روش فهم متون حقوق جزای امامیه
 | |
| عنوان | روش فهم متون حقوق جزای امامیه |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | محمدرضا ظفری |
| استاد راهنما | عادل ساریخانی |
| استاد مشاور | احمد بهشتی، محمدعلی حاجی ده آبادی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۳ |
| دانشگاه | دانشگاه قم |
روش فهم متون حقوق جزای امامیه عنوان رساله ای است که توسط محمدرضا ظفری، با راهنمایی عادل ساریخانی و با مشاوره احمد بهشتی و محمدعلی حاجی ده آبادی در سال ۱۳۹۳ و در مقطع دکتری دانشگاه قم دفاع گردید.
چکیده
تفسیر کیفری اساس تهافت آراء محاکم است، ولی در قانون هنوز ماهیت تفسیر معلوم نیست؛ شاید مقنن معیارهای تفسیری را شخصی بداند، اما مجال اعتراض به آراء قضات و نفس رای وحدت رویه در دیوان ثابت می کند که تفسیر حاصل عواملی است و با تعیین آنها، ضوابط کلی تفسیری بدست می آید. در این رساله، نگارنده تلاش می کند با روش نقلی– عقلی، عوامل تفسیری کیفری شامل نظریه تفسیری، منابع تفسیری و قواعد تفسیری را تبیین نماید. نظریه تفسیری قصد مقنن را راجع به متن قانون جزا انعکاس می دهد. در نتیجه، هرگاه قاضی بتواند قصد قانونگذار را از متن قانون بدست آورد، فعالیت تفسیری وی به پایان می رسد. در نظام کیفری امامیه نظریه توحیدی قانونگذار باید در قصد وی منعکس گردد. دادرس به کمک دانش تفسیر یا هرمنیوتیک می تواند قصد یا هدف مقنن را از شش منبع تفسیری استنباط کند: مقنن، زمینه او، متن قانون، دادرس، زمینه او، و فهم دادرسان دیگر از متن.دادرس از این منابع می تواند راه های کشف قصد مقنن را بدست آورد؛ این راه ها، همان قواعد تفسیری اند که عبارتند از قواعد عام زبان شناسی و اصول حقوق کیفری.
ساختار و فهرست رساله
پیش گفتار ۱
الف: بیان مسیله ۲
ب: اهمیت تحقیق ۵
ج: موضوع تحقیق ۷
د: پرسش های اصلی ۹
ه: پاسخ اجمالی ۱۱
و: پژوهش های گذشته ۱۱
ز: روش پژوهش ۱۵
ح: ساختار رساله ۱۶
بخش اول: مرزگذاری مفهومی ۱۸
فصل اول: مفهوم شناسی ۱۹
مبحث اول: مفهوم روش ۱۹
گفتار اول: مفهوم لغوی ۱۹
گفتار دوم: مفهوم اصطلاحی ۲۰
مبحث دوم: فهم ۲۲
گفتار اول: مفهوم لغوی ۲۲
قسمت اول: فهم در زبان عربی ۲۲
بند اول: فهم در لغت ۲۲
بند دوم: فهم در قرآن کریم ۲۳
بند سوم: فهم در روایات ۲۴
قسمت دوم: فهم در زبان فارسی ۲۵
گفتار دوم: مفهوم اصطلاحی ۲۵
قسمت اول: قصد و زبان ۲۶
قسمت دوم: قانون ۲۹
قسمت سوم: تفسیر ۳۲
بند اول: مفهوم تفسیر ۳۳
الف: تفسیر به معنای خاص ۳۳
