بیت المال
بيت المال مجموعه‌های از اموال عمومی است که در اختیار حاکم اسلامی قرار می‌گیرد تا در مصالح اجتماعی مسلمانان به کار گرفته شود. در منابع فقهی، مصارف آن در راستای تحقق اهداف اسلام مشخص شده‌است. بيت المال از معنای مکان خاص اموال عمومی نصف پیدا کرده و به معنای یک نظام اجتماعی و اقتصادی که تمام اموال عمومی مسلمانان را در بر می‌گیرد، رواج یافته‌است. بيت المال در جهت مصالح مسلمانان بوده و یکی از مجاری آن پرداخت دیه است.[۱] به عبارت دیگر بیتالمال، در اصطلاح به معنای خزانه و جائی است که اموال عمومی مسلمین در آن نگهداری می‌شود و حساب دخل و خرج دولت اسلامی در آنجا تنظیم می‌گردد. بیتالمال مرکزی است که اموال عمومی برا مصالح مسلمین و اسلام مصرف می‌شود و تحت ریاست امامت یا ولایت اداره می‌گردد.[۲]
موارد پرداخت دیه از بیت المال
هدف از ایجاد بیت المال، رسیدگی به مصالح مسلمانان است و حفظ خون مسلمانان و جلوگیری از باطل شدن آن، از مهم‌ترین مصالح مسلمانان به شمار می‌آید. بنابراین، بیت المال یکی از مجاری پرداخت دیه است. برخی از موارد پرداخت دیه از بیت المال عبارتند از:
- خطای قاضی
- دیه شخص بی‌عاقله
- عدم وجود بی‌نهایت برای مدّعی و مدّعی علیه
- دیهی مقتول به دلیل ازدحام جمعیت
- فرار قاتل عمدی یا شبه‌عمدی
- عدم شناسایی قاتل
- جنایت لقیط
- مقتول در فتنه
- تعارض دو اقرار در قتل
- هایشات
- مقتول در پادگان نظامی
- جنایت نابینا
- دفاع در مقابل تهاجم دیوانه[۱]
رویه قضایی
اصول و مواد مرتبط
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ فارسی مدان, علی; شریفی, عنایت (1401). "بازشناخت فقهی پرداخت دیه در موارد خاص از بیتالمال". فصلنامه پژوهش حقوق کیفری. 12 (44): 233–272. doi:10.22054/jclr.2024.66037.2446. ISSN 2345-3575.
- ↑ محمدجواد صفار. شخصیت حقوقی (حقوق مدنی، حقوق تجارت، حقوق اساسی، حقوق بین الملل خصوصی و عمومی، حقوق اداری و کیفری). چاپ 1. بهنامی، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6662160