عده وفات: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
[[رده:اصطلاحات حقوق مدنی]] | [[رده:اصطلاحات حقوق مدنی]] | ||
[[رده:اصطلاحات قانون مدنی]] | [[رده:اصطلاحات قانون مدنی]] | ||
مدتی را که [[زوجه|زن]]، پس از [[فوت]] [[زوج|شوهر]]، نمی‌تواند [[نکاح|ازدواج]] نماید، '''عده وفات''' گویند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=احوال شخصیه اهل سنت (نکاح در مذهب شافعی و حنفی)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4630500|صفحه=|نام۱=محمدهادی|نام خانوادگی۱=صادقی|چاپ=1}}</ref> در [[قانون مدنی ایران|قانون مدنی]]، عدهٔ وفات چه در [[نکاح دائم]] و چه در [[نکاح منقطع]]، چهار ماه و ده روز است مگر این که | مدتی را که [[زوجه|زن]]، پس از [[فوت]] [[زوج|شوهر]]، نمی‌تواند [[نکاح|ازدواج]] نماید، '''عده وفات''' گویند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=احوال شخصیه اهل سنت (نکاح در مذهب شافعی و حنفی)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4630500|صفحه=|نام۱=محمدهادی|نام خانوادگی۱=صادقی|چاپ=1}}</ref> در [[قانون مدنی ایران|قانون مدنی]]، عدهٔ وفات چه در [[نکاح دائم]] و چه در [[نکاح منقطع]]، چهار ماه و ده روز است مگر این که زن [[حامل]] باشد که در این صورت عدهٔ وفات تا موقع [[وضع حمل]] است مشروط بر این که فاصلهٔ بین فوت شوهر و وضع حمل از چهار ماه و ده روز بیشتر باشد والا مدت عده همان چهار ماه و ده روز خواهد بود.<ref>[[ماده ۱۱۵۴ قانون مدنی]]</ref> | ||
== مواد مرتبط == | == مواد مرتبط == | ||
* [[ماده ۱۱۱۰ قانون مدنی]] | |||
* [[ماده ۱۱۵۴ قانون مدنی]] | * [[ماده ۱۱۵۴ قانون مدنی]] | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۸: | ||
مقاله اصلی:"[[عده زوجه غایب مفقودالاثر]]" | مقاله اصلی:"[[عده زوجه غایب مفقودالاثر]]" | ||
زنی که شوهر او [[غایب مفقودالاثر]] بوده و [[حاکم]] او را [[طلاق]] داده باشد باید از تاریخ طلاق '''عده وفات''' نگاه دارد،<ref>[[ماده ۱۱۵۶ قانون مدنی]]</ref> چنانچه زوجه غایب مفقودالاثر، پس از صدور [[حکم]] [[موت فرضی]] شوهر خویش و در ایام عده وفات، از | زنی که شوهر او [[غایب مفقودالاثر]] بوده و [[حاکم]] او را [[طلاق]] داده باشد باید از تاریخ طلاق '''عده وفات''' نگاه دارد،<ref>[[ماده ۱۱۵۶ قانون مدنی]]</ref> چنانچه زوجه غایب مفقودالاثر، پس از صدور [[حکم]] [[موت فرضی]] شوهر خویش و در ایام عده وفات، از فوت حقیقی زوج مطلع گردد؛ در این صورت باید از ابتدا عده نگهدارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=طلاق زوجه غایب مفقود الاثر و آثار آن|ترجمه=|جلد=|سال=|ناشر=فصلنامه حقوق دوره 41- ش 1- 1390|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4984248|صفحه=|نام۱=روشنعلی|نام خانوادگی۱=شکاری|نام۲=اسماعیل|نام خانوادگی۲=کریمیان|چاپ=}}</ref> | ||
در خصوص عده وفات زوجه غایب مفقودالاثر، باید گفت که عده وفات زوجه غایب، از تاریخ ابلاغ خبر فوت شوهر، شروع می‌گردد؛ نه از تاریخ حدوث مرگ.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=امور حسبی غایب مفقود الاثر|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2709456|صفحه=|نام۱=سیدمرتضی|نام خانوادگی۱=قاسم‌زاده|چاپ=1}}</ref> | |||
=== فوت مرد در ایام عده طلاق رجعی === | === فوت مرد در ایام عده طلاق رجعی === | ||
