تاثیر کنوانسیون روتردام بر حمل مرکب کالا

عنوان	تاثیر کنوانسیون روتردام بر حمل مرکب کالا
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	محمد حسن مردانی
استاد راهنما	غلام نبی فیضی چکاب11
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۸
دانشگاه	دانشگاه علامه طباطبایی

تاثیر کنوانسیون روتردام بر حمل مرکب کالا عنوان رساله ای است که توسط محمد حسن مردانی، با راهنمایی غلام نبی فیضی چکاب 11 در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.

چکیده

شکی نیست که حمل و نقل یکی از مهمترین حلقه های تجارت بین الملل بوده و در عصر حاضر حمل ترکیبی بزرگترین و مهمترین بخش از صنعت حمل می باشد. با این همه مقررات حاکم بر حمل ترکیبی هم چنان از جمله چالش های این صنعت محسوب می گردد، چنانچه تا کنون هیچ کنوانسیونی در این خصوص لازم الاجرا نشده است. از سوی دیگر مقررات حمل دریایی که رژیم غالب آن همچنان کنواسیون لاهه ۱۹۲۴ و متم آن لاهه–ویزبی ۱۹۶۸ بوده پس از حدود یک قرن نیاز به تطبیق با شرایط جدید و به روز رسانی داشت. هدف طراحان کنوانسیون روتردام حل هر دو مشکل فوق بود. در این رساله تلاش شده اقسام مقرراتی که در حال حاضر در حوزه حمل ترکیبی جود دارد و مفاهیم و اصول مربوط به حمل ترکیبی شناسایی گردد و سپس آثار روتردام بر این مقررات، و امکان همزیستی و حل تعارض آنها با کنوانسیون جدید مورد بررسی قرار گیرد، لذا برخی مفاهیم مرتبط با حمل ترکیبی از قبیل عناصر حمل ترکیبی، متصدی حمل ترکیبی، ماهیت قرارداد حمل ترکیبی، فورواردرها و نظام مسیولیت متصدی حمل ترکیبی در فصل اول از بخش اول مطرح گشته و در فصل دوم از بخش اول اقسام مقررات حمل ترکیبی مانند اسناد نمونه، کنوانسیون های حمل ترکیبی، جنبه ترکیبی حمل در کنوانسیون های تک بعدی، مقررات ملی و منطقه ای مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش دوم وضعیت مقررات حمل ترکیبی یاد شده در شرایط هم پوشانی با کنواسیون روتردام و همچنین برخی آثار این کنوانسیون مانند تاثیر آن بر مبنای مسیولیت متصدی حمل و نظام مسیولیت حمل شبکه ای متصدی مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر این قلمرو عمومی کنوانسیون روتردام وقواعد اجتناب از تعارض آن در دریا و حمل غیردریایی مورد تدقیق واقع شده است. این کنوانسیون از مبنای مسیولیت جدیدی تبعیت نموده که در هر مرحله تغییر می نماید و باراثبات را به صورت رفت و برگشت بر عهده متصدی و ذی نفع قرار داده است، علاوه بر این نظام مسیولیت شبکه ای حمل جهانی را به سمت نظام مسیولیت یکپارچه سوق می دهد همچنین در اقدامی جدید، حقوق و تکالیف فرستنده را در دو فصل خود به صورت مدون ذکر نموده است. تاثیر کنوانسیون روتردام بر همه مقررات حمل ترکیبی یکسان نیست، قوانین ملی در تقابل با روتردام تقریبا نادیده گرفته خواهند شد، اسناد حمل نمونه و قرارداهای خصوصی تا حدودی که با مقررات آمره روتردام تعارض نداشته باشند قابل اعمل هستند، کنوانسیون های حمل تک بعدی مانند جاده ای و ریلی جز در برخی موضوعات مانند مبنای مسیولیت، در قلمرو اصلی خود اعمال خواهند شد و هنگامی که از قلمرو اصلی خود خارج شده و جنبه ترکیبی پیدا می نمایند باز هم مطابق ماده ۸۲ به صورت نسبی بر روتردام تفوق خواهند داشت. البته کنوانسیون های حمل هوایی تقریبا به صورت کامل بر روتردام تفوق یافته و در صورت هم پوشانی بر آن پیشی خواهند گرفت. امکان لازم الاجرا شدن روتردام همچنان در هاله ای از ابهام است، لکن راهکارهای جایگزین عدم تصویب روتردام نیز مانند تقویت و به روز رسانی مقررات ملی، استفاده از پیمان های چند جانبه، استفاده از قرارداهای خصوصی جدید و یا ادامه استفاده از قوانین قرن گذشته بدون اصلاح آنها، هریک به نوبه خود می تواند کابوسی برای آینده صنعت حمل ونقل محسوب گردد، لذا هرگونه پیش بینی در خصوص اجرایی شدن روتردام دشوار به نظر می رسد.

