اعاده حیثیت در حقوق ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

در حقوق ایران تعریفی از اعاده حیثیت بعمل نیامده است مع هذا با توجه به معنای لغوی می توان آن را چنین تعریف نمود: بازگردانیدن حیثیتی که تحت تاثیر عوامل و شرایط مختلف از اشخاص سلب شده و یا مورد هتاکی قرار گرفته است با توجه به این تعریف بطور کلی دو مفهوم از اعاده حیثیت متصور است : الف) مفهوم عرفی اعاده حیثیت که در واقع یکی از طریق جبران خسارت معنوی وارده به اشخاص است و این مفهوم در اصل ۱۷۱ قانون اساسی و ماده ۵۸ قانون مجازات اسلامی مورد توجه واقع شده است . از طرف دیگر در مواردی نظیر توهین، تهمت ، افتراء، قذف و نسبت دادن اعمال خلاف واقع هم چون حیثیت اشخاص خدشه دار می شود لذا در موارد مذکور نیز علاوه بر مجازات مرتکب اعاده حیثیت شاکی یا مدعی خصوصی به نحو مقتضی تا حد ممکن ضروری است البته در خصوص نحوه اعمال اعاده حثیت در موارد یاد شده قوانین ما ساکت بوده و شایسته است که در این زمینه مقنن ما راه حلهایی نظیر الزام به عذرخواهی، اعلام بیگناهی شخص در جراید و رسانه های گروهی و یا پرداخت خسارت در موارد خاص را در نظر بگیرد. ب) مفهوم حقوقی اعاده حیثیت به عنوان یک تاسیس حقوقی عبارت است از: برگردانیدن حیثیت سلب شده از محکومین. در این مفهوم منظور از حیثیت ، اهلیت و صلاحیت قانونی است و هدف از اعاده حیثیت بر طرف نمودن محرومیتهاو ممنوعیتهای اعمال شده به محکوم علیه است . در این رابطه نیز قانون مجازات اسلامی ما ساکت است و بعلت اجراء نشدن مقررات اعاده حیثیت مقرر در مواد ۵۷ و ۵۸ قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۵۲، محکومیت مجرمین و آثار ناشی از آنها برای همیشه باقی است بسیاری از آنها پس از گذشت سالها از زمان اجرای مجازات از اشتغال و استخدام در ادارات و سازمانها و نهادهای دولتی و خصوصی محروم هستند و این امر مشکل بزرگی برای صدها هزار نفر از محکومین و خانواده آنها و نهایتا برای دستگاه قضایی کشور شده است که کمترین تالی فاسد آن شیوع تکرار جرم می باشد. لذا به نظر نگارنده بهتر است ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ به گونه ای اصلاح شود که علاوه بر تعیین جرایم دارای مجازتهای تبعی، مدتی نیز برای آنها در نظر گرفته شود تا پس از انقضای آن مدت چنانچه محکوم علیه مجددا مرتکب جرمی نشود به اعاده حیثیت نایل گردد و سابقه محکومیت از سجل کیفری او حذف شود. با این اقدام هم محکومین را تشویق به خودسازی و اصلاح می کنیم و هم اینکه از تخصص و نیروی کار افرادی که اصلاح شده و به راه راست روی آورده اند، استفاده می کنیم، ضمن اینکه از وقوع بسیاری از جرایم نیز پیشگیری می شود