ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را‌صریحاً نسبت دهد یا آن‌ها را منتشر نماید که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می ‌شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید جز در مواردی که‌ موجب حد است به جزای نقدی درجه شش محکوم خواهد شد.

تبصره - در مواردی که نشر آن امر اشاعه فحشا محسوب گردد هر چند بتواند صحت اسناد را ثابت نماید مرتکب به مجازات مذکور محکوم خواهد شد.

پیشینه

قانونگذار سابقا در ماده 269 قانون مجازات عمومی مصوب 1304 جرم افترا را ذکر کرده بود. طبق این ماده افترا صرفا از طریق اوراق چاپی یا خطی، انتشار اعلان یا اوراق مزبور و نطق در جوامع قابل تحقق بود. فلذا ارتکاب جرم به وسیله رادیو یا تلویزیون خارج از شمول ماده قرار میگرفت.

در ماده 140 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1362 نیز جرم افترا با ایراد فوق همراه بود که خوشبختانه در قانون تعزیرات سال 1375 با ذکر عبارت «یا به هر وسیله دیگر» این ایراد مرتفع شده است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در این ماده قانونگذار جرم افترا را بیان میکند که عبارت است از نسبت دادن صریح ارتکاب جرم به دیگری به نحوی که قادر به اثبات صحت آن نباشد. عنصر مادی این جرم میتواند به دو صورت باشد: 1- انتساب جرم به دیگری 2- انتشار جرم انتسابی. همچنین برای تحقق این جرم لازم است عمل انتسابی لزوما دارای عنوان مجرمانه باشد ولی میزان مجازات آن اهمیتی ندارد. البته برخی دیگر معتقدند چنین تفسیری با روح قانون سازگاری ندارد و انتساب جرائم سبک باید خارج از شمول ماده قرار گیرند. گفتنی است که اگر مفتری بتواند ارتکاب رفتار مجرمانه توسط شخص را اثبات کند از مجازات بری میشود مگر در جرائمی که نشر آن اشاعه فحشا تلقی میشود که در حر حال مفتری به مجازات این ماده محکوم خواهد شد.

انتقادات

بهتر بود قانونگذار برای تضییق دایره شمول این ماده، ویژگی هایی را برای جرم انتسابی ذکر میکرد به نحوی که انتساب جرائم سبکی مانند جرائم راهنمایی رانندگی خارج از شمول ماده قرار میگرفت. این رویه با رویکرد قانونگذار در قانون مجازات عمومی نیز مطابق است.