دیه چشم

مواد 587 تا 591 قانون مجازات اسلامی (1392)، در خصوص دیه چشم می باشد.

دیه درآوردن یا از بین ‌بردن چشم بینا

در قانون

ماده ۵۸۷ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، برای درآوردن و یا از بین ‌بردن دو چشم بینا، دیه کامل و برای هر چشم، نصف دیه پیش بینی کرده است، همچنین مطابق تبصره این ماده، در صورت وجود لکه دائمی در چشم که مانع بینایی قسمتی از چشم گردد، اگر تعیین مقدار آن ممکن باشد به همان نسبت از دیه کسر و در غیر‌ این ‌صورت، ارش پرداخت می‌ شود.

گروهی دیه هر چشم را معادل پانصد دینار دانسته اند.671184برخی معتقدند اطلاق این ماده، فقط منحصر به جنایت بر مردان است و دیه دو چشم زنان را باید برابر با دیه یک چشم مرد دانست.712188 نکته مهم آن است که معیار اخذ دیه، قدرت بینایی است، اعم از اینکه این این قدرت به جهاتی نظیر شب کوری یا مانند آن، معیوب یا ضعیف شده باشد.712180 گروهی معتقدند مقصود از دیه کامل، دیه کامل هر یک از زن و مرد به طور جداگانه و با در نظر گرفتن جنسیت مجنی علیه می باشد.1424948 در خصوص تبصره این ماده، گروهی معتقدند در فرض حصول اختلاف میان جانی و مجنی علیه در این خصوص، باید با استناد به اصل برائت، قول جانی را مقدم دانست، اما گروهی دیگر با استناد به اصل صحت، قول مجنی علیه را مقدم می پندارند.712212

در فقه

مستند شرعی این ماده را برخی از روایات دانسته اند.712176 در این خصوص روایتی نیز از پیامبر (ص) بیان شده است.4989380

فقها معتقدند به دلیل وجود دو چشم در بدن و به اقتضای حدیث عام، از میان بردن هر دو چشم را باید موجب دیه کامل دانست،836016 لذا دیه هر یک از چشم ها معادل نصف دیه کامل است،3696036در واقع به نظر می رسد در این خصوص میان مسلمانان، اجماع وجود دارد،836012 لذا کندن یا در آوردن هر دو چشم، موجب پرداخت دیه کامل است،4989412 در این خصوص فقها میان چشم بزرگ یا کوچک، زشت یا زیبا و ضعیف یا قوی، قائل به تفاوتی نشده اند،836024 همچنین در فرض حدوث اختلاف در معیوب بودن یا نبودن بینایی چشم، میان فقها اختلاف نظر است، برخی از آن ها با قبول حجیت اصل صحت و ورود آن بر اصل برائت، قول مجنی علیه را مقدم میشمارند.836096

برخی از فقها، چشم کور را عضو فلج تلقی کرده اند.4678720

دیه درآوردن یا از بین ‌بردن چشم بینای کسی که فقط یک چشم دارد

پیشینه

ماده 377 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370)، سابقاً در این خصوص وضع شده بود.806756

در قانون

در حال حاضر، ماده ۵۸۸ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، برای درآوردن یا از بین ‌بردن چشم بینای کسی که فقط یک چشم دارد، دیه کامل پیش بینی کرده است مشروط بر اینکه چشم دیگرش نابینای مادرزادی باشد یا به علل غیر جنایی از بین رفته باشد، در غیر این صورت، دیه چشم بینا، نصف دیه کامل است.

در فقه

مستند فقهی این ماده را روایاتی از امام صادق (ع) دانسته اند.2357968

فقها بیان نموده اند که در فرض کنده شدن چشم کسی که فقط یک چشم دارد، باید قائل به ثبوت دیه کامل بود،3696088 برخی از فقها اما معتقد به تعلق نصف دیه کامل به فرد دارای یک چشم هستند،4989384 گروهی دیگر از فقها تاکید کرده اند که تعلق دیه کامل به کسی که تنها چشمش از میان رفته است، منوط بر این است که چشم دیگر به دلیل یک آفت الهی 2618792 یا نقص مادرزاد یا حادثه ای که او بر آن مستحق ارش یا دیه نباشد2816868 از بین رفته باشد، و گرنه دارای نصف دیه است،2623924 لذا اگر نابینایی چشم دیگر، ناشی از قصاص یا جنایت باشد، بنا بر نظر مشهور باید نیمی از دیه به او پرداخت شود.3552736

دیه درآوردن یا از بین ‌بردن چشم نابینا

پیشینه

سابقاً ماده 378 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370)، در این خصوص وضع شده بود.671188

در قانون

در حال حاضر مطابق ماده ۵۸۹ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، دیه درآوردن یا از بین ‌بردن چشم نابینا، یک ‌ششم دیه کامل است.

