مقایسه جرم جاسوسی در محیط حقیقی و مجازی

عنوان	مقایسه جرم جاسوسی در محیط حقیقی و مجازی
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	سیده فهیمه طاهریان
استاد راهنما	مهدی نقوی
استاد مشاور	نریمان فاخری
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۰
دانشگاه	مرکز پیام نور تهران

مقایسه جرم جاسوسی در محیط حقیقی و مجازی عنوان پایان نامه ای است که توسط سیده فهیمه طاهریان، با راهنمایی مهدی نقوی و با مشاوره نریمان فاخری در سال ۱۳۹۰ و در مقطع کارشناسی ارشد مرکز پیام نور تهران دفاع گردید.

چکیده

با تصویب قانون جرایم رایانه ای (۱۳۸۸)، مفاهیم وجرایم تازه ای در حقوق کیفری ایران خلق شد که هریک نیازمند بررسی های دقیق وکارشناسانه می باشد.دراین میان،جرم جاسوسی اگرچه یکی ازجرایم قدیمی وکلاسیک حقوق جزابه شمار می رود، ولی درپرتو پیشرفت های فناوری، نحوه ارتکاب آن دستخوش تغییراتی می شود که در قانون جرایم رایانه ای تحت عنوان جاسوسی رایانه ای، جرم انگاری شده است. جاسوسی سایبری، واقعیتی سیاسی– اجتماعی و فنی– حقوقی است که شناخت آن و یافتن جایگاهش در نظام حقوقی داخلی و بین المللی، وابسته به انجام مطالعات میان رشته ای است. علاوه بر جرم انگاری، رویارویی با اعمال جاسوسی سایبری، نیازمند پیشگیری و اتخاذ تدابیر شکلی افتراقی وخاص است.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحه

۱ بیان مساله ۳

۲ سوالات و فرضیات ۶

۳ روش تحقیق ۷

۴ ضرورت تحقیق ۷

۵ اهداف تحقیق ۷

۶ سابقه تحقیق ۸

۷ ساختار تحقیق ۸

فصل اول : ویژگیها وتحولات جرایم سایبری وجاسوسی ۱۱

بخش اول : جاسوسی ۱۲

۱–۱–۱ تعریف لغوی جاسوسی ۱۲

۱–۱–۲تعریف فقهی جاسوسی ۱۲

۱–۱–۳ تعریف جاسوسی ازنظرحقوق بین الملل ۱۲

۱–۱–۴تعریف قانونی جاسوسی ۱۳

بخش دوم : فضای سایبر ۱۳

۱–۲–۱ معمای نامگذاری ۱۴

۱–۲–۲ تعاریف ۱۵

۱–۲–۳ تعریف واژه سایبروفضای سایبری ۱۷

۱–۲–۴تعریف جرم سایبری ۱۸

۱–۲–۵ تعریف جاسوسی سایبری ۲۰

بخش سوم : طبقه بندی وویژگیهای جرایم سایبری ۲۱

۱–۳–۱ انواع جرایم سایبری ۲۲

۱–۳–۲ بیان ویژگیهای مجرمین مجازی ۲۲

۱–۳–۳ ویژگیهای جرایم سایبری ۲۸

بخش چهارم: سابقه تاریخی جرایم رایانه ای ۳۴

الف: تاریخچه جرم جاسوسی ۳۴

۱–۴–۱جاسوسی درتاریخ اسلام ۳۵

۱–۴–۲ جاسوسی ازمنظرقرآن وسنت ۳۶

ب : تاریخچه جرایم سایبری ۳۷

۱–۴–۳ تاریخچه جرایم سایبری درایران ۳۸

۱–۴–۵ آمار جرایم رایانه ای درایران ۴۰

فصل دوم :شناخت جرم جاسوسی ۴۱

بخش اول : جرم سازمان یافته ۴۲

۲–۱–۱ تعاریف جرم سازمان یافته ۴۲

۲–۱–۲ویژگیهای جرم سازمان یافته ۴۳

از تعاریف پیش گفته خصایص ده گانهای در خصوص جرم سازمان یافته به دست میآید: ۴۳

۲–۱–۳ جرم سازمان یافته مجازی ۴۴

بخش دوم :شناخت جاسوسی سایبری ۴۸

۲–۲–۱ انواع جاسوسی اینترنتی ۴۹

۲–۲–۲جاسوسان سایبر ۵۱

۲–۲–۳ خصوصیات رفتاری مرتکبین جرایم رایانه ای و انگیزه آنان ۵۱

۲–۲–۴ علل گرایش به جاسوسی اینترنتی ۵۲

بخش سوم : شناخت جاسوسی سنتی ۵۳

۲–۳–۱ انگیزه جاسوسی ۵۴

بخش چهارم : شیوه های دست یابی به اطلاعات وروشهای جاسوسی ۵۸

۲–۴–۱ مهندسی اجتماعی ۵۸

۲–۴–۲ جاسوس افزارها ۵۸

۲–۴–۳ افشای اطلاعات سیستم ۵۹

۲–۴–۴ سرقت اطلاعات ۵۹

۲–۴–۵ رهگیری داده ۵۹

بخش پنجم :مراحل جاسوسی سایبری ۶۰

۲–۵–۱ دسترسی به دادها یا تحصیل آنها یا شنود محتوای سری درحال انتقال ۶۰

۲–۵–۲ دردسترس قراردادن داده های سری برای اشخاص فاقد صلاحیت ۶۱

۲–۵–۳ افشا یادردسترس قرار دادن داده های مذکور برای دولت ، سازمان ، شرکت یا گروه بیگانه یا عاملان آنها ۶۱

