مسیولیت مدنی ناشی از نقض وظیفه افشای اطلاعات در بازار اوراق بهادار مطالعه تطبیقی در حقوق ایران آمریکا و اتحادیه اروپا

عنوان	مسیولیت مدنی ناشی از نقض وظیفه افشای اطلاعات در بازار اوراق بهادار مطالعه تطبیقی در حقوق ایران آمریکا و اتحادیه اروپا
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	محدثه فریدون
استاد راهنما	احمد دیلمی
استاد مشاور	مصطفی بختیاروند
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۸
دانشگاه	دانشگاه قم

مسیولیت مدنی ناشی از نقض وظیفه افشای اطلاعات در بازار اوراق بهادار مطالعه تطبیقی در حقوق ایران آمریکا و اتحادیه اروپا عنوان رساله ای است که توسط محدثه فریدون، با راهنمایی احمد دیلمی و با مشاوره مصطفی بختیاروند در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

بازار اوراق بهادار، بازاری است مبتنی بر اصل شفافیت و گردش آزاد اطلاعات؛ چراکه اصولا بازار اوراق بهادار بازاری برای جذب سرمایه های کوچک و سازمان دهی آنان است و عدم تقارن اطلاعاتی می تواند موجبات زیان سرمایه گذاران خرد را فراهم نماید. در پژوهش پیش رو، پرسش اصلی از مسیولیت مدنی ناشی از نقض وظیفه افشای اطلاعات در بازار اوراق بهادار است. ازاین رو هدف بررسی برخی چالش های موجود درزمینه افشای اطلاعات، ازجمله چرایی الزام به افشای اطلاعات، مبنای مسیولیت مدنی ناشی از نقض آن، محدوده اطلاعات قابل افشا، ضمانت اجرای آن در حقوق ایران، حقوق ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا است. داده های این پژوهش به شیوه کتابخانه ای فراهم شده و به شیوه تطبیقی و تحلیلی مورد استنتاج قرار می گیرند. یافته های این پژوهش حاکی از این است که مسیولیت مدنی برای نقض وظیفه افشاء اطلاعات در نظام حقوقی ایران، قابل تصور است، زیرا با توجه به دشواری استفاده از سایر ضمانت اجراها (مسیولیت کیفری، مسیولیت انضباطی و ضمانت اجراهای مبتنی بر قرارداد) و آثار نامطلوبی که استفاده از این ضمانت اجراها بر بازار اوراق بهادار و کنشگران آن دارد، مسیولیت مدنی ابزار مهم و موثری در جهت تضمین ارایه اطلاعات در بازار اوراق بهادار است. این اهمیت تا جایی است که می توان گفت مسیولیت مدنی ضمانت اجرای اصلی نقض وظیفه ارایه اطلاعات است و سایر ضمانت اجراها باید به عنوان مکمل مسیولیت مدنی مورداستفاده قرار گیرد. مبنای مسیولیت هم در بازار اولیه و هم در بازار ثانویه، نظریه تقصیر است. لکن، نظریه مذکور ازاین جهت که بار اثبات ارکان مسیولیت مدنی را بر عهده زیان دیده قرار می دهد، با توجه به پیچیدگی و شرایط ویژه معاملات و بازارهای اوراق بهادار نمی تواند مبنای مناسبی برای تبیین مسیولیت مدنی ناشی از نقض وظیفه افشاء باشد و باید مشابه با حقوق تطبیقی در آمریکا و اروپا به سمت مسیولیت های بدون تقصیر رفت. علاوه بر این، برای تعیین خسارت ناشی از نقض وظیفه افشاء اطلاعات بایستی قیمت اوراق بهادار در فرضی که اطلاعات به موقع و صحیح افشاء می شدند؛ بر اساس بررسی های کارشناسی تعیین و مابه التفاوت آن با قیمت هایی که در فضای نامتقارن اطلاعاتی تعیین شده، به عنوان خسارت در نظر گرفته شود. علاوه بر این، مقررات فعلی نظام حقوقی ایران برای ایجاد یک سازوکار موثر برای جبران خسارت ناشی از نقض تعهد به ارایه اطلاعات، ناقص و ضعیف است. در خصوص بسیاری از مسایل نظیر مبنای مسیولیت ناشی از نقض وظیفه اطلاع رسانی در بازار ثانویه، نحوه تعیین خسارت، نحوه تقسیم خسارات در فرض وجود عاملان متعدد سکوت قانونی وجود دارد. در مقابل در نظام حقوقی امریکا، علاوه بر تنقیح مقررات مربوط به افشاء اطلاعات در بازارهای مختلف، مقررات و رویه قضایی مطلوبی در خصوص شیوه های جبران خسارت و آیین دادرسی خاصی برای رسیدگی به دعاوی جمعی وجود دارد. این توجه ویژه نظام حقوقی آمریکا به جبران خسارت و آیین دادرسی مربوط به آن، مسیله ای است که در حقوق ایران تا حد زیادی مورد غفلت قرارگرفته است که باید از طریق قانون گذاری مورداستفاده قرار گیرد.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه

۱ بیان مسیله

۲ سوالات تحقیق

۱ ۲ سوال اصلی

۲ ۲ سوالات فرعی

۳ فرضیه های تحقیق

۱ ۳ فرضیه اصلی

۲ ۳ فرضیه های فرعی

۴ ضرورت انجام تحقیق

۵ سابقه، پیشینه مسیله و تحقیق

۶ اهداف و کاربردهای تحقیق

۷ جنبه جدید بودن تحقیق

۸ روش تحقیق

۹ سازمان دهی تحقیق

فصل نخست:ادبیات تحقیق و تعهد به ارایه اطلاعات

۱ ادبیات تحقیق

۱ ۱ مفهوم مسیولیت مدنی

۲ ۱ اوراق بهادار

۳ ۱ بازار اوراق بهادار

۱ ۳ ۱ تعریف بازار اوراق بهادار

۲ ۳ ۱ انواع بازار اوراق بهادار

۱ ۲ ۳ ۱ بازار اولیه

۲ ۲ ۳ ۱ بازار ثانویه

۳ ۲ ۳ ۱ بازارهای خارج از بورس

۳ ۳ ۱ مفهوم بورس

۱ ۳ ۳ ۱ ایجاد مقررات گذاری در بازار اوراق بهادار

۲ ۳ ۳ ۱ توسعه مقررات گذاری در بازار اوراق بهادار

۴ ۱ اطلاعات

۱ ۴ ۱ مفهوم اطلاعات

۱ ۱ ۴ ۱ تعریف موسع اطلاعات

۲ ۱ ۴ ۱ تعریف مضیق اطلاعات

۲ ۴ ۱ انواع اطلاعات

۱ ۲ ۴ ۱ اطلاعات عمومی

۲ ۲ ۴ ۱ اطلاعات شخصی

۱ ۲ ۲ ۴ ۱ تعریف اطلاعات شخصی

۲ ۲ ۲ ۴ ۱ انواع اطلاعات شخصی

۳ ۴ ۱ افشاء اطلاعات

۲ تعهد به افشای اطلاعات

۱ ۲ نظریه موافقین و مخالفین افشای اطلاعات

۱ ۱ ۲ دلایل طرفداران افشاء اجباری اطلاعات

۱ ۱ ۱ ۲ دلایل طرفداران افشای اطلاعات در بازار اولیه

۲ ۱ ۱ ۲ دلایل طرفداران افشای اطلاعات در بازار ثانویه

۲ ۱ ۲ دلایل مخالفان افشاء اجباری اطلاعات

۱ ۲ ۱ ۲ حمایت کامل و جامع از اسرار تجاری ۵۰ ۲ ۲ ۱ ۲ لزوم حمایت از اطلاعات تجاری

۳ ۲ ۱ ۲ لزوم محرمانگی در حل و فصل اختلافات

۳ ۱ ۲ مبانی قانونی افشای اجباری اطلاعات

۱ ۳ ۱ ۲ در حقوق ایران

۲ ۳ ۱ ۲ در حقوق آمریکا

۱ ۲ ۳ ۱ ۲ قانون اوراق بهادار ۱۹۳۳

۲ ۲ ۳ ۱ ۲ قانون بورس اوراق بهادار ۱۹۳۴

۳ ۳ ۱ ۲ اتحادیه اروپا

۲ ۲ قلمرو وظیفه افشای اطلاعات در بازار اوراق بهادار

۱ ۲ ۲ لزوم مهم بودن اطلاعات

۲ ۲ ۲ موارد معافیت از افشاء اطلاعات

۳ ۲ ۲ اشخاص متعهد به افشاء

۴ ۲ ۲ تحلیل قلمرو افشای اطلاعات

۳ تطبیق و نتیجه گیری

فصل دوم: انواع خطاها، مبانی و حوزه های مسیولیت مدنی ناشی از نقض وظیفه افشاء اطلاعات

