مسئولیت مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
تکلیف [[زیان‌زننده]] به جبران [[خسارت|خسارتی]] که بدون مجوز قانونی وارد کرده است را '''مسئولیت مدنی''' می‌نامند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مسئولیت مدنی و الزامات خارج از قرارداد|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6655264|صفحه=|نام۱=ایرج|نام خانوادگی۱=بابایی|چاپ=1}}</ref>
تکلیف [[زیان‌زننده]] به جبران [[خسارت|خسارتی]] که بدون مجوز قانونی وارد کرده است را '''مسئولیت مدنی''' می‌نامند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مسئولیت مدنی و الزامات خارج از قرارداد|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6655264|صفحه=|نام۱=ایرج|نام خانوادگی۱=بابایی|چاپ=1}}</ref>  '''مسئولیت مدنی'''، یک اصطلاح نو در ادبیات حقوقی ایران است که معادل آن در حقوق فرانسه ''responsabilité civile'' است. این مفهوم به تعهدات [[جبران خسارت]] وارده به دیگران می‌پردازد و با تصویب قانون 1339 وارد ادبیات قانون‌گذاری ایران شده است. این اصطلاح در حقوق ایران توسعه یافته و ابهاماتی در تعریف و دامنه آن وجود دارد که باعث اختلاف نظرات در مورد شرایط اعمال [[مسئولیت]] شده است.در حقوق اسلامی و سنتی، مباحث مربوط به ایراد خسارت به دیگران مطرح بوده و احکام مختلفی برای این موضوع وجود دارد. اما تاکنون یک مبحث مستقل برای بررسی این مسئله ارائه نشده است. در حقوق ایران، بسته به نوع [[خسارت]] و عمدی یا غیرعمد بودن آن، احکام مختلفی برای جبران خسارت و تعیین مجازات وجود دارد. همچنین برای مواردی مانند [[تلف]] اموال یا فریب، احکام خاصی وجود دارد.با وجود این همه احکام و مباحث، یک باب مستقل و یکپارچه برای بررسی مسئولیت مدنی در حقوق ایران شکل نگرفته است. این موضوع در حقوق دیگر کشورها به عنوان یک مبحث مستقل مورد بحث قرار گرفته و به حقوق مدرن ایران نیز وارد شده است.<ref>{{Cite journal|title=مفهوم مسئولیت مدنی|url=https://jcl.illrc.ac.ir/article_243172.html|journal=[[فصلنامه تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی]]|date=1399|issn=2981-1805|pages=11–29|volume=3|issue=6|doi=10.22034/law.2021.525159.1050|language=fa|first=ایرج|last=بابایی}}</ref>


