مبانی مفاهیم و کارکردهای رمزارزها از منظر حقوق کیفری

عنوان	مبانی مفاهیم و کارکردهای رمزارزها از منظر حقوق کیفری
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	محمدرضا فروغی
استاد راهنما	فرید محسنی
استاد مشاور	ناصر قاسمی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

مبانی مفاهیم و کارکردهای رمزارزها از منظر حقوق کیفری عنوان پایان نامه ای است که توسط محمدرضا فروغی، با راهنمایی فرید محسنی و با مشاوره ناصر قاسمی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری دفاع گردید.

چکیده

رمزارزها قسمی از پول های مجازی هستند که بر بستر شبکه ی بلاک چین که شبکه ای همتا به همتا و غیرمتمرکز است و به عنوان نسل سوم پایگاه های ذخیره ی داده از آن یاد می شود، ایجادشده اند و علی رغم آنکه ابهاماتی در خصوص ماهیت آن ها وجود داشته و از ویژگی های پول، حق و کالا توامان برخوردارند؛ لکن می توانند به عنوان ابزار پرداخت، واسطه ی معاملات واقع شده و بدون دخالت شخص ثالث امکان تراکنش های مالی را فراهم بیاورند. همانند سایر فناوری های نوپدید، رمزارزها نیز از گزند فعالیت های مجرمانه ی سودجویان مصون نمانده و وسیله یا موضوع طیف گسترده ای از جرایم واقع می شوند. تبیین نمایی کلی از کاربرد مجرمانه ی رمزارزها مستلزم این است که نسبت به تفکیک آن ها در چهار دسته ی جرایم مربوط به استخراج، نگهداری، مبادله و عرضه اقدام نمود. اهم جرایم رمزارزی همچون ورشکستگی به تقلب، فرار مالیاتی، پولشویی و تامین مالی تروریسم در دو بخش نگهداری و مبادله به وقوع می پیوندند. کشف علمی جرایم رمزارزی به دلیل ویژگی های منحصربه فرد رمزارزها توامان با چالش هایی است که به دو دسته ی چالش های حقوقی و چالش های فنی – رایانه ای تقسیم می گردند. دشواری تعیین محل وقوع جرم و مراجع قضایی صالح و به تبع آن، اتلاف وقت در تحقیقات مقدماتی ازجملهی مشکلات حقوقی(حکمی) و مشقت کشف هویت مرتکب و انتساب ادله ی مجرمانه ی کشف شده به مظنون از مشکلات فنیِ(موضوعی) کشف علمی این دسته از جرایم است. کشف علمی این دسته از جرایم در یک طبقه بندی کلی به دو شیوه ی پیش زمینه ای و پس زمینه ای انجام می پذیرد. در روش پس زمینه ای اساسا پیش از اینکه جرمی رخ دهد، ضابطین قضایی و نهادهای نظارتی با وضع مقرراتی نسبت به جمع آوری داده ها و اطلاعاتی که می توانند در آینده به کشف علمی جرایم کمک نمایند اقدام می کنند. ازآنجایی که رمزارزها سطحی از ناشناسی را برای کاربران خود فراهم می آورند، مهم ترین مسیله در کشف جرایم رمزارزی، تعیین هویت مرتکبین آن ها می باشد و درست به همین دلیل اولا نظارت مستمر بر پروتکل اینترنتی کاربران و ثانیا تنظیم گری فعالیت های صرافیِ رمزارزها، اصلی ترین اقدامات در روش پس زمینه ایِ کشف این دسته از جرایم است و عملا کشف بسیاری از جرایم رمزارزی از گذر رعایت این دو مورد میسر است. روش پیش زمینه ای کشف علمی جرایم از لحاظ زمانی ناظر بر مرحله ی پس از وقوع جرم است که می تواند منجر به تفتیش یا توقیف داده ها و سامانه های رایانه ای گردد. اعاده ی رمزارزهای دخیل در جرم نیز مسیله ای چالشی است که برای نیل به آن می توان به راهکارهایی همچون دستور موقت و تامین خواسته متمسک شد.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان فهرست صفحه مقدمه