ساختار فهرست رساله

فهرست مطالب مقدمه

بخش اول: شناسایی حمل مرکب و گستره مقررات آن (مفاهیم، عناصر و مقررات حاکم)

فصل اول: مفاهیم، عناصر تشکیل دهنده و پیشینه حمل مرکب

مبحث اول: پیشینه و سیر تکاملی روتردام از منظر مقررات حمل مرکب

گفتار اول: سیر تاریخی و تحولات مقررات حمل در فرایند جهانی شدن

گفتار دوم: استفاده از کانتینر و نقش آن در پیشرفت حمل مرکب

گفتار سوم: پیشینه روتردام از منظر مقررات حمل مرکب

بند اول: پیشنویس قواعد حمل مرکب بین المللی کالا ۱۹۷۰ (TCM Draft)

بند دوم: کنوانسیون حمل مرکب ۱۹۸۰ ژنو

بند سوم: اسناد نمونه UNCTAD/ICC ۱۹۹۲ و آخرین تلاشها

مبحث دوم: مزایا و چالش های حمل مرکب

گفتار اول: مزایا

بند اول: حمل درب تا درب

بند دوم: تحویل به موقع

بند سوم: استفاده از کانتینر

گفتار دوم: چالشها

بند اول: عدم وجود هماهنگی و یکنواختی مقررات

بند دوم: ابهام در تعیین محل وقوع خسارت

بند سوم: ابهام در تعیین اشخاص مسیول

بند چهارم: ابهام در تعیین مقررات حاکم بر حمل

مبحث سوم: عناصر حمل مرکب

گفتار اول: متصدی حمل مرکب

بند اول: تفاوت حمل کننده واقعی با طرف قرارداد حمل

بند دوم: حمل کننده مجازی یا NVOCC

گفتار دوم: لزوم وجود بیش از یک روش حمل

گفتار سوم: لزوم وجود قرارداد واحد حمل

گفتار چهارم: لزوم مسیولیت یک شخص برای تمام عملیات حمل

مبحث چهارم: قرارداد حمل مرکب کالا

گفتار اول: تعریف قرارداد حمل کالا

گفتار دوم: اشکال مختلف قرارداد حمل مرکب

۱– قراردادی جهت حمل

۲– قرارداد برای تدارک عملیات حمل

۳– قرارداد حمل و تدارک عملیات حمل

گفتار سوم: ماهیت قرارداد حمل مرکب

بند اول: تیوری جذب

بند دوم: نظریه قرارداد مختلط

بند سوم: نظریه قرارداد خاص یا منحصر به فرد

مبحث پنجم: نقش فورواردرها در حمل مرکب

گفتار اول: تاریخچه فورواردرها

گفتار دوم: خدمات فورواردرها و جایگاه امروزی آنان

گفتار سوم: سازمان فیاتا و نقش آن در فعالیت فورواردرها

گفتار چهارم: اسناد بین المللی استاندارد فیاتا

گفتار پنجم: جایگاه فورواردر در قرارداد (اصالت یا نمایندگی)