بخش ششم : بررسی برخی از مصادیق جرم جاسوسی وارکان آن ۶۲

۲–۶–۱ : بررسی ارکان مرتبط با جاسوسی ۶۲

۲–۶–۲: بررسی برخی ازمصادیق جاسوسی ۶۵

۲–۶–۳ جرم جاسوسی درقانون مجازات اسلامی ۶۷

بخش هفتم: بررسی مواد وارکان مرتبط با جاسوسی رایانه ای ۶۹

۲–۷–۱بررسی رکن مادی بند الف ماده ۳ ۷۰

۲–۷–۲ بررسی رکن معنوی بند الف ماده ۳ ۷۱

۲–۷–۳ بررسی رکن مادی بند ب ماده۳ ۷۲

۲–۷–۴ بررسی رکن معنوی بند ب ماده ۳ ۷۲

۲– ۷–

بررسی رکن مادی بند ج ماده ۳ ۷۳

۲–۷–۶ بررسی رکن معنوی بند ج ماده۳ ۷۴

۲–۷–

داده های سری ۷۴

۲–۷–۸ بی احتیاطی و بی مبالاتی در حفظ داده های سری ۷۴

۲–۷–۹ بررسی رکن مادی ۷۵

۲–۷–۱۰ بررسی رکن معنوی ۷۶

بخش نهم: تطبیق جرم جاسوسی کلاسیک با سایبری ۷۶

فصل سوم :پیشگیری ازجرایم سایبری ورسیدگی به آن ۷۸

بخش اول : جرم وامنیت درفضای سایبر ۷۹

بخش دوم :پیشگیری از جرایم سایبری ۸۲

۳–۲–۱ راههای پیشگیری از جرایم سایبری ۸۳

۳–۲–۲ چالشهای موجود درفضای سایبر ۸۵

۳–۲–۳ چالشهای حقوق کیفری درفضای سایبر ۸۶

۳–۲–۴ چالشهای تحصیل ادله درفضای سایبر ۸۶

۳–۲–۵ چالشهای قواعد صلاحیت درفضای سایبر ۸۷

بخش سوم :تدابیر شکلی ۹۶

بخش چهارم : تعقیب ورسیدگی جرایم رایانه ای درایران ۹۷

۳–۴–۱مشکلات تعقیب وتحقیق واجرای احکام کیفری جرایم سایبری ۹۷

۳–۴–۲ شیوه های افتراقی ناظر به اعمال ضمانت اجراها ۹۸

۳–۴–۳ ادله اثبات دعاوی رایانه ای ۹۹

۳–۴–۴ ضررومسولیت مدنی درفضای سایبر ۱۰۰

بخش پنجم :صلاحیت قضایی درمحیط مجازی ۱۰۱

۳–۵–۱ صلاحیت کیفری دررسیدگی به جرایم سایبری ۱۰۱

۳–۵–۲ صلاحیت رسیدگی به جرایم سایبری درایران ۱۰۳

بخش ششم : بررسی سیاست جنایی درایران وراه کارهای پیشنهادی ۱۰۴

۳–۶–۱ راه کارهای پیشنهادی برای حل مشکلات حقوقی درایران ۱۰۶

۳–۶–۲ راه کارهای پیشنهادی برای مقابله با جاسوسی اینترنتی ۱۰۶

نتیجه گیری ۱۰۷

فهرست منابع ۱۰۹

مقدمه

۱ بیان مساله

۲ سوالات وفرضیات

۳ روش تحقیق

۴ ضرورت تحقیق

۵ اهداف تحقیق Error! Bookmark not defined

۶ سابقه تحقیق

۷ ساختارتحقیق Error! Bookmark not defined

فصل اول :ویژگیهاوتحولات جرایم سایبری وجاسوسی ۱۱

بخش اول : جاسوسی ۱۲

۱–۱–۱ تعریف لغوی جاسوسی ۱۲

۱–۱–۲ تعریف فقهی جاسوسی ۱۲

۱–۱–۳ تعریف جاسوسی ازنظرحقوق بین الملل ۱۲

۱–۱–۴ تعریف قانونی جاسوسی ۱۳

بخش دوم : فضای سایبر ۱۳

۱–۲–۱ معمای نامگذاری ۱۴

۱–۲–۲ تعاریف ۱۵

۱–۲–۳ تعریف واژه سایبروفضای سایبری ۱۷

۱–۲–۴ تعریف جرم سایبری ۱۸

۱–۲–۵ تعریف جاسوسی سایبری ۲۰

بخش سوم : طبقه بندی وویژگیهای جرایم سایبری ۲۱

۱–۳–۱ انواع جرایم سایبری ۲۲

۱–۳–۲ بیان ویژگیهای مجرمین مجازی ۲۲

۱–۳–۳ ویژگیهای جرایم سایبری ۲۸

۱–۳–۳–۱ جهانی وبی مرزبودن ۲۸

۱–۳–۳–۲ پنهانی وپوشیده بودن ۳۱

۱–۳–۳–۳ ناهنجارمندوکنترل ناپذیربودن ۳۲

بخش چهارم: سابقه تاریخی جرایم رایانه ای ۳۴

الف: تاریخچه جرم جاسوسی ۳۴

۱–۴–۱جاسوسی درتاریخ اسلام ۳۵

۱–۴–۲ جاسوسی ازمنظرقرآن وسنت ۳۶

ب : تاریخچه جرایم سایبری ۳۷

۱–۴–۳ تاریخچه جرایم سایبری درایران ۳۸

۱–۴–۴ اولین جرم اینترنتی درایران ۳۷

۱–۴–۵ آمارجرایم رایانه ای درایران ۴۰

فصل دوم :شناخت جرم جاسوسی ۴۱

بخش اول : جرم سازمان یافته ۴۲

۲–۱–۱ تعاریف جرم سازمان یافته ۴۲

۲–۱–۲ویژگیهای جرم سازمان یافته ۴۳

۲–۱–۳ جرم سازمان یافته مجازی ۴۴

بخش دوم :شناخت جاسوسی سایبری ۴۸

۲–۲–۱ انواع جاسوسی اینترنتی ۴۹

۲–۲–۲ جاسوسان سایبر ۵۱

۲–۲–۳ خصوصیا ت رفتاری مرتکبین جرایم رایانه ای وانگیزه آنان ۵۱

۲–۲–۴ علل گرایش به جاسوسی اینترنتی ۵۲

بخش سوم : شناخت جاسوسی سنتی ۵۳

۲–۳–۱ انگیزه جاسوسی ۵۴

بخش چهارم : شیوه های دستیابی به اطلاعات وروشهای جاسوسی ۵۸

۲–۴–۱ مهندسی اجتماعی ۵۸

۲–۴–۲ جاسوس افزارها ۵۸

۲–۴–۳ افشای اطلاعات سیستم ۵۹

۲–۴–۴ سرقت اطلاعات ۵۹

۲–۴–۵ رهگیری داده ۵۹

بخش پنجم : مراحل جاسوسی سایبری ۶۰

۲–۵–۱ دسترسی به داده هایاتحصیل آنهایاشنودمحتوای سری درحال انتقال ۶۰

۲–۵–۲ دردسترس قراردادن داده های سری برای اشخاص فاقدصلاحیت ۶۱

۲–۵–۳ افشایادردسترس قراردادن داده های مذکوربرای دولت،سازمان،شرکت یاگروه بیگانه یاعاملان آنها ۶۱

