ماده ۵۶۳ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

هر کس به اراضی و تپه ‌ها و اماکن تاریخی و مذهبی که به ثبت آثار ملی رسیده و مالک خصوصی نداشته باشد تجاوز کند به شش ماه تا ‌دو سال حبس محکوم میشود مشروط بر آنکه سازمان میراث فرهنگی کشور قبلاً حدود مشخصات این قبیل اماکن و مناطق را در محل تعیین و‌ علامت‌ گذاری کرده باشد.

پیشینه

سابقا در بند 6 ماده 127 مکرر قانون مجازات عمومی الحاقی 1347 قانونگذار تجاوز به آثار اماکن تاریخی را جرم انگاری نموده بود. با این تفاوت که در ماده مذکور به جای سازمان میراث فرهنگی، وزارت فرهنگ و هنر تعیین و علامتگذاری این مناطق را عهده دار شده بود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

عنصر مادی این جرم شامل تجاوز به اماکن تاریخی است بدین نحو که به عنوان مثال مرتکب در محل این آٍثار به درختکاری، مرزبندی و این قبیل فعالیت ها اقدام نماید. همانگونه که از متن ماده بر می آید تحقق این جرم منوط به احراز سه شرط است: 1- اماکن تاریخی به ثبت آثار ملی رسیده باشند؛ 2-مالک خصوصی نداشته باشند؛ 3-حدود مشخصات این اماکن و مناطق توسط سازمان میراث فرهنگی تعیین و‌ علامت‌ گذاری شده باشد. بنابراین اگر مالک خصوصی به این اماکن تجاوز نماید تحت این عنوان قابل تعقیب نیست ولی حسب مورد میتواند به تخریب آثار فرهنگی، تصرف عدوانی و ... محکوم شود.

انتقادات

همانطور که ذکر شد قانونگذار در انتهای ماده تحقق این جرم را منوط به این دانسته که مشخصات این اماکن و مناطق قبلا توسط سازمان میراث فرهنگی تعیین و‌ علامت‌ گذاری شده باشد. حال آنکه میتوانست به جای ذکر این شرط، علم مرتکب به ثبت ملی بودن این آثار را شرط تحقق جرم قلمداد میکرد.

همچنین ذکر این شرط که مرتکب نباید مالک خصوصی ملک باشد منطقی به نظر نمیرسد. چرا که آثار ملی جزء اموال عمومی و متعلق به همه مردم هستند. بهتر بود در این ماده نیز همان رویه ماده 569 اتخاذ میشد تا حمایت بیشتری از این آثار صورت گیرد.