الف) بیان مسیله

ب) اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

پ) اهداف تحقیق

ت) سوال های تحقیق

ث) فرضیه های تحقیق

ج) تعریف مفاهیم و متغیرهای اصلی تحقیق

چ) قلمرو تحقیق

ح) پیشینه ی تحقیق

خ) روش انجام تحقیق

د) روش جمع آوری اطلاعات

ذ) نو آوری تحقیق

ر) ساختار تحقیق

بخش اول) مباحث نظری و تمهیداتی درباره ی رمزارزها

فصل اول) ماهیت شناسی و تعریف رمزارز

گفتار اول) ماهیت و اهداف خلق رمزارز

بند اول) چالشِ شناختِ ماهیت رمزارز

بند دوم) اهداف ناکام خلق رمزارز

بند سوم) پیشینه ی رمزارز

بند چهارم) ماهیت فقهی رمزارزها

گفتار دوم) ویژگی های پولی رمزارز

بند اول) تعریف پول و تاریخچه ی آن

الف) سیر تکوین پول

ب)تعریف پول

بند دوم)ویژگی های پول

الف)معاوضه پذیر بودن

ب)بادوام بودن

پ)قابل حمل بودن

ت)قابل شناخت بودن

ث)تقسیم پذیری

بند سوم)وظایف پول

الف)واسطه ی مبادله

ب)وسیله ی سنجش ارزش

پ)ذخیره ی ارزش

ت)وسیله ی پرداخت های آتی

بند چهارم)جایگاه پولی رمزارز

الف)پول دیجیتال

۱) پول الکترونیک

۲) پول مجازی

۱–۲) پول تبدیل نشدنی

۲–۲) پول تبدیل شدنی

۱–۲–۲) پول متمرکز

۲–۲–۲) غیرمتمرکز

گفتار سوم)ویژگی های کالاییِ رمزارز

گفتار چهارم)ویژگی های حقیِ رمزارز

گفتار پنجم) تعریف رمزارز

فصل دوم) مفاهیم مرتبط با رمزارز

گفتار اول) مفاهیم مرتبط با امنیت شبکه

بند اول) بلاک چین

بند دوم) شبکه ی غیرمتمرکز

الف) تغییر ارزش رمزارز

ب) امکان تعدد کیف پول

بند سوم) شبکه ی همتا به همتا

الف) سرعت بالای معامله

ب) هزینه ی پایین انتقال

گفتار دوم) مفاهیم مرتبط با معامله ی بدون شایبه

بند اول) الگوریتم اجماع

الف) اثبات کار

۱) نامناسب بودن در معاملات جزیی

بند دوم) کلید عمومی و کلید خصوصی

نامشخص بودن فرستنده و گیرنده

گفتار سوم) مفاهیم مرتبط با توسعه ی شبکه

بند اول) برنامه ی با منبع باز

الف) جلب اعتماد عمومی پس از انتشار

گفتار چهارم) استخراج

بند اول) شیوه ی استخراج

الف) استخراج فردی

ب) استخراج گروهی

پ) استخراج ابری

بند دوم) تجهیزات استخراج

گفتار پنجم)نگهداری

بند اول) انواع کیف پول

الف) کیف پول های دیجیتال

ب) کیف پول های فیزیکی

گفتار ششم) ایجاد(عرضه)

