تاثیر واقع گرایی حقوقی بر کارآمدی مقررات حقوق خانواده در ایران با مطالعه موردی حقوق خانواده فرانسه: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات رساله|عنوان=تاثیر واقع گرایی حقوقی بر کارآمدی مقررات حقوق خانواده در ایران با مطالعه موردی حقوق خانواده فرانسه|رشته تحصیلی=حقوق خصوصی|دانشجو=زکیه نعیمی|استاد راهنمای اول=عبدالهادی وحیدی فردوسی111|مقطع تحصیلی=دکتری|سال دفاع=۱۳۹...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات رساله|عنوان=تاثیر واقع گرایی حقوقی بر کارآمدی مقررات حقوق خانواده در ایران با مطالعه موردی حقوق خانواده فرانسه|رشته تحصیلی=حقوق خصوصی|دانشجو=زکیه نعیمی|استاد راهنمای اول=عبدالهادی وحیدی | {{جعبه اطلاعات رساله|عنوان=تاثیر واقع گرایی حقوقی بر کارآمدی مقررات حقوق خانواده در ایران با مطالعه موردی حقوق خانواده فرانسه|رشته تحصیلی=حقوق خصوصی|دانشجو=زکیه نعیمی|استاد راهنمای اول=عبدالهادی وحیدی فردوسی|استاد راهنمای دوم=سیدمحمدصادق موسوی|استاد مشاور اول=حسین شفیعی فینی|استاد مشاور دوم=رسول رسولی پور|مقطع تحصیلی=دکتری|سال دفاع=۱۳۹۸|دانشگاه=دانشگاه خوارزمی}} | ||
'''تاثیر واقع گرایی حقوقی بر کارآمدی مقررات حقوق خانواده در ایران با مطالعه موردی حقوق خانواده فرانسه''' عنوان رساله ای است که توسط [[زکیه نعیمی]]، با راهنمایی [[عبدالهادی وحیدی فردوسی]] | '''تاثیر واقع گرایی حقوقی بر کارآمدی مقررات حقوق خانواده در ایران با مطالعه موردی حقوق خانواده فرانسه''' عنوان رساله ای است که توسط [[زکیه نعیمی]]، با راهنمایی [[عبدالهادی وحیدی فردوسی]] و [[سیدمحمدصادق موسوی]] و با مشاوره [[حسین شفیعی فینی]] و [[رسول رسولی پور]] در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه خوارزمی دفاع گردید. | ||
==چکیده== | ==چکیده== | ||
حقوق خانواده، عرصه ای است که از تلفیق دنیای حقوق با یکی از مهم ترین عناصر زندگی اجتماعی، یعنی خانواده، پدید می آید و در پی انتظام بخشی به روابط خانوادگی افراد در جامعه است. لذا کارآمدی مقررات حقوق خانواده، منوط به میزان حصول نتیجه مورد نظر، یعنی نیل به روابطی منطقی نظام مند در حوزه خانواده است. در این پژوهش تلاش شده است تا از رهگذر مطالعه تجربه قانونگذاری و فرآیند ایجاد نظام حقوقی مدرن در ایران، دریابیم که در حال حاضر حقوق خانواده ایران از منظر کارآمدی در چه جایگاهی قرار دارد و چگونه می توان این کارآمدی را افزایش داد. قانونگذار در تدوین مقررات حقوق خانواده، به نقش واقعیت های اجتماعی و تحولات آن، کمتر توجه داشته و در نتیجه در حال حاضر، کنش و واکنش مناسب و متناسبی میان نظام اجتماعی خانواده و نظام حقوقی حاکم بر آن وجود ندارد که این امر علاوه بر کاستن از اثرگذاری قانون، از کارآمدی حقوق خانواده نیز کاسته است و در حال حاضر نظام حقوقی، نقش خود را در انتظام بخشی به روابط خانوادگی، به خوبی ایفا نمی کند. حتی گاه برخی از مقررات به ابزاری برای بر هم ریختن نظم طبیعی و سیال زندگی خانوادگی، تبدیل شده اند. از این رو می توان گفت که اتخاذ رویکردی واقع گرایانه در مرحله وضع قانون، و توجه به جریان واقعی و طبیعی خانواده در جامعه، می تواند تا حدود