== رویکرد مسئولیت مدنی ==
== رویکرد مسئولیت مدنی ==
اصولاً رویکرد غالب در نظام حقوق مسئولیت مدنی ایران و نیز نظام [[ضمان قهری]] در اسلام، رویکردی نتیجه­ گرا، اعاده ­گرا و ترمیم­ گراست که این نیز ریشه در تفکر سنتی از مفهوم [[عدالت]] دارد که مبتنی­ بر مقابله به مثل متوازن و برقراری مساوات محاسباتی و مساوات تناسبی است که در چهره افراطی آن سبب گرایش حداکثری به مفهوم عدالت اصلاحی می­ گردد و معیارهای مسئولیت مدنی در تمامی ساحاتِ مبانی، ارکان و آثار را مبدل به نوعی (عینی) می­ گرداند. باوجوداین، حقوق مسئولیت مدنی نوین این همه افراط در حکومت معیارهای نوعی را نمی­ پسندد و صرف تأکید بر ترمیم کامل رابطه حقوقی مخدوش شده را برنمی ­تابد؛ بلکه نیم ­نگاهی -ولو استثنائاً- به وضعیت شخصی زیان‌زننده نیز دارد که یکی از آثار آن شناسایی و ترسیم نظریه «[[مسئولیت منصفانه]]» است.<ref>{{Cite journal|title=نقدی بر ماده 1216 قانون مدنی و پیشنهاد نظریه مسئولیت منصفانه در مورد صغار و مجانین (مطالعه تطبیقی)|url=https://jcl.illrc.ac.ir/article_243191.html|journal=[[فصلنامه تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی]]|date=2020-09-22|issn=2981-1805|pages=15–53|volume=3|issue=8|doi=10.22034/law.2021.526076.1058|language=fa|first=علیرضا|last=آبین}}</ref>
اصولاً رویکرد غالب در نظام حقوق مسئولیت مدنی ایران و نیز نظام [[ضمان قهری]] در اسلام، رویکردی نتیجه­ گرا، اعاده ­گرا و ترمیم­ گراست که این نیز ریشه در تفکر سنتی از مفهوم [[عدالت]] دارد که مبتنی­ بر مقابله به مثل متوازن و برقراری مساوات محاسباتی و مساوات تناسبی است که در چهره افراطی آن سبب گرایش حداکثری به مفهوم عدالت اصلاحی می­ گردد و معیارهای مسئولیت مدنی در تمامی ساحاتِ مبانی، ارکان و آثار را مبدل به نوعی (عینی) می­ گرداند. باوجوداین، حقوق مسئولیت مدنی نوین این همه افراط در حکومت معیارهای نوعی را نمی­ پسندد و صرف تأکید بر ترمیم کامل رابطه حقوقی مخدوش شده را برنمی ­تابد؛ بلکه نیم ­نگاهی -ولو استثنائاً- به وضعیت شخصی زیان‌زننده نیز دارد که یکی از آثار آن شناسایی و ترسیم نظریه «[[مسئولیت منصفانه]]» است.<ref name=":0">{{Cite journal|title=نقدی بر ماده 1216 قانون مدنی و پیشنهاد نظریه مسئولیت منصفانه در مورد صغار و مجانین (مطالعه تطبیقی)|url=https://jcl.illrc.ac.ir/article_243191.html|journal=[[فصلنامه تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی]]|date=2020-09-22|issn=2981-1805|pages=15–53|volume=3|issue=8|doi=10.22034/law.2021.526076.1058|language=fa|first=علیرضا|last=آبین}}</ref>
 
== مسئولیت مدنی در نگاه عدالت ترمیمی ==
بنابراین، در این نگاه، هدف مسئولیت مدنی بر مبنای مفهوم [[معامله]] یا مقابله به مثل متوازن تحلیل و توجیه می ‏شود؛ پس اگر به دلیل وقوع [[جرم]] یا [[شبه جرم|شبه جرمی مدنی]] خسارتی به بار می ‏آید برقراری مساوات محاسباتییا مساوات تناسبی اقتضا دارد که از نظر حسابی و ارزشی دقیقاً متناسب با مقدار [[ضرر]] وارد شده، جبران خسارت شود  در این نوع از عدالت، تمام تمرکز بر یافتن حد وسطی دقیق میان سود و زیان است، بنابراین [[دادرس]] حکم به جبران خسارت آن هم دقیقاً به مقدار زیان وارد شده می‌دهد خواه زیان زننده فقیر باشد یا غنی، [[محجور]] باشد یا غیرمحجور، [[ممیز|ممیّز]] باشد یا غیرممیّز.<ref name=":0" />


== مواد مرتبط ==
== مواد مرتبط ==
خط ۱۳: خط ۱۶:
* [[نظریه شماره 7/1401/1054 مورخ 1402/02/20 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مطالبه قیمت روز مبیع]]
* [[نظریه شماره 7/1401/1054 مورخ 1402/02/20 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مطالبه قیمت روز مبیع]]
* [[نظریه شماره 7/1401/1095 مورخ 1402/03/01 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره سرقت چک، اسناد، کارت های بانکی]]
* [[نظریه شماره 7/1401/1095 مورخ 1402/03/01 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره سرقت چک، اسناد، کارت های بانکی]]
* [[نظریه شماره 7/1401/1344 مورخ 1402/05/21 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره دعوای مطالبه خسارت ناشی از مصرف کالا]]
* [[نظریه شماره 7/1401/1347 مورخ 1402/02/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره حکم به فروش مال الشرکه و تقسیم وجه حاصل از فروش بین شرکا]]


== کتب مرتبط ==
== کتب مرتبط ==


* [[مسئولیت مدنی (باریکلو)]]
* [[مسئولیت مدنی (باریکلو)]]
== جستارهای وابسته ==
* [[مسئولیت منصفانه]]


== منابع ==
== منابع ==
۵٬۴۵۸

ویرایش

منوی ناوبری