گفتار هفتم) مبادله

گفتار هشتم) معرفی برخی از رمزارزها

بند اول) بیت کوین

بند دوم) اتریوم

بند سوم) ریپل

بخش دوم) جرایم رمزارزی

فصل اول) جرایم مرتبط با استخراج

گفتار اول) استفاده ی غیرقانونی از اشتراک برق

گفتار دوم) تخریب رایانه ای از گذر استخراج رمزارز

بند اول) استفاده از ظرفیت پردازشی و حافظه ی رایانه ی دیگری

گفتار سوم) تراشیدن رمزارز

فصل دوم) جرایم مرتبط با نگهداری

گفتار اول) ورشکستگی به تقلب

گفتار دوم) رمزارز به عنوان موضوع جرم

بند اول) سرقت سنتی

بند دوم) سرقت رایانه ای

بند سوم) کلاهبرداری رایانه ای

فصل سوم) جرایم مرتبط با مبادله

گفتار اول) فرار مالیاتی

گفتار دوم) پولشویی

گفتار سوم) تامین مالی تروریسم

گفتار چهارم) فرار از دین

گفتار پنجم) قاچاق کالا و ارز

گفتار ششم) سایر استفاده های غیرقانونی

بند اول) هرزه نگاری کودگان

بند دوم) اخاذی

فصل چهارم) جرایم مرتبط با عرضه

گفتار اول) کلاهبرداری سنتی از طریق عرضه ی رمزارز

گفتار دوم) پولشویی

بخش سوم) کشف علمی جرایم رمزارزی

فصل اول) تعریف و چالش های کشف علمی جرایم رمزارزی

گفتار اول) تعریف کشف علمی جرایم رمزارزی

گفتار دوم) اهمیت کشف علمی جرایم رمزارزی

گفتار سوم) چالش های کشف علمی جرایم رمزارزی

بند اول) چالش های حقوقی

الف) عدم فوریت در تحقیقات

ب) فقدان رویه ی پلیسی

پ) تعارض حقوق عامه با وظایف ضابطین و مقامات دادگستری

ت) ابهام آماری

بند دوم) چالش های فنی–رایانه ای

الف) چالش کشف و دسترسی به ادله ی مجرمانه

ب) چالش انتساب ادله ی مجرمانه

۱) استفاده از نرم افزار تور

۲) ترکیب بیت کوین

فصل دوم) التزامات کشف علمی جرایم رمزارزی

گفتار اول) التزامات ناظر بر صحنه ی جرم رمزارزی

بند اول) ایمن سازی صحنه ی جرم

بند دوم) ممانعت از ورود افراد فاقد صلاحیت

بند سوم) جمع آوری ادله

گفتار دوم) التزامات خارج از صحنه ی جرم

بند اول) تربیت ضابطین متخصص در امور رایانه ای

بند دوم) وضع قانون دادرسی کیفری افتراقی

بند سوم) لزوم تاسیس محاکم باصلاحیت ذاتی خاص

فصل سوم) راهکارهای کشف علمی جرایم رمزارزی و اعاده ی آن ها

گفتار اول) روش پس زمینه ای

بند اول) نظارت مستمر بر آی پی مشخص و اندازه گیری حجم مبادلات آن

بند دوم) مقرراتگذاری و تنظیم فعالیت صرافی رمزارزها

الف) صرافی متمرکز

۱) صرافی های کنترل شده

۲) صرافی های خارج از کنترل

ب) صرافی غیرمتمرکز

۱) خریداری رمزارز با پول نقد

۲) خرید از خودپرداز های بیت کوین

گفتار دوم) روش پیش زمینه ای

گفتار سوم) اعاده ی رمزارزها

بند اول) موارد لزوم اعاده ی رمزارزها

الف) رمزارز به عنوان موضوع جرم

ب) رمزارز به عنوان وسیله ی ارتکاب جرم

بند دوم) راهکارهای اعاده ی رمزارزها

الف) راهکارهای پیش از انتقال رمزارز

۱) دستور موقت

۱–۱) دستور به انجام عمل

۱–۲) دستور منع از انجام عمل

۱–۳) توقیف رمزارزها

۲) تامین خواسته ی مدنی و کیفری

ب) راهکارهای پس از انتقال رمزارز

نتیجه گیری و پیشنهاد ها

الف)نتیجه گیری

ب) پیشنهاد ها

فهرست اشکال

فهرست منابع

کلیدواژه ها

• رمزارزها
• بلاک چین
• جرایم رمزارزی
• کشف علمی جرایم رمزارزی
• اعاده ی رمزارزها