مطالعه تطبیقی تاثیر عرف و عادت در تفسیر و آثار عقد بیع در کنوانسیون بیع بین المللی کالا و حقوق ایران

عنوان	مطالعه تطبیقی تاثیر عرف و عادت در تفسیر و آثار عقد بیع در کنوانسیون بیع بین المللی کالا و حقوق ایران
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	محمدحسین تقی پور درزی نقیبی
استاد راهنما	فخرالدین اصغری آقمشهدی
استاد مشاور	حمید ابهری علی آباد
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۶
دانشگاه	دانشگاه مازندران

مطالعه تطبیقی تاثیر عرف و عادت در تفسیر و آثار عقد بیع در کنوانسیون بیع بین المللی کالا و حقوق ایران عنوان رساله ای است که توسط محمدحسین تقی پور درزی نقیبی، با راهنمایی فخرالدین اصغری آقمشهدی و با مشاوره حمید ابهری علی آباد در سال ۱۳۹۶ و در مقطع دکتری دانشگاه مازندران دفاع گردید.

چکیده

عرف، روش و شیوه مستمر عملی یا گفتاری است که به تدریج، در میان همه مردم یا گروه خاصی شناخته شده، معمول و متداول باشد و افراد در رابطه حقوقی خود آن را مورد پذیرش قرار داده و عمل به آن را برای خود الزامی بدانند. یکی از موضوعات مهم این است که آیا عرف در تفسیر و آثار عقد بیع در حقوق ایران و کنوانسیون بیع بین الملی کالا، موثر است؟ دوم اینکه آیا تاثیرگذاری عرف در تفسیر و آثار عقد بیع در کنوانسیون بیع بین المللی کالا و حقوق ایران متفاوت است؟ در حقوق ایران با توجه به دشواری کشف و احراز قصد واقعی افراد، ناگزیر معنای متعارف الفاظ و اعمال برای تفسیر، به عنوان معیار قرار می گیرد(ماده ۲۲۴ قانون مدنی). کنوانسیون بیع بین المللی کالا، در تفسیر قرارداد تلفیقی از دو معیار شخصی و نوعی را مورد پذیرش قرار داده است. بر این اساس، چنانچه احراز قصد مشترک طرفین امکانپذیر نباشد، قرارداد بر طبق معیار نوعی تفسیر می گردد. یعنی برای رفع نکات مبهم الفاظ قرارداد، باید وقایع عینی و استنباط یک فرد متعارف از صنف متعاقدین در اوضاع و احوال مشابه را مورد توجه قرار داد. عرف به عنوان یک عامل خارجی و بیرونی در آثار قرارداد، یعنی تعیین حقوق و تعهدات متعاقدین نیز نقش موثری دارد. در حقوق ایران متعاقدین الزامی به پیش بینی و ذکر تمام جزییات عقد ندارند، بلکه کافی است که راجع به ارکان و موضوع اصلی قرارداد به توافق دست یابند و این عرف و قانون تکمیلی است که به تعیین سایر جزییات و آثار قراردادی می پردازد. به علاوه متعاقدین ملزم به رعایت نتایج عرفیه عقد هستند، ولو آنکه آنها در عقد نوعا به آن تصریح نمی نمایند. ماده ۲۲۰ و ۲۲۵ قانون مدنی نیز مهمترین موید این مدعا است. در کنوانسیون وین، فرض بر این است که طرفین به عرفی که نسبت به آن آگاه بوده اند و یا می بایست آگاه باشند و آن عرف در تجارت بین الملل بنحو وسیع و گسترده ای شناخته شده است و طرفین قراردادهای مشابه در آن نوع تجارت خاص بطور منظم آن را رعایت می نمایند، بنحو ضمنی بر قرارداد خود حاکم ساخته اند. بعلاوه در بسیاری از مقررات کنوانسیون نیز از عبارات متعارف، شخص متعارف، روش متعارف و زمان معقول و متعارف استفاده شده است، که به وضوح مبین و موید تاثیر شگرف عرف در مواد مختلف در خصوص آثار قرارداد بیع بین المللی است. در این پژوهش نقش عرف در تفسیر و آثار عقد بیع در کنوانسیون بیع بین المللی کالا مصوب ۱۹۸۰ و حقوق ایران و مهم ترین تفاوتهای آن دو راجع به تاثیر عرف در تفسیر و آثار عقد بیع مورد بررسی قرار می گیرد.

