کارکرد استدلال قضایی در دادرسی اداری

کارکرد استدلال قضایی در دادرسی اداری نام مقاله ای است از احمد دیلمی و زهرا بیدار که در شماره چهار دوره پنجاه و یک (زمستان 1400) فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران منتشر شده است.

چکیده

استدلال قضایی فرایندی است که در آن دادرسان به‌هنگام رسیدگی به پرونده‌ها در دادگاه با استفاده از داده‌ها و اطلاعات (آنچه می‌دانند و معلوم است)، به آنچه نمی‌دانند و مجهول است می‌رسند. عبور درست از این فرایند توسط قاضی موجب اتقان آرای صادره از یک سو و پذیرش و اجرای بهتر آرا از سوی دیگر می‌شود. مقالة پیش رو در پی بررسی و تحلیل این پرسش است که آیا استدلال در دادرسی اداری، با توجه به ویژگی‌های آن، از استدلال‌های قضایی در امور مدنی و کیفری متمایز است؟ نتایج این تحقیق که به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام گرفته است، نشان می‌دهد که اگرچه استدلال اداری همان اجزای استدلال در دیگر دادرسی‌ها یعنی تبیین مسئله، کشف واقعه، کشف قاعدۀ حقوقی، تحلیل و استنتاج را دارد، متفاوت بودن دعوای اداری از حیث طرفین، هدف، موضوع و مانند آن، موجب تفاوت نسبی آن با سایر حوزه‌های استدلال قضایی شده است و این تفاوت مستلزم این است که دادرس متخصص در امور اداری، اجرای فرایند این استدلال را در رسیدگی به دعاوی اداری بر عهده گیرد.

کلیدواژه‌ها

• استدلال قضایی
• استقرا
• تفسیر قضایی
• تمثیل
• دادرسی اداری
• قیاس