ماده ۱۷ قانون مجازات اسلامی

دیه اعم از مقدر و غیرمقدر، مالی است که در شرع مقدس برای ایراد جنایت غیرعمدی بر نفس، اعضاء و منافع و یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد به موجب قانون مقرر می‌ شود.

پیشینه

سابقاً قانونگذار در ماده 15 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 به تعریف دیه اشاره شده بود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

دیه در متن ماده به دو نوع مقدّر و غیر مقدّر تقسیم میشود: منظور از دیه مقدّر مورادی است که میزان دیه در شرع مقدس به طور معین تعیین شده است؛ البته با این وجود مجنی علیه یا اولیا دم میتوانند با جانی بر مبلغ دیگری صلح کنند. منظور از دیه غیر مقدّر نیز مواردی است که جنایتی بر عضو وارد شده و مقدار دیه آن در شرع مشخص نشده است؛ این موارد اصطلاحا أرش یا حکومت نامیده میشوند. گفتنی است که یکی از بحث های چالش بر انگیز در خصوص دیات به چیستی ماهیت آن بازگشت دارد به این دلیل که دیه همزمان واجد اوصاف مجازات و جبران خسارت است. برخی دکترین آن را تاسیسی مستقل میدانند که از جهتی کیفر و از جهتی غرامت محسوب میشود. پرداخت دیه به مجنی علیه مطابق با اندیشه های عدالت ترمیمی است که بر جبران خسارت زیان دیده تا حد امکان تاکید دارد.

مستندات فقهی

قرآن کریم در آیات 92 سوره نسا و 178 سوره بقره بر لزوم پرداخت دیه به مجنی علیه اشاره کردند.