بخش ششم : بررسی برخی ازمصادیق جرم جاسوسی وارکان آن ۶۲

۲–۶–۱ : بررسی ارکان مرتبط باجاسوسی ۶۲

۲–۶–۲: بررسی برخی ازمصادیق جاسوسی ۶۵

۲–۶–۳جرم جاسوسی درقانون مجازات اسلامی ۶۷

۲–۶–۳–۱ رکن مادی جرم جاسوسی ۶۸

۲–۶–۳–۲رکن معنوی جرم جاسوسی ۶۹

بخش هفتم: بررسی موادوارکان مرتبط باجاسوسی رایانه ای ۶۹

۲–۷–۱بررسی رکن مادی بند الف ماده ۳ ۷۰

۲–۷–۲بررسی رکن معنوی بند الف ماده ۳ ۷۱

۲–۷–۳ بررسی رکن مادی بند ب ماده۳ ۷۲

۲–۷–۴ بررسی رکن معنوی بند ب ماده ۳ ۷۲

۲– ۷–

بررسی رکن مادی بند ج ماده ۳ ۷۳

۲–۷–۶ بررسی رکن معنوی بند ج ماده۳ ۷۴

۲–۷–

داده های سری ۷۴

۲–۷–۸ بی احتیاطی وبی مبالاتی درحفظ داده های سری ۷۴

۲–۷–۹ بررسی رکن مادی ۷۵

۲–۷–۱۰ بررسی رکن معنوی ۷۶

بخش نهم : تطبیق جرم جاسوسی کلاسیک باسایبری ۷۶

فصل سوم :پیشگیری ازجرایم سایبری ورسیدگی به آن ۷۸

بخش اول : جرم وامنیت درفضای سایبر ۷۹

بخش دوم : پیشگیری ازجرایم سایبری ۸۲

۳–۲–۱ راههای پیشگیری ازجرایم سایبری ۸۳

۳–۲–۱–۱ حفاظت ۸۳

۳–۲–۱–۲ پالایش ۸۴

۳–۲–۱–۳ کنترل ۸۵

۳–۲–۲ چالشهای موجوددرفضای سایبر ۸۵

۳–۲–۳ چالشهای حقوق کیفری درفضای سایبر ۸۶

۳–۲–۴ چالشهای تحصیل ادله درفضای سایبر ۸۶

۳–۲–۵ چالشهای قواعدصلاحیت درفضای سایبر ۸۷

۳–۲–۵–۱ نامعین بودن حیطه های جغرافیایی ۸۸

۳–۲–۵–۲ ضرورت تعیین محل ارتکاب جرم سایبری ۸۸

۳–۲–۵–۳ صلاحیت قضایی درقبال مجرمین ۸۹

بخش سوم : تدابیرشکلی ۹۶

بخش چهارم : تعقیب ورسیدگی جرایم رایانه ای درایران ۹۷

۳–۴–۱ مشکلات تعقیب وتحقیق واجرای احکام کیفری جرایم سایبری ۹۷

۳–۴–۲ شیوه های افتراقی ناظربه اعمال ضمانت اجراها ۹۸

۳–۴–۳ ادله اثبات دعاوی رایانه ای ۹۹

۳–۴–۴ ضررومسولیت مدنی درفضای سایبر ۱۰۰

بخش پنجم : صلاحیت قضایی درمحیط مجازی ۱۰۱

۳–۵–۱ صلاحیت کیفری دررسیدگی به جرایم سایبری ۱۰۱

۳–۵–۲ صلاحیت رسیدگی به جرایم سایبری درایران ۱۰۳

بخش ششم : بررسی سیاست جنایی درایران وراهکارهای پیشنهادی ۱۰۴

۳–۶–۱ راهکارهای پیشنهادی برای حل مشکلات حقوقی درایران ۱۰۶

۳–۶–۲ راهکارهای پیشنهادی برای مقابله باجاسوسی اینترنتی ۱۰۶

نتیجه گیری ۱۰۷

فهرست منابع ۱۰۹

کلیدواژه ها

• اینترنت
• جاسوسی
• فضای مجازی
• جرم سایبری
• حقوق جزا
• مسیولیت مدنی
• فضای سایبر
• جرایم سایبری
• جاسوسی
• جاسوسی اینترنتی