زیادی، این نقصان را برطرف سازد. بدین منظور می توانیم با استعانت از "روش مطالعه و پژوهش تجربی در حقوق"، که علم حقوق را به مثابه ی علمی تجربه پذیر، درک و مطالعه می کند، داده های اولیه ی تصویب قوانینی کارآمد را به دست آوریم. پس از تحصیل این داده ها، با استفاده از انطباق آن ها با ضروریات نظام ارزشی و اصول کلی حقوقی، می توانیم به تصویب قوانینی با رویکرد واقع گرایانه در حوزه حقوق خانواده، دست یابیم. | حقوق خانواده، عرصه ای است که از تلفیق دنیای حقوق با یکی از مهم ترین عناصر زندگی اجتماعی، یعنی خانواده، پدید می آید و در پی انتظام بخشی به روابط خانوادگی افراد در جامعه است. لذا کارآمدی مقررات حقوق خانواده، منوط به میزان حصول نتیجه مورد نظر، یعنی نیل به روابطی منطقی نظام مند در حوزه خانواده است. در این پژوهش تلاش شده است تا از رهگذر مطالعه تجربه قانونگذاری و فرآیند ایجاد نظام حقوقی مدرن در ایران، دریابیم که در حال حاضر حقوق خانواده ایران از منظر کارآمدی در چه جایگاهی قرار دارد و چگونه می توان این کارآمدی را افزایش داد. قانونگذار در تدوین مقررات حقوق خانواده، به نقش واقعیت های اجتماعی و تحولات آن، کمتر توجه داشته و در نتیجه در حال حاضر، کنش و واکنش مناسب و متناسبی میان نظام اجتماعی خانواده و نظام حقوقی حاکم بر آن وجود ندارد که این امر علاوه بر کاستن از اثرگذاری قانون، از کارآمدی حقوق خانواده نیز کاسته است و در حال حاضر نظام حقوقی، نقش خود را در انتظام بخشی به روابط خانوادگی، به خوبی ایفا نمی کند. حتی گاه برخی از مقررات به ابزاری برای بر هم ریختن نظم طبیعی و سیال زندگی خانوادگی، تبدیل شده اند. از این رو می توان گفت که اتخاذ رویکردی واقع گرایانه در مرحله وضع قانون، و توجه به جریان واقعی و طبیعی خانواده در جامعه، می تواند تا حدود زیادی، این نقصان را برطرف سازد. بدین منظور می توانیم با استعانت از "روش مطالعه و پژوهش تجربی در حقوق"، که علم حقوق را به مثابه ی علمی تجربه پذیر، درک و مطالعه می کند، داده های اولیه ی تصویب قوانینی کارآمد را به دست آوریم. پس از تحصیل این داده ها، با استفاده از انطباق آن ها با ضروریات نظام ارزشی و اصول کلی حقوقی، می توانیم به تصویب قوانینی با رویکرد واقع گرایانه در حوزه حقوق خانواده، دست یابیم. | ||
نسخهٔ ۱۹ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۳۶
 | |
| عنوان | تاثیر واقع گرایی حقوقی بر کارآمدی مقررات حقوق خانواده در ایران با مطالعه موردی حقوق خانواده فرانسه |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | زکیه نعیمی |
| استاد راهنما | عبدالهادی وحیدی فردوسی، سیدمحمدصادق موسوی |
| استاد مشاور | حسین شفیعی فینی، رسول رسولی پور |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۸ |
| دانشگاه | دانشگاه خوارزمی |
تاثیر واقع گرایی حقوقی بر کارآمدی مقررات حقوق خانواده در ایران با مطالعه موردی حقوق خانواده فرانسه عنوان رساله ای است که توسط زکیه نعیمی، با راهنمایی عبدالهادی وحیدی فردوسی و سیدمحمدصادق موسوی و با مشاوره حسین شفیعی فینی و رسول رسولی پور در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه خوارزمی دفاع گردید.