ساختار و فهرست رساله

فهرست مطالبمقدمه۱الف– بیان مساله ۱ب– سوال های پژوهش ۴ج– فرضیه های پژوهش۵د– پیشینه پژوهش۵ه– اهداف پژوهش۷و– روش شناسی پژوهش(معرفی الگو یا روش کار) ۷ز– سازمان دهی مطالب ۷فصل نخست: کلیات۹مبحث نخست: مفاهیم۱۰گفتار نخست: مفهوم تفسیر قرارداد و مقایسه آن با مفاهیم مشابه۱۰بند نخست: مفهوم تفسیر قرارداد ۱۰بند دوم: مقایسه تفسیر قرارداد با مفاهیم مشابه۱۱الف: تفسیر قرارداد و تکمیل آن۱۱ب: تفسیر قرارداد و اثبات آن۱۲ج: تفسیر قرارداد و توصیف آن۱۳گفتار دوم: مفهوم آثار قرارداد۱۳گفتار سوم: مفهوم عرف و عادت و عرف تجاری بین المللی۱۴بند نخست: مفهوم عرف و عادت۱۴بند دوم: وجوه افتراق و اشتراک عرف و عادت۱۷الف: وجوه افتراق عرف و عادت۱۷ب: وجوه اشتراک عرف و عادت۱۸بند سوم: یکسانی مفهوم عرف و عادت۱۹بند چهارم: مفهوم عرف تجاری بین المللی۲۰مبحث دوم: ارکان تشکیل دهنده عرف ۲۱گفتار نخست: رکن مادی عرف۲۱گفتار دوم: رکن معنوی عرف۲۳مبحث سوم: مبنای الزام آور بودن عرف ۲۴گفتار نخست: مبنای الزام آور بودن عرف در حقوق ایران۲۵الف: نظریه اراده ضمنی۲۵۱– بیان نظریه۲۵۲– نقد نظریه ۲۶ب: نظریه عرف به عنوان یک منبع مستقل قرارداد۲۷۱– بیان نظریه۲۷۲– نقد نظریه ۲۸گفتار دوم: مبنای الزام آور بودن عرف در کنوانسیون وین۳۱مبحث چهارم: اقسام عرف۳۳گفتار نخست: تقسیم بندی عرف به اعتبار نقش آن۳۳الف: عرف تفسیری۳۴ب: عرف تکمیلی۳۴گفتار دوم: تقسیم بندی عرف از حیث منبع و قلمرو آن۳۶الف: عرف عام۳۶ب: عرف خاص۳۷گفتار سوم: تقسیم بندی عرف از حیث دلالت بر مفاد عقد۳۷الف: عرف لفظی(یا قولی) ۳۸ب: عرف عملی۳۸مبحث پنجم: رویکرد فقه در خصوص نقش عرف در تفسیر و آثار عقد بیع۳۹فصل دوم: مطالعه تطبیقی تاثیر عرف و عادت در تفسیر قرارداد در حقوق ایران و کنوانسیون بیع بین المللی کالا ۴۲مبحث نخست: محل و موضع تفسیر قرارداد و دلایل ایجاد ابهام در قرارداد۴۳گفتار نخست: محل و موضع تفسیر قرارداد۴۳بند نخست: واضح و روشن بودن مفاد قرارداد ۴۳بند دوم: وجود ابهام و اجمال و یا تعارض در مفاد قرارداد ۴۴بند سوم: سکوت یا نقص مفاد قرارداد ۴۵گفتار دوم: دلایل ایجاد ابهام در قرارداد۴۶مبحث دوم: تفسیر قرارداد بطور کلی، بر اساس مقررات حقوق ایران ۴۹گفتار اول: مفهوم قاعده حمل الفاظ قرارداد بر معنای عرفی۴۹گفتار دوم: تحلیل و بررسی قاعده حمل الفاظ قرارداد بر معنای عرفی۵۰مبحث سوم: تفسیر قرارداد بطور کلی، بر اساس مقررات کنوانسیون وین۵۳گفتار نخست: قلمرو و دامنه شمول قواعد تفسیر اظهارات و اعمال طرفین۵۴گفتار دوم: شیوه های تفسیر قرارداد۵۵بند نخست: تفسیر بر اساس معیار قصد شخصی۵۷بند دوم: تفسیر بر اساس معیار قصد نوعی۶۰الف: شرایط اعمال معیار تفسیر بر مبنای قصد نوعی۶۳ب: ایرادات مربوط به این مقرره(بند

