نظریه شماره 1157/96/7 مورخ 1396/05/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه	۱۱۵۷/۹۶/۷
شماره پرونده	۷۸۱-۱/۱۶۸-۹۶
تاریخ نظریه	۱۳۹۶/۰۵/۲۳

استعلام: ۱-نظر به اینکه به موجب ماده ۱۱ قانون آئین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ وظیفه تعقیب جرم بر عهده دادستان و وظیفه تحقیق به موجب ماده ۹۲ قانون مرقوم بر عهده بازپرس قرار داده شده است که از آن به عنوان اصل استقلال مقام تعقیب از تحقیق یاد می شود و نظر به اینکه قانونگذار به طور ضمنی در مواد ۴۵۵ و بند ب ماده ۴۶۴ و بند ب ماده ۴۶۹ قانون آئین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ بر خلاف نقض تشریفات نقض اصول کیفری را موجب بی اعتباری تصمیم و بطلان آن دانسته است و نظر به اینکه قانونگذار در ماده ۶۹ قانون مرقوم صرفا به تکلیف دادستان در پذیرش همه وقت شکایت اعم از وقت اداری و خارج از آن وقت کشیک تصریح نموده است و تکلیفی برای بازپرس در پذیرش ارجاع دادستان در خارج از وقت اداری وقت کشیک تعیین ننموده است فلذا با توجه به مراتب فوق و اینکه تصدی امر کشیک بر عهده دادستان به عنوان مقام تعقیب است آیا تعیین بازپرس به عنوان قاضی کشیک منطبق بر قانون است یا خیر؟

۲-نظر به اینکه به صراحت ماده ۱۸۵ قانون آئین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ ضابطان دادگستری مکلفند متهم جلب شده را نزد بازپرس در اولین وقت اداری حاضر نماینده مگر اینکه به جهت تعطیلات متولی یا به دلایل دیگر تا زمان حاضر نمودن متهم نزد بازپرس بیش از ۲۴ ساعت طول بکشد که در این صورت استثنائا قاضی کشیک به تجویز ماده ۱۸۶ این قانون به اتهام متهم جلب شده رسیدگی می نماید و نظر به اینکه تبصره این ماده نیز رعایت ماده ۴۷ قانون مرقوم را در خصوص متهمان مزبور لازم ندانسته است بنابراین آیا در مواردی که متهمی به دستور بازپرس جلب شود چنانچه تا اولین وقت اداری بیش از ۲۴ ساعت نگذشته باشد قاضی کشیک مجوزی در خصوص اتخاذ تصمیم در مورد متهم جلب شده با دستور بازپرس در اوقات کمتر از ۲۴ ساعت یا در ایام غیر تعطیلات متوالی به صورت حضوری یا تلفنی دارد یا خیر.

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

۱-صرف نظر از ماده ۸۹ قانون آئین دادرسی کیفری ۱۳۹۲ که بازپرس در صورتی که ناظر وقوع جرم باشد، می تواند تحقیقات را شروع نماید، از ملاک این ماده در مواقعی که دادستان یا جانشین وی حضور ندارند، می توان برای شروع به تحقیق توسط بازپرس استفاده کرد؛ چون طبق ماده ۹۲ قانون مذکور تحقیقات مقدماتی تمام جرایم بر عهده بازپرس است و انجام تحقیقات مقدماتی جرایم مستوجب مجازات های مقرر در ماده ۳۰۲ قانون مذکور قابل ارجاع به دادیار نمی باشد، لذا تعیین بازپرس به عنوان قاضی کشیک، ضروری و جایز است و مفاد مواد ۴۷ قانون مورد بحث (ذکر قاضی کشیک در کنار دادستان) و ۹۴ (ایام تعطیل مانع انجام تحقیقات مقدماتی نیست) و ماده ۱۲۶ (حضور بازپرس در اسرع وقت برای معاینه جسد و در جرائم موضوع بند الف ماده ۳۰۲) و ماده ۱۸۶ (تصریح به قاضی کشیک) مؤید ضرورت انجام وظیفه بازپرس به عنوان قاضی کشیک در خارج از ساعات اداری و ایام تعطیل است.

۲-مستفاد از مواد ۴۷ ،۱۸۵، ۱۸۶و ۱۸۹ قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲، این است که در صورت بازداشت افراد (به اتهام ارتکاب جرم ) ضابطان باید به فوریت نسبت به اعزام و معرفی فرد مجلوب نزد بازپرس پرونده یا مقام قضایی جانشین وی نظیر قاضی کشیک اقدام نمایند و در این خصوص عدم حلول وقت اداری یا عدم وجود ایام تعطیل متوالی یا عدم حضور بازپرس ذیربط یا عدم انقضای ۲۴ ساعت از زمان بازداشت متهم نمی تواند معاذیری در جهت اعزام و معرفی متهم مجلوب نزد قاضی مربوط باشد و این امر باید در اسرع وقت صورت پذیرد.