مناسبات امنیت و آزادی در گفتمان سیاست جنایی

عنوان	مناسبات امنیت و آزادی در گفتمان سیاست جنایی
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	محممد میرزایی
استاد راهنما	فضل الله فروغی
استاد مشاور	محمد هادی صادقی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۷
دانشگاه	دانشگاه شیراز

مناسبات امنیت و آزادی در گفتمان سیاست جنایی عنوان رساله ای است که توسط محممد میرزایی، با راهنمایی فضل الله فروغی و با مشاوره محمد هادی صادقی در سال ۱۳۹۷ و در مقطع دکتری دانشگاه شیراز دفاع گردید.

چکیده

بررسی روابط موجود بین دو مفهوم مهم مانند امنیت و آزادی و تبیین نسبت این دو با یکدیگر، مساله ای است که در مباحث سیاست جنایی از لحاظ تیوریک از یک سو و از منظر کاربردی از سوی دیگر، بسیار با اهمیت تلقی می گردد، زیرا حفظ امنیت به عنوان مهمترین مصلحت عمومی و رعایت آزادی های افراد به عنوان بارزترین حقوق فردی، در تمام ابعاد از اهداف غایی و بنیادین هر مدل از سیاست جنایی محسوب می شوند. الگوهای متداول و موجود سیاست جنایی که در این رساله از آنها با عنوان مدل های متعارف نیز تعبیر گردیده است، با توجه به تعارضات عمیقی که از منظر معرفت شناسی، هستی شناسی و انسان شناسی بر آنها غالب است و با عنایت بر ابتنای آنها بر مصلحت سنجی های مادی صرف و منشعب از بعد متکثر غرایز منفعت انگارِ غیر مقید و نامحدود ، با این پیش فرض تدوین گردیده اند که اصولا میان امنیت و آزادی تعارض در معنا و تزاحم در اجرا حاکم است و راه حل برونرفت از این تنش ها، در رجحان یکی و مرجوح دانستن دیگری، و یا در توازن فی مابین آنها خواهد بود. بر این اساس و بر مبنای میزان توجه هر نظام سیاسی به این دو مفهوم در عرصه کنترل و مدیریت جرایم و در نتیجه در هر گونه از سیاست جنایی متاثر از آن نظام، شاهد انواعی از مدل های سیاست جنایی هستیم که در میان دو شکل امنیت مدار و آزادی محور در نوسان بوده و هر یک با توجیهاتی، منعکس کننده اهداف متولیان و کارگزاران خود می باشند. این نوشتار در روشی توصیفی، پس از مرور دیدگاه ها، در قرایتی هم تراز با آموزه های دینی و مبتنی بر داشته های فقهی و فلسفی که در واقع برگرفته از ظرفیت های فطری، عقلی و شرعی است ، با محوریت عدالت کریمانه ، خوانشی عادلانه و کرامت مند از سیاست جنایی را ارایه می دهد که در تمام مراحل تقنینی، قضایی و اجرایی، با گذار از ابعاد تک ساحتی؛ مادی و تک بعدی گونه های متعارف، در پی ارایه و ترسیم هندسه ساختاری از سیاست جنایی مطلوب می باشد که متضمن بهترین رابطه فیمابین امنیت و آزادی نیز است که می توان از آن با تعبیر سیاست جنایی توحیدی یا تعالی بخش یاد نمود. در این قرایت از سیاست جنایی به دلیل انطباق و هم سازواری میان مولفه ها، عناصر و اهداف تشکیل دهنده، از لحاظ ماهوی و مبنایی، هیچ گونه تعارضی میان دو مفهوم بنیادین سیاست جنایی یعنی امنیت و آزادی به عنوان اهداف میانی شریعت، وجود ندارد و این مقتضای عدالت، کرامت و حکمت باری تعالی در امور تکوینی و تشریعی است. ولیکن از منظر اثباتی و شکلی، آنچه که ممکن است در سیاستگذاری های جنایی در عرصه اجرا، ظهور و بروز یابد، تزاحمی است که بیشتر به دلیلی وجود نقص موجود در برداشت ها و اشتباه در ارتکازات میان این مفاهیم حادث می گردد. در راستای رفع تزاحم و یا تقلیل تنش از منظر روشی، راهبرد پیشنهادی این نوشتار ارایه فرایندی با عنوان استصلاح ضابطه مند است که بر ارزیابی و سنجش دقیق مصالح و ارزشهای مورد نظر و البته در قرایتی هم تراز و در چارچوب آموزه های تعالی بخش دینی و یا به تعبیر دیگر مصلحت سنجی های دقیق مبتنی بر ضوابط شرعی و عقلی تاکید دارد.