چکیده
حقوق خانواده، عرصه ای است که از تلفیق دنیای حقوق با یکی از مهم ترین عناصر زندگی اجتماعی، یعنی خانواده، پدید می آید و در پی انتظام بخشی به روابط خانوادگی افراد در جامعه است. لذا کارآمدی مقررات حقوق خانواده، منوط به میزان حصول نتیجه مورد نظر، یعنی نیل به روابطی منطقی نظام مند در حوزه خانواده است. در این پژوهش تلاش شده است تا از رهگذر مطالعه تجربه قانونگذاری و فرآیند ایجاد نظام حقوقی مدرن در ایران، دریابیم که در حال حاضر حقوق خانواده ایران از منظر کارآمدی در چه جایگاهی قرار دارد و چگونه می توان این کارآمدی را افزایش داد. قانونگذار در تدوین مقررات حقوق خانواده، به نقش واقعیت های اجتماعی و تحولات آن، کمتر توجه داشته و در نتیجه در حال حاضر، کنش و واکنش مناسب و متناسبی میان نظام اجتماعی خانواده و نظام حقوقی حاکم بر آن وجود ندارد که این امر علاوه بر کاستن از اثرگذاری قانون، از کارآمدی حقوق خانواده نیز کاسته است و در حال حاضر نظام حقوقی، نقش خود را در انتظام بخشی به روابط خانوادگی، به خوبی ایفا نمی کند. حتی گاه برخی از مقررات به ابزاری برای بر هم ریختن نظم طبیعی و سیال زندگی خانوادگی، تبدیل شده اند. از این رو می توان گفت که اتخاذ رویکردی واقع گرایانه در مرحله وضع قانون، و توجه به جریان واقعی و طبیعی خانواده در جامعه، می تواند تا حدود زیادی، این نقصان را برطرف سازد. بدین منظور می توانیم با استعانت از "روش مطالعه و پژوهش تجربی در حقوق"، که علم حقوق را به مثابه ی علمی تجربه پذیر، درک و مطالعه می کند، داده های اولیه ی تصویب قوانینی کارآمد را به دست آوریم. پس از تحصیل این داده ها، با استفاده از انطباق آن ها با ضروریات نظام ارزشی و اصول کلی حقوقی، می توانیم به تصویب قوانینی با رویکرد واقع گرایانه در حوزه حقوق خانواده، دست یابیم.
ساختار فهرست رساله
فهرست مطالب عنوان شماره صفحه مقدمه ..............................................................................................................................................................
بخش اول– حقوق خانواده و سیر تحول آن در نظام حقوقی ایران ........................................
فصل اول– حقوق خانواده ..................................................................................................................................
مبحث اول– خانواده ..........................................................................................................................................
گفتار اول– مفهوم و گستره خانواده ...................................................................................................................
گفتار دوم– تولد و پایان رابطه خانوادگی ...........................................................................................................
بند اول – رابطه سببی .........................................................................................................................................
بند دوم– رابطه نسبی ...........................................................................................................................................
بند سوم– مولدهای نوین روابط خانوادگی ...........................................................................................................
بند چهارم– گسستن روابط خانوادگی .................................................................................................................
مبحث دوم– نسبت خانواده با حقوق ....................................................................................................................
گفتار اول– خانواده در تقسیم بندی حقوقی ........................................................................................................
گفتار دوم– محدوده دخالت حقوق در خانواده ..................................................................................................
مبحث سوم– موضوع و هدف حقوق خانواده ......................................................................................................
گفتار اول– موضوع حقوق خانواده ....................................................................................................................
گفتار دوم– هدف حقوق خانواده ......................................................................................................................
فصل دوم– سیر تدوین حقوق خانواده در ایران ...................................................................................................
مبحث اول– ترتیب و مبنای وضع قوانین در حوزه حقوق خانواده .......................................................................
گفتار اول– ترتیب وضع قوانین در حوزه حقوق خانواده .....................................................................................
گفتار دوم– مبنای قواعد حقوقی در حوزه حقوق خانواده ...................................................................................
مبحث دوم– نقش عناصر واقع گرایانه در منابع نظام حقوق خانواده در ایران ........................................................
گفتار اول– نقش عناصر واقع گرایانه در استنباط احکام شرعی ....................................................../....................
بند اول– شیوه استنباط احکام شرعی .................................................................................................................
بند دوم– جایگاه واقعیات در استنباط احکام شرعی ...........................................................................................
الف– تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام ....................................................................................................
ب– فتاوی فقها و بازتاب آن در قانون و رویه قضایی .........................................................................................
گفتار دوم– نقش عناصر واقع گرایانه در تدوین قانون .......................................................................................
گفتار سوم– نقش عناصر واقع گرایانه در تثبیت رویه قضایی .............................................................................
بند اول– رویه قضایی حاکم بر دادگاه ها .........................................................................................................
الف– مصلحت ..............................................................................................................................................
ب– عرف .....................................................................................................................................................
بند دوم– آراء وحدت رویه قضایی صادره از هیات عمومی دیوان عالی کشور ...............................................
گفتار چهارم– نقش عناصر واقع گرایانه در شکل گیری عرف ...........................................................................
بخش دوم– تحلیل نظام حقوق خانواده در ایران و بایسته های افزایش کارآمدی آن ...........