چنانچه مرد، در ایام عده [[طلاق رجعی|رجعیه]]، فوت شود؛ چون هنوز زن، در حکم همسر متوفی می‌باشد؛ عده طلاق رجعی، قطع گردیده؛ و زن باید عده وفات نگهدارد؛ در سایر طلاق‌ها، نیازی به رعایت عده وفات نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مختصر حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=583816|صفحه=|نام۱=سیدحسین|نام خانوادگی۱=صفایی|نام۲=اسداله|نام خانوادگی۲=امامی|چاپ=21}}</ref> | چنانچه مرد، در ایام [[عده]] [[طلاق رجعی|رجعیه]]، فوت شود؛ چون هنوز زن، در حکم همسر متوفی می‌باشد؛ عده طلاق رجعی، قطع گردیده؛ و زن باید عده وفات نگهدارد؛ در سایر طلاق‌ها، نیازی به رعایت عده وفات نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مختصر حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=583816|صفحه=|نام۱=سیدحسین|نام خانوادگی۱=صفایی|نام۲=اسداله|نام خانوادگی۲=امامی|چاپ=21}}</ref> | ||
=== فوت مرد در ایام عده طلاق بائن متصل به موت === | === فوت مرد در ایام عده طلاق بائن متصل به موت === | ||
در ایام عده [[طلاق بائن]] متصل به موت، که زن از زوج سابق خود [[ارث]] می‌برد؛ عده طلاق به عده | در ایام عده [[طلاق بائن]] متصل به موت، که زن از زوج سابق خود [[ارث]] می‌برد؛ عده طلاق به عده وفات تبدیل می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=اساس در قوانین مدنی (المدونه)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1444416|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=1}}</ref> | ||
== قلمرو == | == قلمرو == | ||
| خط ۲۸: | خط ۳۲: | ||
== در فقه == | == در فقه == | ||
[[آیه ۲۳۴ سوره بقره]]: «وَالَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَیَذَرُونَ أَزْوَاجًا یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ فِیمَا فَعَلْنَ فِی أَنْفُسِهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ»، دلالت بر لزوم رعایت عده وفات توسط زوجه، صرف نظر از [[بلوغ|بالغ]] یا [[صغر|نابالغ]]، حامل یا غیرحامل بودن وی دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ترجمه ثبت مبسوط کنزالعرفان فی فقه قرآن (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=اندیشه‌های حقوقی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4085948|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> در صدر اسلام، به موجب آیه | [[آیه ۲۳۴ سوره بقره]]: «وَالَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَیَذَرُونَ أَزْوَاجًا یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ فِیمَا فَعَلْنَ فِی أَنْفُسِهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ»، دلالت بر لزوم رعایت عده وفات توسط زوجه، صرف نظر از [[بلوغ|بالغ]] یا [[صغر|نابالغ]]، حامل یا غیرحامل بودن وی دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ترجمه ثبت مبسوط کنزالعرفان فی فقه قرآن (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=اندیشه‌های حقوقی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4085948|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> در صدر اسلام، به موجب آیه فوق، مدت عده وفات، یک سال بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره حقوق مدنی خانواده (نکاح و انحلال آن)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4521316|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=جعفرزاده|چاپ=2}}</ref> | ||
تعیین مصادیق [[حداد]]، تابع [[عرف]] زمان است،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیات الاحکام خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3073568|صفحه=|نام۱=اسداله|نام خانوادگی۱=لطفی|چاپ=1}}</ref> همچنین در ایام عده وفات، [[خواستگاری]] از زن، مجاز نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیات الاحکام خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3073568|صفحه=|نام۱=اسداله|نام خانوادگی۱=لطفی|چاپ=1}}</ref> | تعیین مصادیق [[حداد]]، تابع [[عرف]] زمان است،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیات الاحکام خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3073568|صفحه=|نام۱=اسداله|نام خانوادگی۱=لطفی|چاپ=1}}</ref> همچنین در ایام عده وفات، [[خواستگاری]] از زن، مجاز نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیات الاحکام خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3073568|صفحه=|نام۱=اسداله|نام خانوادگی۱=لطفی|چاپ=1}}</ref> | ||
