حفظ محیط زیست در پرتو قواعد فقهیّه
حفظ محیط زیست در پرتو قواعد فقهیّه مقاله ای از محمدرضا نیکنام، حمید مسجدسرایی و مهدی ذوالفقاری که در خرداد 1402 و در شماره 30 فصلنامه نشریه علمی مطالعات فقه و حقوق اسلامی منتشر شده است.
 | |
| عنوان | حفظ محیط زیست در پرتو قواعد فقهیّه |
|---|---|
| نویسنده | محمدرضا نیکنام حمید مسجدسرایی مهدی ذوالفقاری |
| محور موضوعی | حقوق محیط زیست حقوق بشر |
| سال نشر | ۱۴۰۲ |
| منتشر شده در | نشریه مطالعات فقه و حقوق اسلامی |
| دوره | ۱۵ |
| شماره | ۳۰ |
| دانلود مقاله | دانلود از سایت نشریه |
چکیده
محیط زیست، موهبتی خدایی و دارای تأثیرات بسیار مثبت در زندگی انسان است؛ اما دغذغه حفظ محیط زیست تا آنجاست که به تدوین یک نظام حقوقی موسوم به «حقوق محیط زیست» منجرّ شده است که خود ضرورت تحقیق درباره این موضوع حیاتی را ثابت می کند. از سوی دیگر، قواعد و مبانی و عناصر و اهداف این نظام حقوقی نه تنها اثری نامطلوب در باورها و برداشت های فرهنگی و عقیدتی جوامع بشری ندارد، بلکه به سادگی و روشنی میتوان قواعد و مبانی و عناصر و اهداف چنین نظامی را از بطن ادیان و عقاید و فرهنگ های الهی و بشری به ویژه دین جامع و جهان شمول اسلام باز جست. با استمداد از مجموع آیات، احادیث و قواعد و مبانی فقهی اسلام میتوان به طرح این فرضیّه پرداخت که در این آئین آسمانی، محیط زیست از جمله ارزشها یا مصالح معتبر و قابل حمایت محسوب میشود و هرگونه اقدام علیه آن مادام که مقتضای مصلحتی برتر نباشد، محکوم به ردّ است. این تحقیق که به روش توصیفی - تحلیلی انجام گرفته به این نتیجه دست یافته است که از نظرگاه فقه اسلامی، می توان برای اثبات لزوم حفظ محیط زیست از نظر فقهی، علاوه بر آیات، روایات متعدد در خصوص حفظ برخی از مؤلّفه های زیست محیطی نظیر آب، خاک، هوا، حیوانات و نباتات و نیز دلیل عقل، به قواعد فقهیّه متعددی از قبیل قاعده لاضرر، احترام، اتلاف، عدالت، و ضمان ید استناد جست که بر وجوب حفظ و صیانت از محیط زیست دلالت دارد. این تحقیق تلاش دارد تا کیفیّت دلالت این قواعد بر مدّعای اصلی را بازشناسی نماید.