مسئولیت ترتیبی

مسئولیت ترتیبی نام مقاله ای از صادق شریعتی نسب بوده که در شماره اول (بهار 1401) فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی منتشر شده است.

چکیده

گاهی در قوانین با مسئولیت‏ هایی روبه‏ رو می ‏شویم که به‏ ترتیب و در چند مرحله، بر عهدة اشخاص متفاوتی قرار می‏ گیرد و در هر مرحله، طلب بستانکار باید از دارایی جداگانه ‏ای دریافت شود. اما اگر این دارایی وجود نداشت یا کافی نبود، بستانکار می‏ تواند به ردیف بعدی مراجعه کند. بنابراین، ذمه‏ ها به‏ ترتیب و به ‏نحو بدلی، یکدیگر را پوشش می‏ دهند. سلسله‏ مراتبی که در پرداخت نفقة اقارب می ‏بینیم، همچنین ترتیب مسئولیت عاقله و جانی و بیت ‏المال در پرداخت دیه، نمونه ‏های آشنای چنین مسئولیتی هستند. هدف این مقاله، مطالعة این قسم مسئولیت به‏ عنوان نهادی مستقل و اصیل در حقوق ایران است. روش مطالعه بر مبنای استقرا از احکام پراکندة قانونی و سپس تحلیل و قیاس آنها با موارد مشابه است. با گردآوری مصادیق مسئولیت ترتیبی در حقوق ایران، می‏توان مفهوم و ارکان آن را شناخت و برای آن قواعدی عمومی پایه ‏ریزی کرد. این ارکان عبارت‌اند از: ترتب، وحدت دین، و تعدد دارایی. همچنین در زمینة هدف مسئولیت، رابطة مسئولان و گسترة مسئولیت، می‏ توان قاعدة عمومی این مسئولیت را استخراج کرد.

کلیدواژه ها

• پوشش
• ترتب
• ترتیب
• تعهد
• دین
• سلسله‏ مراتب
• مرتبه
• مرحله
• مسئولیت

مواد مرتبط

• ماده 723 قانون مدنی
• ماده 7 قانون مسئولیت مدنی
• ماده 1198 قانون مدنی
• ماده 28 قانون حمایت از مولفان و مصنفان و هنرمندان
• ماده 208 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت
• ماده 143 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت
• ماده 470 قانون مجازات اسلامی