ماده ۹۶۳ قانون مدنی

اگر زوجین تبعه یک دولت نباشند روابط شخصی و مالی بین آن‌ها تابع قوانین دولت متبوع شوهر خواهد بود.

پیشینه

ماده 6 کنوانسیون لاهه، دلالت بر این دارد که زوجین، پس از ازدواج، باید قانون حاکم بر روابط خویش را، از میان قوانین حاکم بر دولت متبوع، یا کشور محل اقامت هر یک، برگزینند.

در فرانسه، در گذشته، روابط شخصی و مالی بین زوجین، تابع قوانین دولت متبوع شوهر بود؛ اما امروزه، قانون اقامتگاه مشترک زوجین، حاکم بر روابط بین آنان است.

قوانین کشورهایی نظیر مجارستان، آلمان، پرتغال، اتریش، سوئیس، لهستان و ایتالیا، قانون دولت متبوع شوهر را، حاکم بر روابط شخصی زوجین می دانند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در تشخیص قانون ارجح، جهت رسیدگی به دعاوی بین اتباع دو کشور بیگانه، در مواردی که هر دو قانون، دارای علاقه مساوی است؛ و هیچ کدام بر دیگری برتری ندارد؛ مشکل است. قانون مدنی ایران، در رابطه با روابط بین زوجین دارای دو تابعیت خارجی متفاوت، قانون دولت متبوع شوهر را، حاکم دانسته است.

دادگاه های ایران از اجرای احکامی که، مربوط به روابط بین زوجین با دو تابعیت متفاوت بوده؛ و بر طبق قانون دولت متبوع شوهر، مورد رسیدگی قرارنگرفته باشد؛ خودداری می کنند.

درمواردی که زنی ایرانی، دارای زوج خارجی باشد؛ باید قانون دولت متبوع شوهر را، حاکم بر روابط بین آنان دانست؛ حتی اگر قانون ایران، به نفع زوجه بوده باشد.

رویه های قضایی

کمیسیون نشست های قضایی، به مناسبت نشست قضات دادگستری قم، درمواردی که مهریه وجه رایج کشور است؛ به درخواست زوجه، مهریه را به نرخ روز، قابل محاسبه و پرداخت دانسته؛ و به دلیل رعایت نظم عمومی، در فرض تفاوت تابعیت طرفین، رسیدگی به دعوی مزبور را، از شمول صلاحیت قانون دولت متبوع شوهر، خارج دانسته است.

مذاکرات تصویب

یکی از نمایندگان مجلس، انتقاد نمودند که چرا، در مواردی که زن، مسلمان است؛ باید روابط بین او و همسرش، تابع دولت متبوع شوهر باشد؟ وزیر عدلیه در پاسخ به سؤال ایشان، متذکر شدند که اصلاً زن مسلمان، نمی تواند با مرد غیرمسلمان ازدواج کند.

مصادیق و نمونه ها

در دعوای طلاق  بین یک زن اتریشی و مرد ایرانی مقیم تایلند، قانون ایران حاکم است. و به دعوای مطالبه نفقه یک زن انگلیسی از مرد ایرانی، که در فرانسه باهم ازدواج نموده؛ و زندگی می نمایند؛ مطابق قانون ایران رسیدگی می شود.