ب: تفسیر به معنای عام ۳۴
بند دوم: تفسیر و تقنین ۳۴
بند سوم: اختلال روند تفسیری ۳۷
بند چهارم: تفسیر و عدالت کیفری ۳۹
مبحث سوم: متون ۴۲
گفتار اول: مفهوم لغوی ۴۲
گفتار دوم: مفهوم اصطلاحی ۴۲
قسمت اول: اطلاعات کلی ۴۲
قسمت دوم: متن در حقوق جزا ۴۶
مبحث چهارم: حقوق جزای امامیه ۴۸
گفتار اول: مفهوم حقوق جزا ۴۸
گفتار دوم: غایت ۴۹
گفتار سوم: موضوع ۵۱
قسمت اول: ماهیت فعل ۵۲
قسمت دوم: ماهیت قضایای کیفری ۵۶
بند اول: اعتباری بودن قضایای کیفری ۵۷
بند دوم: حقیقیه بودن قضایای جزایی ۶۱
فصل دوم: ویژگی شناسی فهم ۶۳
مبحث اول: فهم ۶۴
گفتار اول: حقیقت و ارزش فهم ۶۴
قسمت اول: حقیقت ۶۴
قسمت دوم: ارزش فهم ۶۷
گفتار دوم: تفکیک فهم از تفکر ۶۹
گفتار سوم: تمایز فهم از تفسیر ۷۳
قسمت اول: وحدت معنا ۷۳
قسمت دوم: انواع تفسیر ۷۴
بند اول: تفسیر به معنای مراد مولف ۷۵
بند دوم: تفسیر به معنای روش فهم مراد ماتن ۷۸
گفتار چهارم: تفکیک تفکر از تفسیر ۷۹
گفتار پنجم: تمایز تفسیر و دادرسی ۸۰
گفتار ششم: تمایز تفسیر قضایی و استنباط حکم ۸۵
گفتار هفتم: روش فهم و روش تفسیر جزایی ۸۶
مبحث دوم: نظام فهم ۸۸
گفتار اول: مفهوم ۸۸
گفتار دوم: جایگاه نظام فهم ۹۰
گفتار سوم: اهمیت نظام فهم ۹۲
قسمت اول: تسهیل فهم قاضی ۹۲
قسمت دوم: جبران ضعف قانون ۹۳
قسمت سوم: ضابطه اصلاح قانون ۹۴
قسمت چهارم: تعیین روش فهم متن ۹۵
مبحث چهارم: عوامل فهم ۹۸
گفتار اول: نظریه تفسیری ۹۸
قسمت اول: نظریه تفسیری شخصی ۹۹
بند اول: کشف قصد ۱۰۰
بند دوم: بررسی منابع ۱۰۱
الف: منابع درون متنی ۱۰۱
ب: منابع برون متنی ۱۰۱
قسمت دوم: نظریه تفسیری همگانی ۱۰۲
بند اول: قصد نوعی و همگانی مقنن ۱۰۲
بند دوم: قصد همگانی مخاطبان اولیه ۱۰۳
بند سوم: قصد نظام کیفری ۱۰۳
بند چهارم: قصد قاضی ۱۰۳
قسمت سوم: نظریه تلفیقی شخصی – همگانی ۱۰۴
بند اول: رویکرد شخصی – همگانی قانون گذار سابق ۱۰۴
بند دوم: رویکرد شخصی – همگانی قانون گذار فعلی ۱۰۵
گفتار دوم: منابع تفسیری ۱۰۶
گفتار سوم: قواعد تفسیری ۱۰۷
قسمت اول: نسبت قواعد کیفری و قواعد تفسیری ۱۰۷
قسمت دوم: ارزیابی قواعد تفسیری ۱۱۰
قسمت سوم: قانون قواعد تفسیری ۱۱۱
بخش دوم: عوامل فهم قانون کیفری در امامیه ۱۱۵
فصل اول: نظریه تفسیری جزایی امامیه ۱۱۷
مبحث اول: بیان نظریه ۱۱۷
گفتار اول: نظریه تفسیری توحیدی ۱۱۸
گفتار دوم: مبانی نظریه ۱۲۴
گفتار سوم: ارزیابی نظریات تفسیری دیگر ۱۲۸
مبحث دوم: آثار نظریه تفسیری توحیدی ۱۳۳
گفتار اول: توحید در تفسیر ۱۳۳