در فقه

مستند شرعی این حکم را پاره ای روایات شرعی دانسته اند.712228

در این خصوص میان فقها نظرات مختلفی مطرح شده است،712236برخی از فقها بر این باورند که دیه چشم کور، ثلث دیه چشم سالم است،671188 لذا اگر کسی چشم کور کسی را از بین ببرد، مکلف به پرداخت یک ششم دیه کامل می باشد، 836064 لذا مقصود از ثلث دیه کامل، همان ثلث دیه یک چشم سالم است و نباید آن را با ثلث دیه نفس اشتباه گرفت، 836072 در این خصوص عده ای معتقدند قول مشهور تری وجود دارد که ناظر بر یک چهارم دیه چشم سالم است،2175060 اما گروه دیگر همچنان قول مشهور را در این خصوص، یک سوم دیه چشم سالم دانسته اند،2623932 در دیگر منابع نیز به این نکته اشاره شده است که دیه از میان بردن یک چشم فاسد را باید معادل یک سوم دیه چشم سالم دانست.4061940

دیه پلک

پیشینه

در گذشته ماده 379 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370)، در این خصوص وضع شده بود.836136

در قانون

در حال حاضر ماده ۵۹۰ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲) برای مجموع چهار پلک دو چشم، دیه کامل و برای دیه هر یک از پلک ‌های بالا، یک ششم دیه کامل و برای دیه هر یک از پلک‌ های پایین، یک چهارم دیه کامل تعیین کرده است، برخی بر این باورند که در صورتی مجموع چهار پلک، دارای دیه کامل است که با هم از بین رفته باشند.4695444

استثناء بودن دیه پلک بر قاعده دیه اعضای زوج

برخی معتقدند اگرچه مطابق قاعده، اعضای زوج مجموعاً دارای دیه کامل و هر یک دارای نصف دیه کامل هستند، اما در مواردی از این قاعده پیروی نشده است، مثلا در خصوص پلکها، اگرچه دیه مجموع آن ها معادل دیه کامل است، اما دیه پلک های بالا، ثلث و دیه پلک های پایین نیز مجموعاً نصف دیه کامل می باشد،355452 لذا دیه پلک های بالا معادل 333/33 دینار و دیه پلک های پایین معادل 500 دینار خواهد بود،671192

دیه جنایات وارده بر بخشی از پلک ها

در خصوص جنایات وارده بر بخشی از پلک ها، گروهی معتقد به اخذ ارش و گروهی دیگر معتقد به اخذ دیه به نسبت مساحت از بین رفته هستند.712244

عدم تاثیر سلامتی چشم در دیه پلک

این دیه اعم از آن است که چشم، معیوب باشد یا خیر.712252

تداخل در دیات

گروهی معتقدند در فرض قطع شدن مژه ها به همراه پلک ها، باید قائل به اخذ دیه واحد بود.843004 همچنین برخی از فقها بیان کرده اند که اگر پلکها با دو چشم کنده شوند، نباید قائل به تداخل دیات بود.3696084

در فقه

مستند شرعی این حکم را روایتی از امام علی (ع) دانسته اند.4699284

در این خصوص میان فقها، نظرات مختلفی مطرح شده است:

1- هر پلک دارای ربع دیه است، این دیدگاه مورد قبول فقهای عامه است.836152

2- دیه پلک پایین یک سوم دیه چشم است، دیه پلک بالا نیز دو سوم دیه چشم است.

3- خشک یا چروکیده شدن پلک، مستوجب ارش است.

4- دیه پلک بالا، ثلث دیه چشم و دیه پلک پایین دو سوم دیه کامل است، دیه مجموع پلک ها، معادل پنج ششم دیه کامل می باشد.712240

نظر مشهور آن است که برای مجموع چهار پلک باید دیه کامل پرداخته شود.816656 همچنین بخشی از فقها معتقدند دیه از بین بردن هر یک از پلک های فلج را نباید معادل یک سوم دیه دانست، زیرا اطلاق ادله این قاعده، شامل غیر از پلک ها است.1934792

دیه شکافتن پلک

پیشینه

حکم این ماده در قانون سابق وجود نداشت.

در قانون

ماده ۵۹۱ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، در خصوص دیه شکافتن هر کدام از پلک های بالا و پایین چشم وضع شده است،گروهی بر این باورند که بر اساس اطلاق ماده فوق، میزان شکافته شدن پلک در میزان دیه موثر نمی باشد.