| خط ۳۷: | خط ۴۱: | ||
* [[نظریه شماره 7/1402/310 مورخ 1402/05/28 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره ازدواج در زمان عده|نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۳۱۰ مورخ ۱۴۰۲/۰۵/۲۸ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره ازدواج در زمان عده]] | * [[نظریه شماره 7/1402/310 مورخ 1402/05/28 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره ازدواج در زمان عده|نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۳۱۰ مورخ ۱۴۰۲/۰۵/۲۸ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره ازدواج در زمان عده]] | ||
== نفقه زوجه در عده وفات == | |||
در ایام '''عده وفات'''، مخارج زندگی زوجه عندالمطالبه از [[مال|اموال]] [[اقربا|اقاربی]] که پرداخت [[نفقه]] به عهدهٔ آنان است (در صورت عدم پرداخت) تأمین می‌گردد.<ref>[[ماده ۱۱۱۰ قانون مدنی]]</ref> این حکم، تنها اختصاص به ایام عده وفات نداشته؛ بلکه با پایان عده، البته به شرط [[واجب النفقه]] بودن زوجه متوفی، نفقه او، از اموال اقاربی که پرداخت نفقه، به عهدهٔ آنان است؛ تأمین می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مطالبات زوجه و روش وصول آن (مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله، شرط تنصیف دارایی)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2801612|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=مهرپور|نام۲=محمد|نام خانوادگی۲=روشن|چاپ=1}}</ref> | |||
=== در حقوق تطبیقی === | |||
در حقوق فرانسه، طلاق، [[اسقاط|مسقط]] نفقه بوده، اما در صورت فوت زوج، به مدت یک سال، نفقه زوجه، از اموال وی پرداخت خواهد شد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجله علمی پژوهشی نامه مفید شماره 29 بهار 1381|ترجمه=|جلد=|سال=1381|ناشر=دانشگاه مفید|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1500704|صفحه=|نام۱=دانشگاه مفید قم|نام خانوادگی۱=|چاپ=}}</ref> | |||
در حقوق عراق، اردن، سوریه، و لبنان، در ایام عده وفات، هیچ نفقه ای به زن تعلق نخواهد گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سلسله پژوهش‌های فقهی حقوقی (جلد پانزدهم) (نفقه زن باردار در عده وفات -بررسی فقهی حقوقی لعان)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=قضا|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1463864|صفحه=|نام۱=مسعود|نام خانوادگی۱=امامی|نام۲=محمدرضا|نام خانوادگی۲=کیخا|چاپ=1}}</ref> | |||
=== در فقه === | |||
با استناد به روایتی از امام صادق، زن حامله، در عده وفات، از نفقه برخوردار نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جنین با تکیه بر سلامت جسمی و روحی او|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3381740|صفحه=|نام۱=مهدی|نام خانوادگی۱=مظفری|چاپ=1}}</ref> | |||