گفتار دوم: عدالت تفسیری ۱۳۸
قسمت اول: عدل در علم کلام ۱۳۸
قسمت دوم: عدالت در دانش تفسیر ۱۴۰
بند اول: تقنین متون جزایی ۱۴۱
بند دوم: تفسیر قانون جزا ۱۴۳
فصل دوم: منابع تفسیری متون حقوق جزایی امامیه ۱۴۷
مبحث اول: ماهیت منابع تفسیری ۱۴۷
گفتار اول: مفهوم منابع ۱۴۷
گفتار دوم : حصر منابع تفسیری ۱۴۹
گفتار سوم: پیش فرض های منابع تفسیری امامیه ۱۵۲
مبحث دوم: انواع منابع تفسیری ۱۵۷
گفتار اول: قانون گذار و ویژگی های آن ۱۵۷
قسمت اول: منبع تفسیری اصلی ۱۵۷
قسمت دوم: ویژگی ها ۱۶۲
بند اول: صلاحیت تقنینی ۱۶۲
بند دوم: صلاحیت تفسیری ۱۶۵
گفتار دوم: منابع فرعی ۱۶۷
قسمت اول: متن قانون ۱۶۷
قسمت دوم: زمینه مقنن ۱۶۸
قسمت سوم: پیشینه تفسیری ۱۶۸
قسمت چهارم: قاضی ( مفسر) ۱۶۹
قسمت پنجم: زمینه قاضی ۱۷۱
فصل سوم: قواعد تفسیری کیفری ۱۷۳
مبحث اول: جایگاه قواعد تفسیری جزایی ۱۷۳
گفتار اول: نقش قاضی در ایجاد قواعد تفسیری ۱۷۳
گفتار دوم: ضابطه عدالت در تفسیر کیفری ۱۷۷
مبحث دوم: کشف مقاصد ۱۸۱
گفتار اول: تقسیمات قصد ۱۸۲
قسمت اول: اقسام قصد در زبان شناسی ۱۸۲
قسمت دوم: اقسام قصد در علم اصول ۱۸۵
گفتار دوم: نحوه احراز مقاصد مقنن ۱۸۸
مبحث سوم: اعمال قواعد تفسیری جزایی ۱۹۴
گفتار اول: قواعد عام زبانشناسی ۱۹۴
قسمت اول: قصد شخصی مقنن ۱۹۶
بند اول: قاعده متابعت از تفسیر قانون گذار ۱۹۶
بند دوم: قاعده دلالت نص ۲۰۰
قسمت دوم– قصد نوعی مقنن ۲۰۲
بند اول: قاعده دلالت ظاهر بر قصد ۲۰۳
الف: تفسیر قانون با قانون ۲۰۳
ب: تفسیر قانون با منابع قانون ۲۰۸
۱– کاربرد اصطلاحات فقهی در قوانین کیفری ۲۰۸
۲– اصطلاحات ماخوذه از قانون خارجی ۲۰۹
بند دوم: قاعده پیشینه تفسیری ۲۱۱
بند سوم: قاعده زمینه قانون گذار ی ۲۱۳
بند چهارم: قاعده زمینه تفسیر ۲۱۴
گفتاردوم: اصول تفسیری جزایی ۲۱۶
بند اول: اصل تفکیک قوا ۲۱۷
بند دوم: اصل قانونمندی جرم و مجازات ۲۱۸
بند سوم: قاعده منع توسل به قیاس ۲۱۹
بند چهارم: قاعده تفسیر به نفع متهم ۲۱۹
بند پنجم: قاعده عطف به گذشته نشدن قانون ۲۲۰
بند ششم: قاعده عدم قابلیت اجرایی قانون مبهم ۲۲۰
نتیجه گیری ۲۲۱
الف: ویژگی های تفسیر قوانین جزایی ۲۲۱
ب: معیار مشروعیت تفسیر قوانین جزایی ۲۲۵
پیشنهادها ۲۲۷
الف: پیشنهاد نظری ۲۲۷
ب: پیشنهاد کاربردی ۲۲۸
فهرست منابع ۲۳۱
ABSTRACT ۲۴۸
کلیدواژه ها
- حقوق جزا
- توحید
- احکام جزایی
- فقه جعفری
- تفسیر حقوقی
- درک
- مفهوم
- تفسیر
- عدالت کیفری
- علم تاویل
- زبان شناسی