودیت تحصیل داده
الف: اصل تحصیل قانونی و منصفانه
ب: اصل تحصیل مضیق
پ: اصل انتخاب
ت: اصل اطلاع
بند دوم: اصول مربوط به نگهداری داده ها
الف: اصل امنیت
ب: اصل شفافیت
پ: اصل دسترسی
بند سوم: اصول مربوط به به کارگیری داده ها
الف: اصل پردازش مرتبط
ب: اصل ممنوعیت افشاء و توقف انتقال داده به شخص ثالث
بند سوم: اصول مربوط به امحاء و انتقال داده ها
الف: اصل عدم انتقال
ب: اصل امحاء
مبحث دوم: تنظیم گری حریم خصوصی در فضای مجازی
گفتار نخست: رویکرد ایران: تنظیم گری کنترل– دستوری حریم خصوصی در فضای مجازی
بند نخست: قانون تجارت الکترونیک
بند دوم : قانون جرایم رایانه ای
بند سوم: سایر مقررات
گفتار دوم: رویکرد ایالات متحده امریکا: خودتنظیمی حریم خصوصی در فضای مجازی
گفتار سوم: رویکرد اتحادیه اروپا: تنظیم گری مشارکتی حریم خصوصی در فضای مجازی
مبحث سوم: ارزیابی روش های تنظیم گری حریم خصوصی در فضای مجازی
گفتار نخست: گرایش موسع تقنینی و تاثیر آن بر ارزیابی تنظیم گری
گفتار دوم: گرایش به عدم تقنین و تاثیر آن بر ارزیابی تنظیم گری
گفتار سوم: گرایش مضیق تقنینی و تاثیر آن بر ارزیابی تنظیم گری
رهیافت
فصل سوم: تنظیم گری آزادی بیان در فضای مجازی
مبحث نخست: آزادی بیان در فضای مجازی
گفتار نخست: مبانی توجیهی آزادی بیان
بند نخست:آزادی عقیده، هویت فردی و خودشکوفایی
بند دوم: مکاشفه و حقیقت، عرصه ابراز عقاید
بند سوم:دموکراسی
گفتار دوم: حمایت از آزادی بیان در فضای مجازی
بند نخست : سازمان ملل متحد و حمایت از آزادی بیان در فضای مجازی
بند دوم : اتحادیه اروپا و حمایت از آزادی بیان در فضای مجازی
بند سوم : ایالات متحده آمریکا و حمایت از حق آزادی بیان در فضای مجازی
بند چهارم: جمهوری اسلامی ایران و حمایت از حق آزادی بیان در فضای مجازی
مبحث دوم: تنظیم گری محدودیت های حق آزادی بیان در فضای مجازی
گفتار نخست: نفرت پراکنی در فضای مجازی
بند نخست: رویکرد ایران: تنظیم گری کنترل– دستوری نفرت پراکنی در فضای مجازی
بند دوم: رویکرد ایالات متحده آمریکا: خودتنظیمی نفرت پراکنی در فضای مجازی
بند سوم: رویکرد اتحادیه اروپا: تنظیم گری مشارکتی نفرت پراکنی در فضای مجازی
گفتار دوم: هرزه نگاری در فضای مجازی
بند نخست: رویکرد ایران: تنظیم گری کنترل– دستوری هرزه نگاری کودکان در فضای مجازی
بند دوم: رویکرد ایالات متحده آمریکا: خودتنظیمی هرزه نگاری کودکان در فضای مجازی
بند سوم: رویکرد اتحادیه اروپا: تنظیم گری مشارکتی هرزه نگاری در فضای مجازی
مبحث سوم:ارزیابی روش های تنظیم گری آزادی بیان در فضای مجازی
گفتار نخست: مداخله حداکثری دولت و کارآمدی آن
گفتار دوم: عدم مداخله دولت و کارآمدی آن
گفتار سوم: مداخله حداقلی دولت و کارآمدی آن
رهیافت
فصل چهارم: تنظیم گری حقوق مالکیت فکری در فضای مجازی
مبحث نخست: حقوق مالکیت فکری در فضای مجازی
گفتار نخست: فلسفه حقوق مالکیت فکری
بند نخست: نظریه سودمندگرایی
بند دوم: نظریه کار
بند سوم: نظریه شخصیت
گفتار دوم: حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری در فضای مجازی
گفتار سوم: موضوعات مورد حمایت آثار ادبی و هنری
بند نخست: وب سایت های فضای مجازی
بند دوم: نرم افزار چندمنظوره
بند سوم: نرم افزارهای رایانه ای
مبحث دوم :حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری در فضای مجازی
گفتار نخست: رویکرد سازمان های بین المللی در حمایت از حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری در فضای مجازی
بند نخست: حقوق معنوی و تاثیر محیط فضای مجازی بر آن
بند دوم: حقوق مادی و تاثیر محیط فضای مجازی بر آن
گفتار دوم: اتحادیه اروپا و حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری در فضای مجازی
بند نخست: حقوق معنوی و تاثیر محیط فضای مجازی بر آن
بند دوم: حقوق مادی و تاثیر محیط فضای مجازی بر آن
گفتار سوم: ایالات متحده آمریکا و حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری در فضای مجازی
بند نخست: حقوق معنوی و تاثیر محیط فضای مجازی بر آن
بند دوم: حقوق مادی و تاثیر محیط فضای مجازی بر آن
گفتار چهارم: جمهوری اسلامی ایران و حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری در فضای مجازی
بند نخست: حقوق معنوی و تاثیر محیط فضای مجازی بر آن
بند دوم: حقوق مادی و تاثیر محیط فضای مجازی بر آن
مبحث سوم: محدودیت ها و شیوه های نقض حقوق مالکیت ادبی و هنری در فضای مجازی
گفتار نخست: نقض تاریخی و سنتی حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری در فضای مجازی
گفتار دوم: نقض نوین حقوق مالکیت ادبی و هنری در فضای مجازی
بند نخست: پیونددهی
الف: پیوند های سطحی
ب: پیوند عمیق
ج: ابرپیوند
بند دوم: کادربندی
بند سوم: ذخیره سازی
مبحث چهارم: تنظیم گری حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری در فضای مجازی
گفتار نخست: رویکرد ایران: تنظیم گری کنترل– دستوری حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری در فضای مجازی
گفتار دوم: رویکرد ایالات متحده آمریکا: خودتنظیمی حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری در فضای مجازی
بند نخست: رمزنگاری
بند دوم: نهان سازی یا پنهان سازی
گفتار سوم: رویکرد اتحادیه اروپا: تنظیم گری مشارکتی حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری در فضای مجازی
مبحث پنجم:ارزیابی رویکردهای تنظیم گری حقوق مالکیت ادبی و هنری در فضای مجازی
گفتار نخست: سنجش کارآمدی مداخله حداکثری دولت
گفتار دوم: سنجش عدم مداخله دولت و کارآمدی آن
گفتار سوم: سنجش مداخله حداقلی دولت و کارآمدی آن
رهیافت
نتیجه
پیشنهادات
منابع
کلیدواژه ها
- تنظیم گری
- حقوق بشر
- حریم خصوصی
- آزادی بیان
- حقوق مالکیت فکری