نظریه شماره 7/1402/224 مورخ 1402/04/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تعیین مجازات متناسب با میزان مواد مخدر: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات نظریات مشورتی|شماره نظریه=7/1402/224|شماره پرونده=1402-54-224ک|تاریخ نظریه=1402/04/23}}

'''استعلام''': ۱- با توجه به اینکه در مواد ۴، ۵ و ۸ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر قید شده است که تعیین مجازات متناسب با میزان مواد مخدر باشد، سؤالی که مطرح می باشد این است که منظور از تناسب آیا تناسب ریاضی است یا تناسب عرفی؟ به عنوان مثال مجازات متناسب نگهداری دو کیلو هشتصد و پنجاه گرم تریاک چه میزان می باشد؟

۲- در مواردی که بحث ورود مواد به زندان می باشد، وفق ماده ۱۲ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر، فرد به اشد مجازات محکوم می شود. منظور از اشد مجازات چیست؟ به عنوان مثال مجازات وارد کردن چهار گرم شیشه به زندان آیا پنج سال حبس و هفتاد ضربه شلاق و حداکثر جزای نقدی بند ۳ ماده ۸ قانون فوق الذکر است؟ در فرض وارد کردن یک گرم و بیست سانتی گرم شیشه، آیا اشد مجازات همان مجازات واردکردن چهار گرم شیشه به زندان است؟ اگر منظور مجازات اشد، حداکثر مجازات هر بند از مواد ۴، ۵ و ۸ است، در این صورت شرط تناسب چگونه رعایت خواهد شد؟

۳- در مواردی که فرد دارای اتهامات متعدد باشد؛ مثلا اتهام فرد استعمال شیشه موضوع ماده ۱۹ قانون فوق الذکر و نگهداری ده گرم شیشه است، اعمال مقررات تعدد موضوع ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی، تشدید مجازات نگهداری شیشه بر اساس صدر ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی است که ناظر بر جرم دارای مجازات حداقل و حداکثر است یا مشمول ذیل ماده ۱۳۴ که به لحاظ مجازات متناسب بودن دارای مجازات ثابت است؟

۴- با توجه به اینکه ماده ۴۵ الحاقی قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر، ناظر به مواردی است که در قانون برای آن مجازات اعدام یا حبس ابد پیش بینی شده است و جرائم مندرج در قانون مزبور که دارای مجازات اعدام یا حبس ابد نمی باشد بدون تغییر بوده و مشمول ماده ۴۵ الحاقی نمی باشد، در تبصره ماده ۴۵ الحاقی قید شده است که در جرایم موضوع این قانون که مجازات حبس بیش از ۵ سال دارد در صورتی که حکم به حداقل مجازات قانونی صادر شود، جز در مورد مصادیق تبصره ماده ۳۸، مرتکب از تعلیق اجرای مجازات، آزادی مشروط و سایر نهادهای ارفاقی به استثنای عفو مقام معظم رهبری مذکور در بند ۱۱ اصل یکصد و دهم قانون اساسی بهره مند نخواهد شد. حال سؤالی که مطرح می باشد این است که منظور صدر تبصره در خصوص در مورد جرایم موضوع این قانون چیست؟ آیا شامل کل جرایم موضوع قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مثل جرایم مندرج در بندهای ۱، ۲ و ۳ ماده ۴ و بندهای ۱، ۲، ۳، ۴، ۵ و ۶ ماده ۵ و بندهای ۱، ۲، ۳، ۴ و ۵ ماده ۸ که دارای مجازات اعدام و حبس ابد نیستند نیز می شود و یا اینکه منظور صرفا جرایم موضوع ماده ۴۵ الحاقی است؟ در صورتی که منظور کل جرایم مندرج در قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر می باشد، در این صورت علیرغم این که قانون گذار مجازات جرایمی که دارای مجازات اعدام و حبس ابد نیستند را به تناسب مثل ماده ۴۵ الحاقی کاهش نداده است، در اقدامی در راستای تشدید، اعمال نهادهای ارفاقی در خصوص آنها را نیز ممنوع نموده است که این امر با سیاست کاهش جمعیت کیفری سازگار نبوده و از لحاظ رعایت تناسب جرم و مجازات دارای منطق نمی باشد. ضمن این که در این صورت باید قائل باشیم که رعایت تناسب مجازات با میزان مواد مخدر مندرج در مواد ۴، ۵ و ۸ نیز الزامی نمی باشد؛ چرا که با این نظر ممکن است در مورد مواد ۴، ۵ و ۸ بدون رعایت تناسب مجازات با میزان مواد، حکم به حداقل بند مربوطه در موارد مزبور صادر شود تا در صورتی که حکم به حداقل صادر شده باشد اعمال نهاد ارفاقی ممنوع باشد و در صورتی که به بیش از حداقل صادر شده باشد می توان با سازوکار تعیینی در ذیل تبصره ماده ۴۵ بخشی از مجازات را تعلیق نمود.