زن حامله و غیرحامله، در ایام عده وفات، نفقه ندارد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سلسله پژوهش‌های فقهی حقوقی (جلد پانزدهم) (نفقه زن باردار در عده وفات -بررسی فقهی حقوقی لعان)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=قضا|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1463600|صفحه=|نام۱=مسعود|نام خانوادگی۱=امامی|نام۲=محمدرضا|نام خانوادگی۲=کیخا|چاپ=1}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ره توشه قضایی (بیش از یک هزار استفتاء قضایی از محضر حضرت امام خمینی (ره))|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=قضا|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=40252|صفحه=|نام۱=آیت اله سیدروح اله|نام خانوادگی۱=خمینی|چاپ=1}}</ref> در مقابل، استدلال شده است که زن حامله، به دلیل حمل [[جنین]]، در عده وفات، از نفقه برخوردار می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سلسله پژوهش‌های فقهی حقوقی (جلد پانزدهم) (نفقه زن باردار در عده وفات -بررسی فقهی حقوقی لعان)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=قضا|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1463856|صفحه=|نام۱=مسعود|نام خانوادگی۱=امامی|نام۲=محمدرضا|نام خانوادگی۲=کیخا|چاپ=1}}</ref> | |||
=== در رویه قضایی === | |||
*به موجب [[نظریه مشورتی]] شماره ۶۷۵۷/۷ مورخه ۱۳۸۲/۹/۲۷ [[اداره کل حقوقی قوه قضائیه|اداره حقوقی قوه قضاییه]]، در ایام عده وفات، [[قرابت نسبی|اقربای نسبی]] زوجه، ملزم به پرداخت نفقه او هستند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه قانون مدنی (قانون مدنی، نظریات شورای نگهبان، بخشنامه قوه قضائیه، آرای وحدت رویه و اصراری هیئت عمومی دیوانعالی کشور، آرای هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، نظریات اداره کل حقوقی و اسناد و امور مترجمین قوه قضائیه)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5586240|صفحه=|نام۱=معاونت تدوین تنقیح|انتشار قوانین|مقررات ریاست جمهوری|نام خانوادگی۱=|چاپ=8}}</ref> | |||
=== فرض حامله بودن زن === | |||
به نظر برخی از حقوقدانان، در صورت حامله بودن زن، در ایام عده وفات، نفقه او تا زمان وضع حمل، از اموال متوفی تأمین می‌گردد، اما چنین نظری، صحیح به نظر نمی‌رسد؛ زیرا انفاق، امری ارادی و مستمر بوده و در واقع، منوط به زنده بودن زوج می‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ایجاد و سقوط تعهدات ناشی از عقد در حقوق اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانش پذیر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1132308|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=علی‌آبادی|چاپ=2}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سلسله مباحث فقهی حقوقی حقوق خانواده (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2100452|صفحه=|نام۱=اسداله|نام خانوادگی۱=لطفی|چاپ=1}}</ref> | |||
==مقالات مرتبط== | ==مقالات مرتبط== | ||
*[[اثرات غیبت غائب مفقود الاثر در اموال و حقوق خانوادگی]] | *[[اثرات غیبت غائب مفقود الاثر در اموال و حقوق خانوادگی]] | ||
*[[تحلیل حقوقی نفقه ی زوجه ی دائم موضوع ماده 1107 قانون مدنی|تحلیل حقوقی نفقه زوجه دائم موضوع ماده 1107 قانون مدنی]] | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۰۳:۰۸
مدتی را که زن، پس از فوت شوهر، نمی‌تواند ازدواج نماید، عده وفات گویند.[۱] در قانون مدنی، عدهٔ وفات چه در نکاح دائم و چه در نکاح منقطع، چهار ماه و ده روز است مگر این که زن حامل باشد که در این صورت عدهٔ وفات تا موقع وضع حمل است مشروط بر این که فاصلهٔ بین فوت شوهر و وضع حمل از چهار ماه و ده روز بیشتر باشد والا مدت عده همان چهار ماه و ده روز خواهد بود.[۲]
مواد مرتبط
موارد
عده زوجه غایب مفقودالاثر
مقاله اصلی:"عده زوجه غایب مفقودالاثر"
