۵٬۴۵۸
ویرایش
مسئولیت مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
تکلیف [[زیان‌زننده]] به جبران [[خسارت|خسارتی]] که بدون مجوز قانونی وارد کرده است را '''مسئولیت مدنی''' می‌نامند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مسئولیت مدنی و الزامات خارج از قرارداد|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6655264|صفحه=|نام۱=ایرج|نام خانوادگی۱=بابایی|چاپ=1}}</ref> | تکلیف [[زیان‌زننده]] به جبران [[خسارت|خسارتی]] که بدون مجوز قانونی وارد کرده است را '''مسئولیت مدنی''' می‌نامند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مسئولیت مدنی و الزامات خارج از قرارداد|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6655264|صفحه=|نام۱=ایرج|نام خانوادگی۱=بابایی|چاپ=1}}</ref> '''مسئولیت مدنی'''، یک اصطلاح نو در ادبیات حقوقی ایران است که معادل آن در حقوق فرانسه ''responsabilité civile'' است. این مفهوم به تعهدات [[جبران خسارت]] وارده به دیگران می‌پردازد و با تصویب قانون 1339 وارد ادبیات قانون‌گذاری ایران شده است. این اصطلاح در حقوق ایران توسعه یافته و ابهاماتی در تعریف و دامنه آن وجود دارد که باعث اختلاف نظرات در مورد شرایط اعمال [[مسئولیت]] شده است.در حقوق اسلامی و سنتی، مباحث مربوط به ایراد خسارت به دیگران مطرح بوده و احکام مختلفی برای این موضوع وجود دارد. اما تاکنون یک مبحث مستقل برای بررسی این مسئله ارائه نشده است. در حقوق ایران، بسته به نوع [[خسارت]] و عمدی یا غیرعمد بودن آن، احکام مختلفی برای جبران خسارت و تعیین مجازات وجود دارد. همچنین برای مواردی مانند [[تلف]] اموال یا فریب، احکام خاصی وجود دارد.با وجود این همه احکام و مباحث، یک باب مستقل و یکپارچه برای بررسی مسئولیت مدنی در حقوق ایران شکل نگرفته است. این موضوع در حقوق دیگر کشورها به عنوان یک مبحث مستقل مورد بحث قرار گرفته و به حقوق مدرن ایران نیز وارد شده است.<ref>{{Cite journal|title=مفهوم مسئولیت مدنی|url=https://jcl.illrc.ac.ir/article_243172.html|journal=[[فصلنامه تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی]]|date=1399|issn=2981-1805|pages=11–29|volume=3|issue=6|doi=10.22034/law.2021.525159.1050|language=fa|first=ایرج|last=بابایی}}</ref> | ||
== رویکرد مسئولیت مدنی == | |||
اصولاً رویکرد غالب در نظام حقوق مسئولیت مدنی ایران و نیز نظام [[ضمان قهری]] در اسلام، رویکردی نتیجه گرا، اعاده گرا و ترمیم گراست که این نیز ریشه در تفکر سنتی از مفهوم [[عدالت]] دارد که مبتنی بر مقابله به مثل متوازن و برقراری مساوات محاسباتی و مساوات تناسبی است که در چهره افراطی آن سبب گرایش حداکثری به مفهوم عدالت اصلاحی می گردد و معیارهای مسئولیت مدنی در تمامی ساحاتِ مبانی، ارکان و آثار را مبدل به نوعی (عینی) می گرداند. باوجوداین، حقوق مسئولیت مدنی نوین این همه افراط در حکومت معیارهای نوعی را نمی پسندد و صرف تأکید بر ترمیم کامل رابطه حقوقی مخدوش شده را برنمی تابد؛ بلکه نیم نگاهی -ولو استثنائاً- به وضعیت شخصی زیان‌زننده نیز دارد که یکی از آثار آن شناسایی و ترسیم نظریه «[[مسئولیت منصفانه]]» است.<ref name=":0">{{Cite journal|title=نقدی بر ماده 1216 قانون مدنی و پیشنهاد نظریه مسئولیت منصفانه در مورد صغار و مجانین (مطالعه تطبیقی)|url=https://jcl.illrc.ac.ir/article_243191.html|journal=[[فصلنامه تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی]]|date=2020-09-22|issn=2981-1805|pages=15–53|volume=3|issue=8|doi=10.22034/law.2021.526076.1058|language=fa|first=علیرضا|last=آبین}}</ref> | |||
== مسئولیت مدنی در نگاه عدالت ترمیمی == | |||
بنابراین، در این نگاه، هدف مسئولیت مدنی بر مبنای مفهوم [[معامله]] یا مقابله به مثل متوازن تحلیل و توجیه می شود؛ پس اگر به دلیل وقوع [[جرم]] یا [[شبه جرم|شبه جرمی مدنی]] خسارتی به بار می آید برقراری مساوات محاسباتییا مساوات تناسبی اقتضا دارد که از نظر حسابی و ارزشی دقیقاً متناسب با مقدار [[ضرر]] وارد شده، جبران خسارت شود در این نوع از عدالت، تمام تمرکز بر یافتن حد وسطی دقیق میان سود و زیان است، بنابراین [[دادرس]] حکم به جبران خسارت آن هم دقیقاً به مقدار زیان وارد شده می‌دهد خواه زیان زننده فقیر باشد یا غنی، [[محجور]] باشد یا غیرمحجور، [[ممیز|ممیّز]] باشد یا غیرممیّز.<ref name=":0" /> | |||
== مواد مرتبط == | |||
* [[ماده ۱۲۱۶ قانون مدنی|ماده 1216 قانون مدنی]] | |||
== رویه قضایی == | == رویه قضایی == | ||
| خط ۶: | خط ۱۶: | ||
* [[نظریه شماره 7/1401/1054 مورخ 1402/02/20 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مطالبه قیمت روز مبیع]] | * [[نظریه شماره 7/1401/1054 مورخ 1402/02/20 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مطالبه قیمت روز مبیع]] | ||
* [[نظریه شماره 7/1401/1095 مورخ 1402/03/01 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره سرقت چک، اسناد، کارت های بانکی]] | * [[نظریه شماره 7/1401/1095 مورخ 1402/03/01 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره سرقت چک، اسناد، کارت های بانکی]] | ||
* [[نظریه شماره 7/1401/1344 مورخ 1402/05/21 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره دعوای مطالبه خسارت ناشی از مصرف کالا]] | |||
* [[نظریه شماره 7/1401/1347 مورخ 1402/02/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره حکم به فروش مال الشرکه و تقسیم وجه حاصل از فروش بین شرکا]] | |||
== کتب مرتبط == | == کتب مرتبط == | ||
* [[مسئولیت مدنی (باریکلو)]] | * [[مسئولیت مدنی (باریکلو)]] | ||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[مسئولیت منصفانه]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||