و

ماده ۸) ۶۴بند سوم: تعارض میان معیار شخصی و معیار نوعی۶۵گفتار سوم: عناصر تشخیص اراده باطنی یا معنای متعارف۶۵بند نخست: مذاکرات مقدماتی۶۶بند دوم: رویه معمول به میان طرفین۶۷بند سوم: رفتار و اعمال بعد از انعقاد عقد۶۸بند چهارم: عرف۶۹مبحث چهارم: مقایسه تطبیقی۶۹گفتار نخست: وجوه تشابه۶۹ گفتار دوم: وجوه افتراق۷۰ فصل سوم: مطالعه تطبیقی تاثیر عرف و عادت در آثار قرارداد در حقوق ایران و کنوانسیون بیع بین المللی کالا۷۳ مبحث نخست: جایگاه و موقعیت عرف در آثار قرارداد بیع در حقوق ایران(مصادیق) ۷۴گفتار نخست: تعیین کیفیت تسلیم مورد معامله۷۵گفتار دوم: تاثیر عرف در اجرای قرارداد بیع۷۶بند نخست: تعیین زمان اجرای قرارداد بیع۷۶الف: تعیین زمان اجرای قرارداد بوسیله متعاقدین۷۶ب: تعیین زمان اجرای قرارداد به نظر متعهد یا متعهدله۷۶ج: عدم تعیین زمان اجرای قرارداد۷۷بند دوم: تعیین مکان اجرای قرارداد بیع ۷۸بند سوم: تعیین مسیول تادیه هزینه های تسلیم مبیع و تادیه ثمن۸۰گفتار سوم: تاثیر عرف در تعیین قلمرو موضوع قرارداد و میزان و حدود تعهدات طرف قرارداد۸۱گفتار چهارم: تاثیر عرف در تعیین توابع مبیع۸۲گفتار پنجم: تاثیر عرف در تعهد به دادن اطلاعات۸۵گفتار ششم: سایر موارد ارجاع به تاثیر عرف در قوانین ایران۸۶مبحث دوم: جایگاه و موقعیت عرف در آثار قرارداد در کنوانسیون وین۸۸گفتار نخست: نظریه قصد واقعی یا شخصی و رویه معمول به میان طرفین۸۹بند نخست: نظریه قصد واقعی یا شخصی ۸۹الف: مفهوم۸۹ب: معیارهای توافق۹۲بند دوم: رویه معمول به میان طرفین۹۳الف: مفهوم۹۳ب: معیارهای رویه معمول به میان طرفین ۹۵گفتار دوم: نظریه قصد مفروض۹۷بند نخست: مفهوم۹۷بند دوم: شرایط و تشریفات اعمال عرف در فرض عدم توافق بر آن۹۹الف: آگاهی متعاقدین یا لزوم آگاهی آنان۱۰۲ب: شهرت عرف بنحو وسیع و گسترده در تجارت بین المللی۱۰۵ج: رعایت عرف بطور منظم توسط طرفین قراردادهای مشابه در تجارت مربوطه۱۰۸مبحث سوم: ایرادات وارد بر مقررات کنوانسیون وین۱۱۰مبحث چهارم: تاثیر عرف و عادت در تعیین تعهدات بایع و خریدار در کنوانسیون وین(مصادیق) ۱۱۳گفتار نخست: تاثیر عرف در تعیین تعهدات بایع در کنوانسیون۱۱۳بند نخست: تاثیر عرف در تعهد به تسلیم مبیع۱۱۵الف: تاثیر عرف در تعیین کیفیت تسلیم مبیع۱۱۵ب: تاثیر عرف در تعیین زمان تسلیم کالا ۱۱۶ج: تاثیر عرف در تعیین مکان تسلیم کالا ۱۱۹د: تاثیر عرف در تعیین هزینه تسلیم ۱۲۰بند دوم: تاثیر عرف در تعیین اسناد و مدارک مربوط به کالا۱۲۱بند سوم: تاثیر عرف در تعهد به ترتیب و سازماندهی حمل کالا۱۲۳بند چهارم: تاثیر عرف در تعیین مطابقت کالا با قرارداد۱۲۴الف: تاثیر عرف در متناسب بودن کالا با استفاده معمول و عرفی مورد نظر از آن۱۲۵ب: تاثیر عرف در تعهد به ظرف بندی و بسته بندی کالا۱۲۷بند پنجم: تاثیر عرف در تعهد به نگهداری کالا توسط بایع۱۲۸گفتار دوم: تاثیر عرف در تعیین تعهدات خریدار در کنوانسیون۱۳۰بند نخست: تاثیر عرف در تعهد به پرداخت ثمن۱۳۰الف: تاثیر عرف در تعیین کیفیت پرداخت ثمن۱۳۰۱– تعهدات فرعی و تکمیلی مشتری راجع به تادیه ثمن۱۳۱۱–۱– رعایت تشریفات دارای ماهیت تجاری۱۳۱۱–۲– رعایت تشریفات دارای ماهیت اداری۱۳۲ب: تاثیر عرف در تعیین زمان پرداخت ثمن ۱۳۲ج: تاثیر عرف در تعیین مکان پرداخت ثمن ۱۳۵بند دوم: تاثیر عرف در تعهد خریدار به قبض مبیع۱۳۶بند سوم: تاثیر عرف در تعیین تعهد به بازرسی کالا۱۳۹الف: طریق و نحوه بازرسی۱۴۰ب: زمان و مهلت بازرسی۱۴۱بند چهارم: تاثیر عرف در تعیین مهلت متعارف جهت ارایه یادداشت حاکی از اعلام نوع عدم انطباق توسط خریدار۱۴۳مبحث پنجم: مقایسه تطبیقی۱۴۵گفتار نخست: وجوه تشابه۱۴۵ گفتار دوم: وجوه افتراق۱۶۲نتیجه گیری و پیشنهادها۱۶۵الف– نتیجه گیری۱۶۵ب– پیشنهادها۱۶۸فهرست منابع۱۷۰

کلیدواژه ها

• تفسیر قرارداد
• توان سیگنال دریافتی
• بیع بین المللی
• موقعیت یابی مبتنی بر RSS
• تغییر هویت
• آگاهی
• هویت فردی