زنی که شوهر او غایب مفقودالاثر بوده و حاکم او را طلاق داده باشد باید از تاریخ طلاق عده وفات نگاه دارد،[۳] چنانچه زوجه غایب مفقودالاثر، پس از صدور حکم موت فرضی شوهر خویش و در ایام عده وفات، از فوت حقیقی زوج مطلع گردد؛ در این صورت باید از ابتدا عده نگهدارد.[۴]
در خصوص عده وفات زوجه غایب مفقودالاثر، باید گفت که عده وفات زوجه غایب، از تاریخ ابلاغ خبر فوت شوهر، شروع می‌گردد؛ نه از تاریخ حدوث مرگ.[۵]
فوت مرد در ایام عده طلاق رجعی
چنانچه مرد، در ایام عده رجعیه، فوت شود؛ چون هنوز زن، در حکم همسر متوفی می‌باشد؛ عده طلاق رجعی، قطع گردیده؛ و زن باید عده وفات نگهدارد؛ در سایر طلاق‌ها، نیازی به رعایت عده وفات نیست.[۶]
فوت مرد در ایام عده طلاق بائن متصل به موت
در ایام عده طلاق بائن متصل به موت، که زن از زوج سابق خود ارث می‌برد؛ عده طلاق به عده وفات تبدیل می‌گردد.[۷]
قلمرو
اگر مرد، پس از نزدیکی به شبهه بمیرد؛ زن باید عده طلاق نگهدارد؛ نه عده وفات؛ زیرا اصل در عده طلاق بوده؛ و عده وفات، منوط به سبق رابطه نکاح بین زوجین است.[۸]
در فقه
آیه ۲۳۴ سوره بقره: «وَالَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَیَذَرُونَ أَزْوَاجًا یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ فِیمَا فَعَلْنَ فِی أَنْفُسِهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ»، دلالت بر لزوم رعایت عده وفات توسط زوجه، صرف نظر از بالغ یا نابالغ، حامل یا غیرحامل بودن وی دارد.[۹] در صدر اسلام، به موجب آیه فوق، مدت عده وفات، یک سال بود.[۱۰]
تعیین مصادیق حداد، تابع عرف زمان است،[۱۱] همچنین در ایام عده وفات، خواستگاری از زن، مجاز نیست.[۱۲]
اگر زنی، پس از انقضای عده طلاق، ازدواج نماید؛ و سپس متوجه گردد که در ایام عده، همسر سابق او فوت شده بود؛ ازدواج او با شوهر دوم صحیح است ولی زن، از تاریخ وصول خبر مرگ زوج پیشین خود، باید عده وفات نگهدارد.[۱۳]
در رویه قضایی
نفقه زوجه در عده وفات
در ایام عده وفات، مخارج زندگی زوجه عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه به عهدهٔ آنان است (در صورت عدم پرداخت) تأمین می‌گردد.[۱۴] این حکم، تنها اختصاص به ایام عده وفات نداشته؛ بلکه با پایان عده، البته به شرط واجب النفقه بودن زوجه متوفی، نفقه او، از اموال اقاربی که پرداخت نفقه، به عهدهٔ آنان است؛ تأمین می‌گردد.[۱۵]
در حقوق تطبیقی
در حقوق فرانسه، طلاق، مسقط نفقه بوده، اما در صورت فوت زوج، به مدت یک سال، نفقه زوجه، از اموال وی پرداخت خواهد شد.[۱۶]
در حقوق عراق، اردن، سوریه، و لبنان، در ایام عده وفات، هیچ نفقه ای به زن تعلق نخواهد گرفت.[۱۷]
در فقه
با استناد به روایتی از امام صادق، زن حامله، در عده وفات، از نفقه برخوردار نیست.[۱۸]
زن حامله و غیرحامله، در ایام عده وفات، نفقه ندارد،[۱۹][۲۰] در مقابل، استدلال شده است که زن حامله، به دلیل حمل جنین، در عده وفات، از نفقه برخوردار می‌گردد.[۲۱]
در رویه قضایی
- به موجب نظریه مشورتی شماره ۶۷۵۷/۷ مورخه ۱۳۸۲/۹/۲۷ اداره حقوقی قوه قضاییه، در ایام عده وفات، اقربای نسبی زوجه، ملزم به پرداخت نفقه او هستند.[۲۲]
فرض حامله بودن زن
به نظر برخی از حقوقدانان، در صورت حامله بودن زن، در ایام عده وفات، نفقه او تا زمان وضع حمل، از اموال متوفی تأمین می‌گردد، اما چنین نظری، صحیح به نظر نمی‌رسد؛ زیرا انفاق، امری ارادی و مستمر بوده و در واقع، منوط به زنده بودن زوج می‌باشد.[۲۳][۲۴]
مقالات مرتبط
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ محمدهادی صادقی. احوال شخصیه اهل سنت (نکاح در مذهب شافعی و حنفی). چاپ 1. خرسندی، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4630500
- ↑ ماده ۱۱۵۴ قانون مدنی
- ↑ ماده ۱۱۵۶ قانون مدنی
- ↑ روشنعلی شکاری و اسماعیل کریمیان. طلاق زوجه غایب مفقود الاثر و آثار آن. فصلنامه حقوق دوره 41- ش 1- 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4984248
