ماده 301 قانون امور حسبی

ماده 301 قانون امور حسبی: ولی و وصی و قیم هر وارثی که محجور باشد و امین غایب و جنین و کسی که سهم الارث بعضی از ورثه به او منتقل شده است و همچنین موصی له و وصی راجع به، موصی به، در صورتی که وصیت به جزء مشاع از ترکه شده باشد حق درخواست تقسیم دارند.

توضیح واژگان

وصی: شخصی است که در ولایت بر مورد وصیت، نایب موصی می‌گردد.

وصیت: به تملیک مال اعم از عین یا منافع یا اعطای حق تصرف آن برای دیگری بعد از دوران حیات، وصیت گویند.

قیم: به کسی که به سفارش دادستان، برای حمایت از محجور و نگهداری از او و اداره اموال وی تعیین می گردد؛ قیم گویند.

وارث: به کسی می گویند که درصورت برخورداری از شرایط ارث و مبرا بودن از موانع ارث بری، ترکه میت به او انتقال می یابد.

محجور: به کسی که حق تصرف در اموالش را ندارد، محجور گویند.

غایب مفقودالاثر: کسی است که از غیبت او مدت بالنسبه مدیدی گذشته و از او به هیچ وجه خبری نباشد.

جنین: در لغت، به معنی پنهان و یا پوشیده آمده است، در اصطلاح، به معنای پوشانده شده از نظرها است. جنین، متشکل از دو ماده است که یکی از مرد (اسپرم) و دیگری از زن ( اووم یا تخمک) حاصل می شود.

سهم الارث: به نصیب قانونی وارث از ترکه مورث، سهم الارث گویند.

درخواست: به معنای خواهش، مطالبه، تقاضا هم در امور کیفری وجود دارد و هم در امور مدنی، هرچند درخواست در امور مدنی مصادیق بیشتر و کاربرد فراوان‌تری دارد.مفهوم درخواست با دادخواست ارتباط زیادی دارد و تمییز آن‌ها از اهمیت فراوانی برخوردار است، چرا که در مورد درخواست لزومی ندارد که تشریفات خاص دادخواست رعایت گردد.

نکات توضیحی

با توجه به ماده 848 قانون مدنی و ماده 301 قانون امور حسبی، بدین نتیجه می رسیم که ورثه نمی توانند، بدون موافقت موصی له، موصی به را از منقول یا غیر منقول و یا وجه رایج تعیین کرده به نامبرده تسلیم کنند.

رویه های قضایی

در نشست قضایی دادگستری بیرجند در مرداد 88 این سوال طرح شد که فردی بیست راس از صد راس گوسفندان خود را به نفع پسر عمویش وصیت کرده است. زمان فوت پنجاه راس گوسفند دارد: این وصیت تا چند راس گوسفند قابلیت اجرا دارد؟ ب: چنانچه در تعیین موصی به اختلاف باشد، چگونه رفع اختلاف می شود؟ کمیسیون این گونه پاسخ داد: ماده 848 قانون مدنی، در مورد سوال قابلیت استناد ندارد. در عین حال به نظر می رسد آنچه از نظر موصی موضوعیت داشته، موضوع وصیت به تعداد احشام وی بوده است، بنابراین با توجه به این که نامبرده یک پنجم گوسفندان را مد نظر داشته، اعمال مقررات ماده 847 قانون مدنی، مقتضی به نظر می رسد. با این ترتیب نظر اعلامی تایید می شود.