بند اول: انعقاد قرارداد حمل به عنوان اصیل

بند دوم: انعقاد قرارداد حمل به عنوان نماینده

بند سوم: معیارهای تشخیص

۱– نحوه معرفی فورواردر در ارایه سند و تشکیل پرونده

۲– شیوه معاملات

۳– اسناد صادر شده

۴– نحوه دریافت هزینه خدمات ارایه شده توسط فورواردر

مبحث ششم: نظام مسیولیت متصدی حمل مرکب

گفتار اول: نظام مسیولیت شبکه ای

گفتار دوم: نظام مسیولیت یکنواخت

گفتار سوم: نظام مسیولیت تعدیل یافته

گفتار چهار: مقایسه سه نظام مسیولیت شبکه ای، یکنواخت و نظام مسیولیت تعدیل یافته

فصل دوم: گستره فعلی مقررات حمل مرکب (کنوانسیونها، اسناد حمل نمونه، مقررات ملی و منطقه ای)

مبحث اول: کنوانسیون های بین المللی حمل ترکیبی

گفتار اول: کنوانسیون حمل ترکیبی بین المللی کالا (TCM Draft)

گفتار دوم: کنوانسیون بین المللی حمل ترکیبی سال ۱۹۸۰ (MT Convention)

مبحث دوم: اسناد نمونه بین المللی حمل ترکیبی

گفتار اول: مقررات متحدالشکل ICC سال ۱۹۷۵ نشریه شماره

برای بارنامه های حمل مرکب

گفتار دوم: مقررات متحدالشکل UNCTAD/ICC برای بارنامه های حمل مرکب منتشره سال ۱۹۹۲ نشریه شماره ۴۸۱

گفتار دوم: سند نمونه حمل مرکب فیاتا (FBL)

گفتار سوم: اسناد نمونه حمل مرکب بیمکو (BIMCO)

مبحث سوم: مقررات ناظر بر حمل مرکب در کنوانسیونهای بین المللی حمل تکنوعی

گفتار اول: مقررات ناظر به حمل مرکب در کنوانسیون حمل جاده ای CMR

گفتار دوم: مقررات ناظر به حمل مرکب در کنوانسیون حمل ریلی COTIF–CIM

گفتار سوم: مقررات ناظر به حمل مرکب در حمل هوایی WARSAW و MONTREAl

گفتار چهارم: مقررات ناظر به حمل مرکب در آب راه های داخلی CMNI

گفتار پنجم: مقررات ناظر به حمل مرکب در حمل دریایی

بند اول: مقررات ناظر به حمل مرکب در لاهه و لاهه– ویزبی

بند دوم: مقررات ناظر به حمل مرکب در هامبورگ

مبحث چهارم: مقررات منطقه ای حاکم بر حمل مرکب

بند اول: طرح نظام اختیاری یکنواخت مسیولیت (۲۰۰۵ EU Draft )

بند دوم: نظام شبکه ای متحدالشکل و منسجم با سقف مسیولیت اختیاری (EU Study ۲۰۰۹)

بند سوم: ماهیت قرارداد حمل در اتحادیه اروپا (قرارداد منحصر به فرد و قرارداد مختلط)

بند چهارم: آیا مقررات روتردام میتواند جایگزین پیشنویس مقررات حمل مرکب اتحادیه اروپا شود؟

گفتار دوم: مقررات منطقه MERCOSUR

گفتار سوم: مقررات منطقه ANDEAN community

گفتار چهارم: مقررات منطقه ALADI

گفتار پنجم: مقررات منطقه ASEAN (ASEAN agreement on Multimodal Transport)

