دادرسی عادلانه در چنبرۀ مدیریتگراییِ دیجیتالِ سامانۀ کیفری
دادرسی عادلانه در چنبرۀ مدیریتگراییِ دیجیتالِ سامانۀ کیفری نام مقاله ای از عظیم آقابابایی طاقانکی و روح الدین کردعلی وند بوده که در شماره نهم دوره پنجم (فروردین 1403) فصلنامه حقوق فناوری های نوین منتشر شده است.
چکیده
با توجه به لزوم مدیریت مراجعه‌کنندگان، پروند‌ه‌ها و امور اداری قضات و کارمندان دادگستری، سیستم عدالت کیفری با رویکردهای مدیریتی پیوند خورده است. از طرفی با توجه به پیشرفت علم و فنّاوری، حقوق و دادگستری کیفری به‌سمت دیجیتالی‌شدن حرکت کرده است. نقطۀ تلاقی رویکردهای مدیریتی در دستگاه قضای کیفری و فضای سایبر، پیوند خطرناکی را ایجاد کرده است. در این تحقیق، با روش توصیفی ـ تحلیلی تأثیر تلاقی رویکردهای مدیریتی و سیستمی در برخی شاخص‌های دادرسی عادلانه بررسی می‌شود و تحلیل می‌گردد که چگونه ممکن است این پدیده به نقض اصول دادرسی عادلانه منجر شود. بر اثر این دو پدیده، پیش‌زمینه‌های ذهنی قضات از اهداف نظام عدالت کیفری به‌سمت تحقق اهداف تعریف‌شده در سیستم‌های جمع‌آوری و پردازش داده تغییر کرده و همچنین شتاب در مختومه‌سازی فرایند کیفری ارزش چندبرابری به خود گرفته است. قضات با عملکرد کلی خود در یک بازه زمانی مشخص و با تعداد داده‌های ساخته و مختومه‌شده، ارزیابی می‌شوند و این موضوع به افزایش تمایلات مختومه‌گرایی، آمارگرایی، انسانیت‌زدایی، شتاب‌محوری در قضا و ... در فرایند کیفری منجر می‌شود. رعایت اصول حقوق کیفری و مقرره‌گذاری در راستای تحدید رویکردهای مدیریتی و سیستمی با هدف حفظ برخی ارزش‌های والای حقوق کیفری و شاخص‌های دادرسی عادلانه می‌تواند راه‌حل برون‌رفت از این مشکل باشد.
کلیدواژه ها
- دادرسی عادلانه
- سامانه‌مندی
- مدیریت‌گرایی
- مدیریت دولتی نوین
- دیجیتال