حق اشتغال زنان
مطابق ماده 2 سیاستهای اشتغال زنان در جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1371 شورای عالی انقلاب فرهنگی «اشتغال بانوان در مشاغل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و اداری از جمله شرایط و لوازم تحقق عدالت اجتماعی و تعالی جامعه است و باید به آن وقع لازم گذاشته شود». مطابق مفاد این تصویب‌نامه، نه تنها حق اشتغال زوجه را به رسمیت می شناسد، بلکه لازمه تحقق «عدالت اجتماعی» و «تعالی جامعه» می‌باشد.[۱]
حق اشتغال زوجه در اسلام
اسلام بر حق اشتغال زن تاکید نموده و در این خصوص بر سایر مکاتب سبقت گرفته است. یکی از دلائلی که بر جواز اشتغال زوجه، دلالت می‌کند، آیه 32 سوره نساء است:[۱]
«...للرجال نصیب مما اکتسبوا وللنساء نصیب مما اکتسبن ...» برای مردان از آنچه [به اختیار] کسب کردهاند بهرهای است و برای زنان [نیز] از آنچه [به اختیار] کسب کردهاند بهرهای است.
حق اشتغال زوجه در قوانین
حق اشتغال زوجه در قانون اساسی
- در اصل 28 قانون اساسی با تعبیر «هر کس» حکم عامی را بیان نموده و بین زن (اعم از زوجه یا غیر آن) و مرد فرقی قایل نشده است. این اصل دولت را موظف می‌کند، زمینه اشتغال را برای «همه افراد» با شرایط برابر ایجاد نماید.
- در بند دوم و چهارم اصل 43 قانون اساسی بر حق تمام مردان و زنان در اشتغال تاکید شده است.
- تعبیر «حقوق زن در تمام جهات» اصل 21 قانون اساسی عام است و یکی از مصادیق آن حق اشتغال زوجه است.[۱]
حق اشتغال زوجه در قوانین عادی
در قوانین عادی جمهوری اسلامی ایران نیز به مسأله اشتغال زنان اشاره شده است.
قانون مدنی
در ماده 1117 قانون مدنی. به زوج حق داده، از اشتغال زوجه در شرایطی جلوگیری نماید. بدین مفهوم که زوج در غیر شرایط مذکور حق ممانعت از اشتغال زوجه را ندارد. لذا از ماده 1117 قانون مدنی معلوم میشود. که زوجه حق اشتغال دارد و زوج هم در شرایطی حق دارد با شغل زوجه ممانعت نماید.[۱]
قانون کار
در مبحث چهارم از فصل سوم قانون کار (مواد 75 تا 78) راجع به ممنوعیت بکارگیری زنان در مشاغل سخت و زیان آور، مرخصی دوران بارداری و زایمان مقرراتی ذکر شده است. بدین ترتیب، حق اشتغال زوجه در قانون کار مسلم و مفروغ عنه بوده و این قانون به حقوق زنان کارگر اشاره نموده است.[۱]
سایر قوانین
علاوه بر قوانین مذکور در قوانین دیگری به صراحت بر حق اشتغال زنان اشاره شده است. این قوانین فهرست وار بیان میشود:
- قانون خدمت نیمه وقت بانوان (مصوب 1362)
- ماده 32 قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران (مصوب 1366)
- ماده 20 قانون مقررات استخدامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (مصوب 1370)
- ماده 20 قانون مقررات استخدامی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (مصوب 1374)
- تبصره 5 ماده واحده قانون اصلاح قانون الحاق پنج تبصره به قانون شرایط انتخاب قضـات دادگستـری (مصـوب 1374)[۱]