مبحث پنجم: مقررات ملی حاکم بر حمل مرکب

گفتار اول: کشورهای دارای نظام حقوقی کامن لا

بند اول: ایالات متحده آمریکا

۱– صدور سند حمل

۲– مقررات موسوم به Carmack Amendment

۳– نظام شبکه ای قوانین امریکا

بند دوم: هند

بند سوم: چین

۱– مقررات حمل دریایی ۱۹۹۳

۲– مقررات ناظر بر حمل مرکب کالا از طریق کانتینر ۱۹۹۷

۳– مقررات حقوق قراردادها مصوب ۱۹۹۹

بند چهارم: انگلیس

گفتار دوم: کشورهای دارای نظام حقوقی رومی ژرمنی

بند اول: فرانسه

بند دوم: آلمان

بند سوم: اتریش

بند چهارم: برزیل

بند پنجم: هلند

بند ششم: مصر

بند هفتم: ایران

بخش دوم: عناصر تاثیر گذار و گستره قلمرو قواعد روتردام در حمل مرکب

فصل اول: قواعد روتردام و عناصر تاثیرگذار آن بر حمل مرکب

مبحث اول: سیر قواعد ناظر بر متصدی حمل از دوران آزادی قراردادها تا قواعد روتردام ۲۰۰۹

گفتار اول: دوران آزادی قراردادها

گفتار دوم: قانون هارتر

گفتار سوم: کنوانسیون لاهه

گفتار چهارم: مقررات لاهه–ویزبی

گفتار پنجم: کنوانسیون هامبورگ

گفتار ششم: کنوانسیون روتردام و آینده آن

مبحث دوم: موضوعاتی که صرفا توسط قواعد روتردام مقررات گذاری شده

گفتار اول: حمل درب تا درب و گسترش به حمل غیردریایی

گفتار دوم: اسناد حمل الکترونیک

گفتار سوم: ایجاد مفهوم مجری حمل دریایی

گفتار چهارم: تبیین جزییات مقررات تحویل کالاها

گفتار پنجم: تعیین حقوق طرف ناظر و نحوه انتقال آن

گفتار ششم: تبیین تفصیلی مقررات ناظر بر فرستنده و ایجاد مفهوم فرستنده اسنادی

مبحث سوم: تعیین متصدی حمل در کنوانسیون روتردام

گفتار اول: تعریف متصدی حمل در کنوانسیون روتردام

گفتار دوم: تعیین متصدی بر اساس اسناد و قرارداد حمل

گفتار سوم: تعیین متصدی در صورت عدم ذکر نام متصدی در اسناد حمل

مبحث چهارم: تاثیر روتردام بر مبنای مسیولیت متصدی حمل ترکیبی

گفتار اول: کلیات مبنای مسیولیت متصدی حمل

گفتار دوم: مبنای مسیولیت متصدی حمل در کنوانسیون حمل مرکب بین المللی کالا ژنو ۱۹۸۰

گفتار سوم: مبنای مسیولیت متصدی در مقررات UNCTAD/ICC۱۹۹۲

گفتار چهارم: تحول مبنای مسیولیت متصدی حمل در قواعد روتردام

بند اول: مرحله اول بار اثبات و فرض مسیولیت متصدی

بند دوم: علت عدم حذف شرایط پانزده گانه معافیت متصدی در قواعد روتردام

بند سوم: فرض تقصیر متصدی و تحمیل بار اثبات بر مدعی، در مرحله دوم

بند چهارم: تغییر مبنای مسیولیت متصدی حمل به قواعد عام مسیولیت مدنی (Tort law)

بند پنجم: تحول مبنای مسیولیت متصدی در قواعد روتردام

مبحث پنجم: تعهدات و مسیولیتهای فرستنده نسبت به متصدی

گفتار اول: تعهدات فرستنده کالا نسبت به متصدی حمل

بند اول: تعهد به تحویل کالای مورد حمل

بند دوم: همکاری متقابل فرستنده کالا و متصدی حمل در ارایه اطلاعات و آموزشها

بند سوم: تعهد فرستنده کالا در ارایه اطلاعات، آموزشها و اسناد

بند چهارم: ارایه اطلاعات جهت تنظیم مفاد قرارداد

بند پنجم: تعهدات فرستنده در مورد کالاهای خطرناک

گفتار دوم: مسیولیت فرستنده کالا نسبت به متصدی

گفتار سوم: مسیولیت فرستنده نسبت به اشخاص دیگر

گفتار چهارم: فرستنده اسنادی

مبحث ششم: مقایسه نظام شبکه ای تعدیل یافته قواعد روتردام با سایر مقررات حمل ترکیبی

