دیه لب

مواد ۶۰۷ تا ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ در خصوص دیه لب می‌باشد.

دیه از بین بردن لب

در قانون

ماده ۶۰۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، برای از بین بردن دو لب، دیه کامل پیش‌بینی کرده‌است. گروهی معتقدند مقصود از دیه کامل در این ماده، دیه هر یک از مرد یا زن به تناسب جنسیت مجنی علیه است.

دیه لب بالا را نصف دیه نفس دانسته‌اند، گروهی نیز دیه لب پایین را معادل دو سوم دیه نفس دانسته‌اند. بر اساس ماده فوق، از میان بردن هر لب موجب دیه ای معادل پنجاه نفر شتر می‌باشد.

در فقه

مستند شرعی این ماده را روایاتی از ائمه معصومین (ع) دانسته‌اند. برخی نیز بر اساس روایتی از امام صادق (ع)، دیه لب بالا را نصف دیه کامل و دیه لب پایین را دو سوم دیه کامل دانسته‌اند.

با وجود اجماع فقهای امامیه در خصوص کامل بودن دیه دو لب، اما در باب میزان دیه لب بالا و پایین به‌طور جداگانه اختلاف نظر وجود دارد. در این خصوص، ضمن پذیرش دیه کامل دو لب، میان فقها نظرات مختلفی در باب دیه هر یک از لب‌های بالا و پایین مطرح شده‌است:

۱- لب پایین، دو سوم دیه و لب بالا، یک سوم دیه کامل دارد.

۲- دیه لب پایین، ششصد دینار و لب بالا، چهارصد دینار است.

۳- دیه لب بالا، نصف دیه و دیه لب پایین، دو سوم دیه کامل است.

۴- گروهی نیز معتقدند احتیاط در این است که برای لب پایین شصت دینار پرداخت شود، اما این نظر چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد، در واقع این احتیاط را نوعی احتیاط مستحب دانسته‌اند و بر حسب ظاهر، لزومی بر آن نیست.

گروهی از فقها معتقدند شکافته شدن لب موجب آرش است.

در میان فقهای سنی نیز این دیدگاه وجود دارد که ملاک قاعده در این موارد «تفویت منفعت» است، لذا میزان دیه را نیز باید وابسته به میزان منفعت یا زیبایی دانست که از دست رفته‌است، بنابراین اگر دو بخش از یک عضو در میزان زیبایی یا منفعت یکسان نباشند، دیه آن‌ها نیز متفاوت خواهد بود.

جنایت موجب جمع شدن لب

در قانون

برای این جنایت در ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، آرش تعیین شده‌است. این ماده از مصادیق حالتی است که تعیین آرش به نظر حاکم واگذار شده‌است.

جمع شدن لب و سست شدن آن، با هم تفاوت دارد: در جمع شدن، لب‌ها همچنان قادر به حرکت هستند، اما در سست شدن لب، توانایی حرکت از بین می‌رود. برخی بیان نموده‌اند که اگر جنایتی موجب جمع شدن تمام لب‌ها شود، باید آرش تعیین شده توسط حاکم پرداخت شود، اما اگر تنها بخشی از لب جمع شود، گروهی معتقدند باید فقط بخشی از این آرش پرداخت گردد. لازم است ذکر شود که اگر جنایتی باعث جمع شدن بخشی از لب گردد یا دندان‌ها را نیز آشکار نکند، به نظر می‌رسد با توجه به عموم و اطلاق ماده، باید قائل به پرداخت آرش بود، اما گروهی دیگر در خصوص لزوم پرداخت دیه یا آرش در فرضی که دندان‌ها در اثر جمع شدن لب‌ها پوشش داده نشوند، اختلاف نظر دارند.

در فقه

به نظر برخی از فقها در جمع شدن لب‌ها، باید دیه توسط حاکم تعیین شود، اما در این خصوص میان فقها، سه نظر دیگر نیز دیده می‌شود:

۱- خشک شدن و بی‌حس شدن لب به همراه نمایان شدن دندانها موجب دیه کامل است، چرا که این امر به منزله اتلاف منفعت و نیز از میان رفتن زیبایی چهره است، این نظر را گروهی دارای اشکال دانسته و اظهر را ثبوت آرش بیان نموده‌اند.

۲- جمع شدن لب‌ها به نحوی که روی دندان‌ها را نپوشاند و بی‌حس نیز نشود، موجب آرش است.

۳- جمع شدن لب‌ها اگر به همراه سست شدن باشد، موجب دو ثلث دیه کامل که همان دیه عضو فلج است می‌شود.

گروهی از فقها معتقدند اگر جنایت منجر به جمع شدن بخشی از لب‌ها شود ولی منافع را باقی بگذارد، باید دیه توسط حاکم تعیین گردد. همچنین برخی از فقها بیان داشته‌اند که جنایتی که موجب سست شدن دو لب شود، موجب دو سوم دیه کامل و جنایتی که سبب در هم کشیده شدن دو لب شود نیز موجب آرش است.

