ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)

هرگاه شخصی با اذن کسی که حق اذن دارد، وارد منزل یا محلی که در تصرف اوست، گردد و از ناحیه حیوان یا شیئی که در آن مکان است صدمه و خسارت ببیند، اذن ‌دهنده ضامن است، خواه آن شیء یا حیوان قبل از اذن در آن محل بوده یا بعداً در آن قرار گرفته باشد و خواه اذن ‌دهنده نسبت ‌به آسیب ‌رسانی آن علم داشته باشد خواه نداشته باشد. تبصره ـ در مواردی که آسیب مستند به مصدوم باشد مانند آنکه وارد شونده بداند حیوان مزبور خطرناک است و اذن ‌دهنده از آن آگاه نیست و یا قادر به رفع خطر نمی‌ باشد، ضمان منتفی است.

توضیح واژگان

عبارت «با اذن کسی که حق اذن دارد» نشان می دهد که ضرورتی ندارد که اذن دهنده صاحب خوانه نیز بوده باشد. بلکه هرکس صلاحیت و حق دادن اذن را دارد ممکن است مشمول این ماده قرار بگیرد.1424804 همچنین به نظر می رسد محل تصرف ممکن است اعم از خانه و غیر آن باشد. از سوی دیگر ضرورتی ندارد آنچه در خانه است و موجب آسیب می شود لزوما حیوانی مانند سگ باشد.1424812

نکات توضیحی تفسیری دکترین

عده ای صاحبان خانه را ضامن ایمنی افرادی می دانند که با اذن آنان داخل خانه آن ها شده است. لذا باید تقصیر آنان را در فرض ورود ضرر از ناحیه حیوانی که در خانه آنان است به میهمان، مفروض پنداشت.2574776لذا ضرورتی بر اثبات تقصیر و کوتاهی او در حفظ حیوان از سوی زیان دیده نیست.2731012 بر اساس این ماده گروهی معتقدند هرگاه کسی به خانه دیگری داخل شده و از ناحیه حیوانی که در آن خانه است آسیب ببیند، چنانچه ورود او به اذن اهل خانه بوده باشد، آنان مسئول هستند. در غیر اینصورت نباید مسئولیتی برای آنان متصور شد.834812گروهی تنها اذن دهنده را ضامن جنایات واقع شده دانسته و مسئولیتی برای صاحب ملک در نظر نمی گیرند.712012 اگرچه ظاهر ماده نشانگر اطلاق مسئولیت صاحب ولو در فرض عدم کوتاهی در نگهداری حیوان است، اما این امر را نمی توان منطبق با موازین شرعی دانست.712008

سوابق فقهی

برخی از فقها بیان داشته اند که اگر میهمان مدعو و مأذون داخل خانه شده و از ناحیه حیوانی که در خانه میزبان است آسیب ببیند،این امر موجب ضمان میزبان است.2727436

مستندات فقهی

مستند شرعی این ماده را روایاتی در این خصوص دانسته اند.712004 برخی از این روایات نقل کننده قضاوت های حضرت علی (ع) هستند.4785916 در یکی از این روایات ایشان فرموده اند:« اگر میهمان بدون اذن صاحبخانه وارد خانه شود و سگی آسیبی به9 او برساند، ضمان ندارند و اگر با اجازه ی صاحبان خانه وارد شده باشد، آنان مسئول خسارات هستند.»4786232