ساختار و فهرست رساله

فهرست اجمالی مطالب عنوان صفحه مقدمه: طرح تحقیق مناسبات امنیت و آزادی در گفتمان سیاست جنایی

۱–طرح بحث و اهمیت موضوع

۲– بیان مسیله

۳–سوالات تحقیق

۴–فرضیات تحقیق

۵–پشینه تحقیق

۶–اهداف وکاربرد های تحقیق و جامعه بهره بردار

۷–روش انجام تحقیق

۸–مشکلات تحقیق

۹–ساختار اجمالی مطالب

فصل اول: تبیین روابط موجود میان امنیت و آزادی در رویکردهای مختلف

۱–۱– تبیین مفهومی موضوعات مورد بررسی

۱–۱–۱–امنیت

۱–۱–۲–آزادی

۱–۱–۳– سیاست جنایی

۱–۲– تبیین انواع مناسبات

۱–۲–۱–ضرورت شناخت روابط و مناسبات بین امنیت و آزادی

۱–۲–۲– نسبت امنیت و آزادی در رویکردهای مختلف

فصل دوم: مختصات سیاست های جنایی معطوف به امنیت و آزادی

۲–۱–نوسان مدل های سیاست های جنایی در مرز امنیت گرایی و آزادی محوری

۲–۲–سیاست جنایی آزادی بنیان

۲–۲–۱– سیاست های جنایی افراط گرا در توجه به آزادی

۲–۲–۱–۳–الگوهای امنیتی ناشی از سیاست های آزادی بنیان

۲–۲–۲–سیاست های جنایی غیر افراطی معطوف به آزادی

۲–۲–۳–آثار توجه به ارزش های فردگرایانه در پرتو مطالعات جرم شناسانه

۲–۳–سیاست جنایی امنیت مدار

۲–۳–۱–مشخصه های ماهوی سیاست های جنایی امنیت مدار

۲–۳–۲– جرم انگاری های امنیتی

۲–۳–۳–مشخصه های شکلی سیاست های جنایی امنیت مدار

۲–۳–۴–مصادیق سیاست های جنایی امنیت محور

۲–۴– سیاست جنایی معطوف به توازن بخشی میان امنیت و آزادی

۲–۴–۱– بازشناسی رویکرد توازن میان امنیت و آزادی

۲–۴–۲–چالش های موجود در مسیر توازن بخشی

۲–۴–۳–اصول و راهبردهای رویکرد متوازن

۲–۴–۴–فرایند عملکرد نظریه توازن

۲–۴–۵–توازن بخشی میان مصالح عمومی و مصالح فردی در پرتو رویه قضایی بین المللی

۲–۴–۶–بازخوانی برخی از ظرفیت های قانونی داخلی در تحقق نظریه توازن

۲–۴–۷–ایرادات وارد بر رویکرد متوازن

فصل سوم: تبیین نسبت مرجح و فرایند رفع تزاحم میان امنیت و آزادی

۳–۱– نسبت مرجح بین امنیت و آزادی

۳–۱–۱– تبیین محل نزاع رابطه امنیت و آزادی در قرایت های مختلف

۳–۱–۲– مبانی و الزامات بنیادین در سامان روابط و رفع تزاحم بین امنیت و آزادی

۳–۱–۳– مولفه های تعادل بخش

۳–۱–۴–سیاست جنایی مرجح(توحیدی یا تعالی بخش)

۳–۱–۵– مناسبات و روابط فیمابینی عناصر تشکیل دهنده سیاست جنایی

۳–۲– فرایند رفع تزاحم بین امنیت و آزادی

۳–۲–۱– استصلاح و تبیین کلی آن

۳–۲–۲– ضوابط استصلاح

نتیجه گیری و پشنهادها

منابع

کلیدواژه ها

• امنیت
• ازادی
• سیاست جنایی
• عدالت
• کرامت