دیه فلج کردن لب و دیه قطع لب فلج

پیشینه

در گذشته ماده ۳۹۳ قانون مجازات اسلامی (مصوب ۱۳۷۰)، در این خصوص وضع شده بود.

در قانون

دیه جنایت موجب سست و فلج شدن هر یک از لب‌ها و همچنین دیه قطع لب‌های فلج در ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲) تعیین شده‌است.

برخی از حقوقدانان بیان نموده‌اند که سست شدن لب‌ها موجب دو ثلث دیه است، چرا که این امر به منزله از بین بردن احساس لب‌ها و در واقع فلج کردن آن‌ها می‌باشد، اما سست شدن یکی از لب‌های بالا یا پایین موجب دو سوم دیه همان لب یعنی دو سوم نصف دیه است. همچنین اگر بخشی از دیه به‌طور کامل فلج یا سست شود، میزان دیه با نسبت دیه کل آن که ثلث دیه است، پرداخت می‌شود. بر این اساس صدمه ای که منجر به سست شدن لب‌ها می‌شود را موجب دیه ای معادل ۶۶ نفر شتر دانسته‌اند. گروهی نیز در خصوص سست شدن لب‌ها معتقد به پرداخت دیه کامل هستند.

دو سوم دیه کامل را برابر با ۶۶۶/۶۶ دینار دانسته‌اند.

در فقه

این حکم را منطبق با نظر مشهور فقها دانسته‌اند که منطبق بر قاعده کلی مبنی بر لزوم پرداخت دو سوم دیه عضو در فرض فلج شدن آن عضو است، لذا چنانچه به موجب جنایت وارده بر لب‌ها، اعصاب آن‌ها دچار آسیب شده و سست شود، احتیاط آن است که دو سوم دیه پرداخت گردد، همچنین قطع لب فلج نیز موجب پرداخت ثلث دیه می‌شود. اما گروهی از فقها معتقدند فلج شدن لب‌ها از آن جایی که موجب از بین رفتن منافع آن‌ها است، موجب دیه کامل می‌باشد، این نظر بیشتر منطبق با دیدگاه فقهای قدیمی تر است.

دیه شکافتن لب

پیشینه

در گذشته ماده ۳۹۵ قانون مجازات اسلامی (مصوب ۱۳۷۰)، در این خصوص وضع شده بود.

در قانون

در حال حاضر، در ماده ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، به حکم شکافتن لب‌ها در دو فرض بهبودی و عدم بهبودی تصریح شده‌است، این ماده در خصوص شکافتن لب‌ها وضع شده‌است و با بریدن آن‌ها متفاوت است. بر اساس این ماده، چنانچه شکافتن لب، موجب نمایان شدن تمام یا بخشی از دندان‌ها شود، موجب ثلث دیه کامل است و اگر همین جراحت بهبود یابد، یک پنجم دیه را موجب می‌شود، لذا شکافتن هر دو لب، موجب یک سوم دیه کامل و شکافتن یک لب و نمایان شدن دندان‌ها، موجب یک سوم دیه یک لب خواهد بود. گروهی معتقدند نمایان شدن دندان‌ها در این ماده، موضوعیت نداشته و تنها از باب غلبه بیان شده‌است. ثلث دیه کامل را معادل ۳۳۳/۳۳ دینار و خمس آن را معادل ۲۰۰ دینار دانسته‌اند، به عبارت دیگر شکافتن یک لب، موجب سی و سه نفر شتر به عنوان دیه می‌شود.

در فقه

مستند فقهی این حکم را روایتی از امام علی (ع) دانسته‌اند، گروهی نیز در این خصوص به روایت ظریف استناد کرده‌اند که بر اساس آن اگر لب بالایی پاره و دندان‌ها نمایان شده و پس از آن زخم درمان شود، دیه زخم و حکومت دندان معادل خمس دیه لب بوده و در فرض پارگی لب و درمان آن به همراه عیب و نقص، دیه آن معادل یکصد و شصت دینار و دو سوم دینار

می‌باشد.

برخی از فقها بیان نموده‌اند که اگر جانی هر دو لب کسی را پاره کند و در اثر این عمل دندان‌های مجنی علیه ظاهر شوند، باید ثلث دیه را پرداخت نماید، در فرض بهبودی یافتن جراحت نیز باید خمس دیه پرداخت گردد، همچنین دیه پاره شدن هر لب را ثلث و در فرض بهبودی، خمس دیه آن لب دانسته‌اند.

در رویه قضایی

به موجب رأی وحدت رویه صادره از شعبه ۱۱ دیوان عالی کشور به تاریخ ۶۹/۱۲/۱۸، دیه پارگی لب فوقانی، معادل دو صدم دیه کامله است.