از مصونیت پارلمانی تا نظارت بر رفتار نمایندگان: مقایسه تطبیقی مجلس ایران و پارلمان اروپا

از مصونیت پارلمانی تا نظارت بر رفتار نمایندگان: مقایسه تطبیقی مجلس ایران و پارلمان اروپا نام مقاله ای از سمانه رحمتی فر است که در دوره ده شماره یک فصلنامه علمی حقوق تطبیقی دانشگاه مفید منتشر شده است.

چکیده

هدف این پژوهش، یافتن نقطه تعادل میان مصونیت پارلمانی و نظارت بر رفتار نمایندگان است. در حقوق پارلمانی، نمایندگان از یک‌سو مصونیت دارند و از سوی دیگر، پاسخ­گو هستند. ایجاد تعادل میان مصونیت و نظارت‌پذیری، به تقویت هم­زمان مشروعیت دموکراتیک و تفکیک و استقلال قوا می­انجامد. روش پژوهش نیز مقایسه تطبیقی است و به­این­ترتیب، رویکرد نظام حقوقی ایران به مصونیت و نظارت با نظام حقوقی حاکم بر پارلمان اروپا، مقایسه می­شود. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که در پارلمان اروپا، مصونیت نمایندگان خدشه‌ناپذیر است و در مقابل موضوعات، نظارت رفتاری گسترده و سازوکارهای نظارتی، به­قدر کفایت کارآمد هستند، درحالی­که در ایران، نمایندگان به­صورت معنادار مصونیت ندارند و متقابلاً نهاد نظارت به دلایلی، مانند نبودِ احزاب، عرف­محوری و نقض حاکمیت قانون، عدم شفافیت و فقدان آموزش به­درستی کار نمی­کند. نتیجه پژوهش نشان می­دهد که جمع میان مصونیت و نظارت، در فرضی به اقتدار پارلمان و دموکراسی منجر می­شود که فرهنگ سیاسی به‌وسیله احزاب استخوان­بندی شده باشد و اصول تفکیک قوا، حاکمیت قانون، شفافیت و پاسخ‌گویی به یک اندازه محترم شمرده شوند.

کلیدواژه‌ها

• حقوق پارلمانی
• تعارض منافع
• فساد سیاسی
• شفافیت
• حاکمیت قانون