گفتار اول: کنوانسیون حمل مرکب بین المللی کالا، ژنو ۱۹۸۰

گفتار دوم: مقررات UNCTAD/ICC ۱۹۹۲

گفتار سوم: تاثیر کنوانسیون روتردام

فصل دوم: گستره قواعد روتردام در حمل ترکیبی

مبحث اول: قلمرو عمومی اعمال قواعد روتردام

گفتار اول: قلمرو روتردام براساس محل صدور سند و مسیر حمل

بند اول: محل تخلیه یا بارگیری قراردادی و صدور سند حمل

بند دوم: تاثیر حمل واقعی بر اعمال قواعد روتردام

۱– تخلیه در بندر متعارف و مناسب

۲– تخلیه در بندر غیرمتعارف

۳– وجود دو بندر متعارف و مناسب

گفتار دوم: لزوم بین المللی بودن حمل

بند اول: حمل بین الملی بر اساس مبدا و مقصد قراردادی کالا

بند دوم: اثر احتمالی تابعیت طرفین قرارداد حمل و تابعیت کشتی

گفتار سوم: لزوم ارتباط مسیر حمل با یک کشور عضو

گفتار چهارم: لزوم حمل دریایی بین المللی

بند اول: بندر مبدا و مقصد قراردادی

بند دوم: قرارداد فرضی حمل دریایی

بند سوم: مفهوم بندر در حمل دریایی

گفتار پنجم: قلمرو روتردام بر اساس نحوه حمل )حمل منظم و نامنظم)

گفتار ششم: قلمرو آمره و تکمیلی روتردام در حمل درب تا درب

گفتار هفتم: اثر احتمالی حذف Clause Paramount از قواعد روتردام (اثر تعیین روتردام به عنوان قانون حاکم بر قرارداد حمل)

۱– کشور غیرمتعاهد

۲– کشور متعاهد

مبحث دوم: استثنایات قلمرو روتردام

گفتار اول: موضوعات خارج از قلمرو روتردام

بند اول: مسافر و بار مسافر

بند دوم: حدود کلی مسیولیت مالکان کشتی

بند سوم: خسارات مشترک دریایی (General Average)

بند چهارم: کنوانسیون های بین المللی حاکم بر حمل کالا به وسیله سایر روشهای حمل

بند پنجم: خسارات ناشی از وقوع حوادث هسته ای

گفتار دوم: موارد قابل خروج از قواعد روتردام

بند اول: حمل حیوانات زنده

بند دوم: قراردادهای چارتر و چارتر پارتی

بند سوم: حمل کالا روی عرشه

بند چهارم: حمل کالای خطرناک

بند پنجم: قراردادهای حجمی

مبحث سوم: قلمرو روتردام نسبت به اشخاص ثالث

گفتار اول: مواردی که قواعد روتردام تنها نسبت به اشخاص ثالث اعمال میشود.

گفتار دوم: فرستنده اسنادی، گیرنده و دارنده سند

گفتار سوم: طرف ناظر

گفتار چهارم: کارکنان متصدی و مجری حمل دریایی

گفتارپنجم: مجری حمل دریایی و غیردریایی

مبحث چهارم: نظام شبکه ای قواعد روتردام قبل و بعد از حمل دریایی (مقررات اجتناب از تعارض موضوع ماده ۲۶)

گفتار اول: لزوم تدوین ماده

و انتقادات وارده بر آن

گفتار دوم: شروط اعمال نظام شبکه ای تعدیل یافته موضوع ماده

۲۹۳ بند اول: لزوم وقوع خسارت صرفا قبل یا بعد از حمل دریایی

بند دوم: لزوم وجود یک سند حمل قابل اعمال بر دوره وقوع خسارت

بند سوم: لزوم بین المللی بودن سند حمل

بند چهارم: لزوم آمره بودن سند حمل

بند پنجم: لزوم وجود قرارداد جداگانه حمل

گفتارسوم: مفهوم قرارداد فرضی و تاثیر احتمالی آن بر اعمال ماده

۳۰۰ گفتار چهارم: اوصاف نظام شبکه ای روتردام قبل و بعد از حمل دریایی (محدودیت موضوعی مقررات ماده ۲۶)