- ↑ سیدمرتضی قاسم‌زاده. امور حسبی غایب مفقود الاثر. چاپ 1. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2709456
- ↑ سیدحسین صفایی و اسداله امامی. مختصر حقوق خانواده. چاپ 21. میزان، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 583816
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. اساس در قوانین مدنی (المدونه). چاپ 1. گنج دانش، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1444416
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. دوره متوسط حقوق مدنی (حقوق خانواده). چاپ 4. گنج دانش، 1386. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 145036
- ↑ عباس زراعت. ترجمه ثبت مبسوط کنزالعرفان فی فقه قرآن (جلد دوم). چاپ 1. اندیشه‌های حقوقی، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4085948
- ↑ علی جعفرزاده. دوره حقوق مدنی خانواده (نکاح و انحلال آن). چاپ 2. جنگل، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4521316
- ↑ اسداله لطفی. آیات الاحکام خانواده. چاپ 1. خرسندی، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3073568
- ↑ اسداله لطفی. آیات الاحکام خانواده. چاپ 1. خرسندی، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3073568
- ↑ آیت اله سیدروح اله خمینی. ره توشه قضایی (بیش از یک هزار استفتاء قضایی از محضر حضرت امام خمینی (ره)). چاپ 1. قضا، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 33916
- ↑ ماده ۱۱۱۰ قانون مدنی
- ↑ حسین مهرپور و محمد روشن. مطالبات زوجه و روش وصول آن (مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله، شرط تنصیف دارایی). چاپ 1. جنگل، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2801612
- ↑ مجله علمی پژوهشی نامه مفید شماره 29 بهار 1381. دانشگاه مفید، 1381. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1500704
- ↑ مسعود امامی و محمدرضا کیخا. سلسله پژوهش‌های فقهی حقوقی (جلد پانزدهم) (نفقه زن باردار در عده وفات -بررسی فقهی حقوقی لعان). چاپ 1. قضا، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1463864
- ↑ مهدی مظفری. حقوق جنین با تکیه بر سلامت جسمی و روحی او. چاپ 1. جنگل، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3381740
- ↑ مسعود امامی و محمدرضا کیخا. سلسله پژوهش‌های فقهی حقوقی (جلد پانزدهم) (نفقه زن باردار در عده وفات -بررسی فقهی حقوقی لعان). چاپ 1. قضا، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1463600
- ↑ آیت اله سیدروح اله خمینی. ره توشه قضایی (بیش از یک هزار استفتاء قضایی از محضر حضرت امام خمینی (ره)). چاپ 1. قضا، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 40252
- ↑ مسعود امامی و محمدرضا کیخا. سلسله پژوهش‌های فقهی حقوقی (جلد پانزدهم) (نفقه زن باردار در عده وفات -بررسی فقهی حقوقی لعان). چاپ 1. قضا، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1463856
- ↑ مجموعه قانون مدنی (قانون مدنی، نظریات شورای نگهبان، بخشنامه قوه قضائیه، آرای وحدت رویه و اصراری هیئت عمومی دیوانعالی کشور، آرای هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، نظریات اداره کل حقوقی و اسناد و امور مترجمین قوه قضائیه). چاپ 8. معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5586240
- ↑ علی علی‌آبادی. ایجاد و سقوط تعهدات ناشی از عقد در حقوق اسلامی. چاپ 2. دانش پذیر، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1132308
- ↑ اسداله لطفی. سلسله مباحث فقهی حقوقی حقوق خانواده (جلد اول). چاپ 1. خرسندی، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2100452