۱ انواع خطا در انتشار سهام

۱ ۱ عدم ارایه اطلاعات

۲ ۱ ارایه اطلاعات نادرست و گمراه کننده

۳ ۱ افشاء اطلاعات از طرق غیرقانونی

۲ مبنای مسیولیت در انتشار سهام

۱ ۲ بازدارندگی

۱ ۱ ۲ نقش افشای اطلاعات صادرکننده در بهبود حکمرانی شرکتی و افزایش نقدینگی

۱ ۱ ۱ ۲ تاثیر افشای اطلاعات بر ساز و کارهای حقوقی

۲ ۱ ۱ ۲ تاثیر افشای اطلاعات بر ساز و کارهای بازار

۱ ۲ ۱ ۱ ۲ مکانیسم بازار

۲ ۲ ۱ ۱ ۲ شرایط تامین مالی پروژه های جدید

۲ ۱ ۲ نقدشوندگی

۳ ۱ ۲ کارکرد اجتماعی نظام اجباری افشای اطلاعات

۱ ۳ ۱ ۲ هزینه های مدیریت شرکت و نقدشوندگی سهام در بازار

۱ ۱ ۳ ۱ ۲ نظام افشای اطلاعات ضمانتی برای سهامداران

۲ ۱ ۳ ۱ ۲ ضرورت وجود نظام اجباری افشای اطلاعات

۲ ۳ ۱ ۲ هزینه های خصوصی در مقابل هزینه های اجتماعی

۱ ۲ ۳ ۱ ۲ تفکیک هزینه های شخصی از هزینه های اجتماعی

۲ ۲ ۳ ۱ ۲ تفکیک منافع شخصی از منافع اجتماعی

۳ ۲ ۳ ۱ ۲ توجیه ناکامی بازار برای افشای اجباری اطلاعات

۲ ۲ ابزار اولیه اجرای قانون و برون سپاری هزینههای دولت

۳ ۲ جبران خسارت

۱ ۳ ۲ استدلال های مرتبط با انصاف

۲ ۳ ۲ استدلال های مربوط به تخصیص مجدد ریسک

۱ ۲ ۳ ۲ درونی سازی ضررها

۲ ۲ ۳ ۲ عدم توزیع بیشتر ضرر

۳ ۲ ۳ ۲ جبران خسارت ها از محل بیمه مدیران

۴ ۲ ۳ ۲ روش های جایگزین

۱ ۴ ۲ ۳ ۲ هزینه های جبران خسارت از طریق طرح دعوا

۲ ۴ ۲ ۳ ۲ تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری

۳ ۳ ۲ حمایت از سرمایه گذاران و افشای اطلاعات

۳ حوزه های مسولیت در بازار اولیه و ثانویه

۱ ۳ عرضه اولیه

۲ ۳ بازار ثانویه

۴ تطبیق و نتیجه گیری

فصل سوم: جبران خسارت ناشی از نقض وظیفه افشاء اطلاعات و آیین رسیدگی آن

۱ ارکان دعوای مسیولیت مدنی

۱ ۱ مصادیق فعل زیانبار در مخدوش نمودن اطلاعات

۲ ۱ رابطه سببیت

۲ شیوه اقامه دعوا

۱ ۲ دعوای شخصی

۲ ۲ دعوای گروهی

۳ بررسی رویه قضایی در جبران خسارت ناشی از نقض وظیفه افشاء اطلاعات

۱ ۳ حقوق ایران

۱ ۱ ۳ رویه موجود در خصوص دستکاری در اطلاعات

۲ ۱ ۳ معامله اوراق بهادار با استفاده از اطلاعات نهانی موضوع

۳ ۱ ۳ خودداری از ارایه اطلاعات

۴ ۱ ۳ معامله سهام بدون داشتن سمت

۵ ۱ ۳ انتشار غیر قانونی اعلامیه پذیره نویسی

۲ ۳ حقوق آمریکا

۱ ۲ ۳ اقامه دعوا در خصوص ثبت های غلط

۱ ۱ ۲ ۳ اقامه دعوا طبق بخش

قانون ۱۹۳۴

۲ ۱ ۲ ۳ اقامه دعوا طبق قاعده ۱۰b–۵

۳ ۱ ۲ ۳ مسیولیت فرعی طبق قانون ۱۹۳۴

۲ ۲ ۳ اقامه دعوی طبق سایر قوانین مرتبط

۱ ۲ ۲ ۳ قانون ریکو در پرونده های مربوط به اوراق بهادار

۲ ۲ ۲ ۳ قانون کلاهبرداری از طریق مراسلات پستی یا تلگراف

۳ ۲ ۲ ۳ قانون خرید و فروش غیرقانونی سهام شرکت

۳ ۲ ۳ ضمانت اجرای خرید و فروش سهام شرکت بر پایه اطلاعات محرمانه

۱ ۳ ۲ ۳ اقدامات کمیسیون

۲ ۳ ۲ ۳ حق اقامه دعوی برای خرید و فروش سهام شرکت

۳ ۳ ۲ ۳ تبادلات مبتنی بر اطلاعات محرمانه و بخش

۲۱۱ ۴ ۳ ۲ ۳ نظارت بر بازار و کارشناسان اوراق بهادار

۳ ۳ اتحادیه اروپا

۴ تطبیق و نتیجه گیری

نتیجه گیری و پیشنهاد

۱ نتیجه گیری

۲ پیشنهادها

فهرست منابع:

الف: فارسی

اول: کتاب ها

دوم: مقاله ها

سوم: پایان نامه ها

ب: عربی

ج: انگلیسی

A: Books

B: Articls

C: Cases

کلیدواژه ها

• افشاء اطلاعات
• بازار اوراق بهادار
• حقوق ایران
• حقوق آمریکا
• حقوق اتحادیه اروپا
• تقصیر