تحقیقات مقدماتی

تحقیقات مقدماتی، مجموعه اقدامات قانونی است که از سوی بازپرس یا دیگر مقامات قضائی، برای حفظ آثار و علائم و جمع‌آوری ادله وقوع جرم، شناسایی، یافتن و جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم انجام می‌شود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

تحقیقات مقدماتی، ۳ گروه از اعمال قضایی را شامل می‌شود. ۱-جمع‌آوری دلایل، ۲-جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم و ۳-اظهارنظر در مورد مجرم بودن یا نبودن فرد مورد تعقیب. در مرحله جمع‌آوری دلایل، قاضی تحقیق با توجه به آزادی دلیل، در قلمرو امور جزایی نباید از هیچ دلیل و قرینه ای که به نفع یا ضرر متهم باشد، چشم پوشی کند و باید کلیه قرائن و امارات را ارزیابی کند. در این باره برای جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم، از قرار تأمین کیفری استفاده می‌شود.گفتنی است مرحله جمع‌آوری اطلاعات با مرحله تحقیقات مقدماتی تفاوت دارد و قبل از آن صورت می‌گیرد. جمع‌آوری اطلاعات معمولاً توسط ضابطان دادگستری و در جرایم غیرمشهود انجام می‌شود.همین‌طور مهمترین قواعد و ترتیبات مربوط به تحقیقات مقدماتی، عبارتند از:کتبی بودن، سری بودن، غیرتدافعی بودن و سریع بودن این تحقیقات و… همچنین علاوه بر غیرعلنی بودن، از دیگر ویژگی‌های تحقیقات مقدماتی، محرمانه بودن آن است. در شکل سنتی نظام دادرسی تفتیشی، تحقیقات حتی نسبت به خود متهم نیز جنبه محرمانه داشت.درواقع هر مقام رسمی یا دولتی که در تحقیقات مقدماتی شرکت کند، مکلف به حفظ اسرار آن است. همان‌طور که کارشناسان نیز مکلف به حفظ اسرار حرفه ای خود هستند.نقض این تکلیف و افشای اسرار، جرم تلقی می‌شود و ضمانت اجرای کیفری دارد. گفتنی است قسمت آخر این ماده، کیفر این جرم را، مجازات مذکور در ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی تعزیرات عنوان کرده‌است. ضمناً هدف از مرحله تحقیقات مقدماتی، اظهارنظر درمورد دلایل اتهام و آماده‌سازی پرونده برای مرحله دادرسی است.

شایان ذکر است که یکی از اصول حاکم بر تحقیقات مقدماتی، اصل آزادی قاضی تحقیق در انتخاب شیوه تحقیقات است و قاضی تحقیق اختیار دارد که هر شیوه ای را که برای کشف حقیقت لازم است، انجام دهد.

تحقیقات مقدماتی در تخلفات مسئولان کشوری

انجام تحقیقات مقدماتی در مواردی که تعقیب و رسیدگی به تخلفات مسئولان کشوری در صلاحیت دیوان عالی کشور باشد، بر عهده دادسرای دیوان عالی کشور است.

مواد مرتبط

ماده ۲۹۱ قانون آیین دادرسی کیفری