فصل اول– مبانی نظری و چهارچوب تحلیلی .................................................................................................
مبحث اول– کارآمدی ..................................................................................................................../.............
مبحث دوم– واقع گرایی در حقوق ................................................................................................................
گفتار اول– واقع گرایی در حقوق و معانی و مکاتب مختلف آن ....................................................................
بند اول– واقع گرایی حقوقی اسکاندیناوی .....................................................................................................
بند دوم– واقع گرایی حقوقی آمریکایی ........................................................................................................
گفتار دوم– جریانات فکری منبعث از واقع گرایی در حقوق ........................................................................
بند اول– فلسفه حقوق؛ پوزیتیویسم حقوقی ..................................................................................................
الف– نظریه فرمان آستین ...........................................................................................................................
ب– نظریه حقوق ناب کلسن ....................................................................................................................
ج–هارت و قاعده شناسایی .......................................................................................................................
بند دوم– واقع گرایی در جامعه شناسی حقوقی .............................................................................................
الف– جایگاه جامعه شناسی حقوقی در مطالعات حقوق ...............................................................................
ب– روش شناسی علم جامعه شناسی حقوقی ...............................................................................................
بند سوم– پژوهش تجربی در حقوق ...........................................................................................................
گفتار سوم– واقع گرایی در پژوهش حاضر .................................................................................................
فصل دوم– بایسته های افزایش کارآمدی نظام حقوق خانواده از رهگذر واقع گرایی ..................................
مبحث اول– نقد و بررسی حقوق خانواده ایران از منظر کارآمدی و واقع گرایی ........................................
گفتار اول– لحاظ واقعیت های اجتماعی در پروسه قانونگذاری ..................................................................
گفتار دوم– لزوم واقع گرایی و پیش بینی پذیری رویه قضایی ....................................................................
گفتار سوم– نقد سیاست های قانونگذاری ................................................................................................
مبحث دوم– افزایش کارآمدی حقوق خانواده ایران با توسل به واقع گرایی در حقوق ................................
گفتار اول– تاریخچه ی ظهور و جریانات مطالعات تجربی ..........................................................................
گفتار دوم– روش شناسی مطالعات تجربی در حقوق ...................................................................................
بند اول– پژوهش های کمی .......................................................................................................................
الف– طراحی پژوهش ................................................................................................................................
ب– جمع آوری اطلاعات و کدگذاری (تعریف) داده ها .............................................................................
ج– تحلیل داده ها .......................................................................................................................................
د– ارایه نتایج تحقیق ..................................................................................................................................
بند دوم– پژوهش های کیفی .......................................................................................................................
الف– طراحی پژوهش های کیفی...............................................................................................................
ب– روش های جمع آوری و تولید داده های کیفی .......................................................................................
۱– مصاحبه های فردی یا گروهی ................................................................................................................
۲– مشاهده به عنوان شخص ثالث و مشاهده درون گروهی ..........................................................................
۳– تحلیل اسناد کیفی و توصیفی ................................................................................................................
۴– مطالعه موردی ......................................................................................................................................
ج– تحلیل داده ها و مفهوم بخشی به یافته های پژوهش های کیفی .................................................................
۱– تحلیل محتوایی کلاسیک .....................................................................................................................
۲– تحلیل گفتمان .......................................................................................................................................
۳– تیوری داده بنیاد ....................................................................................................................................
مبحث سوم– کاربرد پژوهش های تجربی در نظام حقوق خانواده در ایران .................................................
گفتار اول– چگونگی اثرگذاری پژوهش تجربی حقوق بر تحقق واقع گرایی در حقوق خانواده .................
گفتار دوم– نمونه ای از تحول حقوق خانواده در سایه واقع گرایی در نظام حقوقی فرانسه ...........................
بند اول– پیش زمینه اجتماعی ق.م.ز.م ......................................................................................................
بند دوم– روند تصویب قانون ۱۹۹۹ .........................................................................................................
بند سوم– پایش عملکردنهاد ق.م.ز.م پس از تصویب قانون ......................................................................
نتیجه گیری و پیشنهادها ...........................................................................................................................
فهرست منابع ...........................................................................................................................................
پیوست .....................................................................................................................................................
چکیده به زبان انگلیسی ...........................................................................................................................
کلیدواژه ها
- حقوق خانواده
- کارآمدی
- واقع گرایی حقوقی
- تاریخ حقوق
- مطالعه تجربی حقوق