گفتار پنجم: اثر مثبت احتمالی ماده

در لازم الاجرا نمودن سایر اسناد حمل بین المللی

مبحث پنجم: همپوشانی قواعد روتردام با مقررات مختص حمل ترکیبی

گفتار اول: قواعد اجتناب از تعارض روتردام با جنبه ترکیبی کنوانسیون های حمل تک بعدی

بند اول: لزوم تدوین ماده

و تفاوت های آن با ماده

۳۰۹ بند دوم: امکان محدود نمودن ماده

به مقررات ناظر بر مسیولیت متصدی

بند سوم: مقررات روتردام در اجتناب از تعارض با جنبه ترکیبی کنوانسیون های حمل هوایی کالا

بند چهارم: مقررات روتردام در اجتناب از تعارض با جنبه ترکیبی کنوانسیون های حمل جاده ای کالا

بند پنجم: مقررات روتردام در اجتناب از تعارض با جنبه ترکیبی کنوانسیونهای ناظر بر حمل ریلی کالا

بند ششم: مقررات روتردام در اجتناب از تعارض با جنبه ترکیبی کنوانسیونهای ناظر بر حمل کالا از طریق آب راه های داخلی

گفتار دوم: همپوشانی قواعد روتردام با مقررات ملی و منطقه ای حمل ترکیبی

بند اول: امکان اعمال قواعد روتردام از منظر دادگاه ملی

بند دوم: حل تعارض قواعد روتردام با قوانین ملی و منطقه ای بر اساس قواعد روتردام

بند سوم: حل تعارض قواعد روتردام با قوانین ملی و منطقه ای بر اساس قواعد قانون مقر دادگاه

بند چهارم: تاثیر قانون مقر دادگاه (Lex Fori) بر نحوه اعمال قواعد روتردام

گفتار سوم: همپوشانی قواعد روتردام با قراردادهای خصوصی حمل ترکیبی ( اسناد حمل نمونه)

بند اول: همپوشانی با مقررات آمره کنوانسیون روتردام

بند دوم: همپوشانی با مقررات تکمیلی قواعد روتردام

گفتار چهارم: تعارضات لاینحل با قواعد روتردام و راه حل های پیشنهادی

بند اول: موارد تعارض

۱–تعارض با سایر مقررات به جز قواعد مربوط به مسیولیت، سقف مسیولیت و مرور زمان

۲–موارد خسارت تدریجی

۳– تعارض در شرایط عدم پذیرش مفهوم قرارداد فرضی با بررسی پرونده ... Quantum Corp In c and

۴– تعارض با قواعد روتردام در حمل دریایی موضوع ماده

۳۴۲ ۵– تعارض منفی قواعد روتردام احاله مضاعف double renvoi) )

بند دوم: راه حل های ممکن جهت حل تعارض

۱– قاعده lex posterior derogate legi prior

۲– قاعده lex specialis derogat legi generali

۳– ماده

کنوانسیون وین

نتیجه

فهرست منابع

متن کنوانسیون روتردام (پیوست)

Chapter

General provisions ۳۸۹ Chapter

Scope of application

Chapter

Electronic transport records

Chapter

Obligations of the carrier

Chapter

Liability of the carrier for loss, damage or delay

Chapter

Additional provisions relating to particular stages of carriage

Chapter

Obligations of the shipper to the carrier

Chapter

Transport documents and electronic transport records

Chapter

Delivery of the goods

Chapter

Rights of the controlling party

Chapter

Transfer of rights

Chapter

Limits of liability

Chapter

Time for suit

Chapter

Jurisdiction

Chapter

Arbitration

Chapter

Validity of contractual terms

Chapter

Matters not governed by this convention

Chapter

Final clauses

کلیدواژه ها

• کنوانسیون روتردام
• حمل ترکیبی کالا
• تجارت بین الملل
• تعارض مقررات حمل ترکیبی